Lhalung Damra History 2 | Mandala Collections

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བོུ་) Questioner (f)

སྔོན་མ་ཁྱེད་རང་འདམ་སྲུང་བྱེད་ཡག་ལ་མི་རབས་ག་ཚོད་ཙམ་ཡོག་རེད།

How many generations of your family looked after the marsh?

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་འདི་ཧ་གོ་ཡ་མི་འདུག ལྟ་ང་ར་ཆུང་ཆུང་རེད་པཱ། ཟིང་འཁྲུག་ལངས་དུས་ལོ་བཅོ་བཞི།

I don't know. Because I was very young at the time. Right? I was fourteen when chaos (the 1959 uprising in Lhasa) began.

ང་བཅོ་ལྔ་སླེབས་ཀྱི་འདུག བཅོ་གསུམ་སླེབས་ཀྱི་འདུག རྒན་ལགས། བཅོ་བཞི་སླེབས་མེད་འགྲོ་ཨཱ་ནི།

I think I was fifteen or thirteen. Sir, I think I was fourteen. What do you think?

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

འདི་འདྲས་ཤིག་རེད།

I was about that age.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བོུ་) Questioner (f)

ལཱ་སོ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་ད་ལོ་༥༧སླེབས་པ་རེད་པཱ།

This year, I turned 57. Right?

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་འདི་ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག

I don't have an answer to your question.

ལྟ་ང་རའི་དུས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་པ་འདི་གས་ཞུས་པ་ཡིན།

I shared everything from my life history.

ལྟ་སྔས་འདི་ཞུ་གི་བསྡད་ན་ཡང་མིན་དེ་མ་ཤེས་པ་ཞུས་ན་འགྲིག་གི་མ་རེད་པཱ།

And it is improper for me to tell about something that I know nothing. Right?

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

རེད་པཱ།

Right.

བུད་མེད་ Woman

འོ་འདི་འདྲས་ཡིན།

It's like that.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བོུ་) Questioner (f)

སྔོན་མ་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་ནང་ལ། ཨམ་འདམ་རའི་ནང་ལ་ལ་མ་རྐོ་གི་རེད་པས།

During the old society, could people collect mud-grass root (for fuel) from the marsh?

བུད་མེད་ Woman

ཨམ་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་སྒང་ལ་ལ་མ་རྐོ་ཆོག་གི་མ་རེད། དེ་འདྲས་ག་པར་ཛབ་ཛབ་བྱེད་ས་ཡོག་མ་རེད།

The practice was strictly prohibited. You couldn't do whatever you like.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བོུ་) Questioner (f)

ལོའོ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

ལ་མ་རྐོ། ལྟ་ཁྱོན་ནས་སེམས་ཅན་མཛོ་མོ་ཆེན་པོ་ཡིན་ནའི་འདིའི་དཀྱིལ་ལ་བཏང་ན་མཐོང་གི་མ་རེད།

You can't collect mud-grass root. If someone sent a big dzomo (the female offspring of a yak and a cow) in the midst of the grasses, you couldn't see it.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བོུ་) Questioner (f)

ཨང་།

I see.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་ང་ཚོས་བཏང་གི་རེད། ང་ཚོ་མཛོ་མོ་ཤ་སྟག་རེད། བ་ཕྱུགས་ཟེར་མཁན་དེ་ཡོག་མ་རེད།

However, we do send our dzomos there. We had only dzomos, not cows.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་སེ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

ཏིག་ཙམ་ཏིག་ཙམ་བཏང་ནའི་ཁོང་ཚོས་རྟའི་སྒང་ནས་མཐོང་གི་མ་རེད།

If you let the animals graze there, they couldn't be able to see them, even when someone sat on horseback.

ལྟ་འདི་འདྲས་ཤིག་གི་འདམ་ར་ཡག་པོ་ཡོག་རེད།

So that marshy land was that good.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་སེ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

བཏང་གི་རེད། ང་ཚོས་མ་བཏང་པར་།

We did send our dzomos.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

རྩ་རིང་པོ་ཞེ་པོ་ཡོག་རེད། རེད་པ།

The grasses growing there were very tall, right?

བུད་མེད་ Woman

རྩ་རིང་པོ་ཞེ་པོ་ཞིག་ཡོག རྩ་རིང་པོ་བྱས་འདའི་མགོ་བུར་སོབ་སོབ་འདི།

The grasses were very tall with fluffy top heads.

དགུན་ཁའི་དུས་སུ་མགོ་བུར་སོབ་སོབ་དེ་ཤར་ཡོང་གི་རེད། ལྟ་དེ་ཤག་རེ་ཙམ་གཉིས་ཙམ་ཤར་གྱི་འདུག་ག

That fluffy top part starts to appear during the winter. These days, they started to appear. Have you noticed that?

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

འོ་རེད།

Yes.

བུད་མེད་ Woman

འོ་འདི་ཤར་ཡོང་གི་ཡོག་རེད།

That will appear.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

དགུན་ཁ་མ་གཏོགས་ཤར་གྱི་མ་རེད་པས།

They only appear in the winter?

བུད་མེད་ Woman

དགུན་ཁ་མ་གཞན་མགོ་བུར་དེ་ཡོག་མ་རེད། སྨིན་ཡོང་དུས་ལྟ་འབྲས་བུའི་བཟོ་ལྟ་རེད་པ།

They appear in the winter, just like the fruits of a tree.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

འོ་རེད་པ།

Right.

བུད་མེད་ Woman

སོན་གྱི་བཟོ་ལྟ་རེད།

It is just like a seed.

འོ་འདི་མགོ་བུར་འདི་ཤར་ཡོང་གི་ཡོག་རེད།

The fluffy heads will appear.

སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་སྒང་ལ་ཕྱི་མ་ཡིན་གསུངས་ཀྱི་ཡོག་རེད། ལྟ་འདམ་ར་དེ་སྡེ་པ་གཞུང་གི་ལྟ་བང་མཛོད་དེ་ཕྱི་མ་ཡིན་གསུངས་ཀྱི་ཡོག་རེད་ལྟ། ད་ག་ཅིག་གི་མཐོང་ཡོག་རེད་པཱ།

During the old society, the marshy wetland was regarded as the last treasury of the traditional Tibetan government. It was highly regarded.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

འོ་རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

བང་མཛོད་དེ་ཕྱི་མ་ཡིན་གསུངས་ཀྱི་ཡོག་རེད།

So it was called as the last treasury.

ལྟ་འདི་མི་བཙན་ཡིག་ཕུལ་དུས་གསུངས་ཀྱི་འདུག་འདི་པ་ཕར་ལྟ་གང་བྱུང་མ་བྱུང་འདི་བྱེད་མི་ཆོག་རོགས་བྱེད།

In the official decrees, they would urge people not to do anything recklessly in the marshy land.

ལྟ་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པ་ཆ་བཞག་ན། རྒན་ལགས་ཁྱེད་རང་ང་ཚོ་མར་ནས་ཡ་གིའི་ཟུར་བར་དུ་ང་ཚོའི་ཡིན་ཟེར་གྱི་ཡོག་རེད་ལྟ།

During the time of the old society, from that end till there, we claim the area was our private property.

བཏང་གི་ཡོག་མ་རེད། ལྟ་གང་ཞུ་དགོས་ཀྱི་རེད་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པ་དབང་ཆེན་པོ་རེད་པཱ།

And no one was allowed to trespass it. How should I put it? During those days, we had a lot of authority.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

རེད་རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

བྱེད་དུས་སྒང་ལ་ང་ཚོ་ལ་གཡོག་པོ་ལྔ་མ་གཞན་ཡོག་མ་རེད། བྱེད་དུས་སྒང་ལ་སྟོན་དཔྱིད་གཉིས་ལ་ཡ་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་ལ་རི་ནས་རྩ་སྤྲད་འབབ་ཉིན་མ་རེ་རེ་དང་། འདི་ག་ཚོད་རྐོ་བ་ཡིན་ནའི་སོ་སོའི་འདོད་པ་བྱས།

At the time, we had five servants. During autumn and spring seasons, the workers get paid with grasses from the mountain per day. They could collect as much as they could.

མཆོད་སྡོང་དགོས་རེད་པ།

That's for making wick (of an offering lamp).

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

མཆོད་སྡོང་འོ་ཉིན་མ་རེ་རེ་བཀོག དེ་བཀོག་ན་ཉིན་མ་གཉིས་ཀྱི་ལས་ཡོང་ཆོག་གི་ཡོག་རེད།

They can collect wick for one day and then they were allowed to work for two days.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

འོ་ལྟ་ཡིན་ཡ་ར་དེ་འདུག་སེ་ཡིན་ཟེར་གྱི་ཡོག་རེད།

It was stated like this.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་ཡིན་དུས་སྒང་ལ་དེང་སང་ཆ་བཞག་ན་ད་ག་རེད། ཤངས་(རྫོང་)ཀྱིས་འདི་གས་དེ་ཇུས་ཏོག་གནང་གི་ཡོག་རེད།

These days, the situation is pretty much the same, the township authority take care of this area.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

མི་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པ་ང་ཚོའི་རེད། ལྟ་ང་ཚོ་གཤམ་ལ་ཡོག་རེད་པཱ། འོ་འདུག་སེ་རེད། རི་ལ་ཆ་བཞག་པ་ཡིན་ན།

During the old society, the mountain was ours, and we controlled it.

ལྟ་འདམ་ར་དེ་མི་གཞུང་རང་གི་རེད་པཱ།

But the marsh was government property.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་འདིའི་ས་ཆ་གཡས་གཡོན་ར་འདི་གས་ང་ཚོའི་ཡིན་ཟེར་གྱི་ཡོག་རེད། རེད་རེད་ལ། ཇུས་ཏོག་བྱེད་མཁན། གཞུང་ནས་ཇུས་ཏོག་གནང་གི་མ་རེད།

The areas there on both sides were ours. It's true, and the (Tibetan) government never interfere.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

Okay.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བོུ་) Questioner (f)

ཁྱེད་ཚོ་སྒེར་གྱི་འདམ་ར་རེད་པས།

Was the marsh part of your family property?

བུད་མེད་ Woman

སྒེར་གྱི་འདམ། འདམ་ར་གཞུང་གི་རེད་པཱ།

The marsh was the (Tibetan) government property.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

གཞུང་གི་རེད་པཱ།

It was the government property.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་གཞུང་གི་རེད་ད་རི་ལྟ་དེ་ན་ཁ་རྡོག་དེ་ཡོག་རེད་པ། ཕན་ཚུན་ལ། འདི་གས་དེ་ང་ཚོའི་སེམས་ཅན་མ་གཞི་སུ་ཞིག་གློད་མཁན་ཡོག་མ་རེད། གློད་བཅུག་གི་མ་རེད་འོ་ལྟ།

Although it was the government property, however, the area in between was ours. Only our aminals graze the land and others were prohibited.

ད་ག་ཙམ་གྱི་ལྟ་ག་རེ་ཞུ་དགོས་ཀྱི་རེད་མི།

How should I put it?

ལྟ་ཇ་མིན།

Don't serve tea now.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

གསོལ་ཇ་མཆོད་གནང་།

Please take your tea.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བོུ་) Questioner (m)

གསོལ་ཇ་མཆོད།

Please have your tea.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་གང་ཟེར་དགོས་ཀྱི་རེད། དབང་དང་གཅིག་ཟེར་ག་བྱེད་དགོས་ཀྱི་མ་རེད་པས། བཤུ་གཞོག་བཏང་མཁན་ཟེར་ག་བྱེད་དགོས་ཀྱི་རེད་པ།

How should I put it? We had the authority, or we were the exploiters.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

[གད་མོ།] རེད་པ།

[Laughter] Right.

བུད་མེད་ Woman

ལགས་འོ་འདི་འདྲས་རེད།

So, it is like that.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

ཨཱ་ནི་གླིང་ཁ་འདི་ལ་ཆ་བཞག་པ་ཡིན་ན་རྒན་ལགས་ཞེ་དྲགས་ཡར་ཞུས་པ་ཡིན།

As for the park, I appealed many times to return it to us.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

I see.

བུད་མེད་ Woman

ཞུས་པ་ཡིན་འདའ་ལའི་དོན་གྱུར་ར་ཡོག་མ་རེད་ཟེར་གནང་མ་བྱུང་།

I raised the issue with the authority but got no result.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

I see.

བུད་མེད་ Woman

ཨཱ་ནི་ལྟ་ད་ལྟ་ཐོད་དེ་གཞུང་གི་རེད། གཤམ་དེ་ད་ལྟ་རུ་ཁག་གནང་གི་རེད།

The upper portion of the land is under government control, and the lower one is managed by the district team.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

I see.

འོ་འདུག་སེ་ཡིན།

It is like this.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལགས་སོ།

I see.

འདིའི་བརྒྱུད་འདི་ན་མར་ལའི་མཚམས་འདི་ནས་ཡར་ཨཱ་ནི་གླིང་ཁ་གཞན་དག་ཡོག་མ་རེད་པས།

Are there any other parks near the mountain pass?

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་གཞན་དག་ཡོག་མ་རེད། གླིང་ཁ་ད་ག་གཡས་གཡོན།

There are no other parks except the nearby one.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

གླིང་ཁ་ད་ག་མ་གཏོགས་ཡོག་མ་རེད་པས།

Is that one only park in the area?

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་མ་གིའི་ནང་འདའི་རྣམ་རྩེའི་ད་ཅི་དོ་པང་བཟོ་ལྟ་མཆོད་ས་ནང་འདའི་རྣམ་རྩེའི་འདའི་ལྟ་མི་ཁོང་རྣམ་ཚོའི་གཟིམ་ཁང་བསྐྱོན་བྱས་རྣམ་རྩེའི་འདི་གས་འཕྲོ་བརླག་ཕྱིན་པ་རེད་པ།

Down there, we used to have another park in Namtsé. However, after they built the residence, the park was destroyed.

ད་ལྟ་ཐོད་འདའི་སིབ་སིབ་ཏིག་སྐྱེས་ཡོང་གི་ཡོག་རེད།

On the upper side, some grasses are now growing again.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་སེ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

མ་གཞི་གཞན་ཡོག་མ་རེད།

Other than that, there is none left.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་སེ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་མ་གིའི་གཤམ་འདའི་ལྷེབ་ཙམ་ཡོག་རེད། མ་གིར་སྦྱར་པ། དོག་པ་བཟོ་ལྟ་ཡང་གཤམ་མ་གིར་མི་ཚང་ཞིག་འདུག་ག འདིའི་ཁ་ཐུག་འདའི་སྦྱར་པ་ཆེན་པོ་འདའི་རྣམ་རྩེའི་དོག་བྱས་ཆུ་མིག་ཞིག་ཡོག་རེད།

Down there, there is one small patch left. Near the big aspen tree, you can there is one household. Close to that tree, there is also one spring.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་སེ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

འོ་ལྟ་འདི་འདྲ་མ་གས་མ་གཞི་ཡོག་མ་རེད།

That is everything.

ཉི་གནས་རི་ཟུར་ཟེར་ཡག་དེ་གང་འདྲ་སེ་གོར་གྱི་རེད།

Can you tell us about Nyiné mountain slope?

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་འདི་གང་འདྲ་ར་ཅིག་ཡིན་ནམ།

I don't know anything about it.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

གསུང་སྟངས་འདི་འདྲས་ཡོག་རེད་པས།

Is there any saying about it?

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་ཅིག་ཡོད་ཀྱི་རེད།

I guess so.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་སེ།

Okay.

བུད་མེད་ Woman

སྔས་མ་བྱས་ན་་་

In the old days ...

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ཁ་ཤས་ཀྱིས་གསུངས་ན་རི་ཟུར་དེ་མར་ཆུང་ཆུང་ཆུང་དུ་འགྲོ་གི་ཡོག་རེད་ཟེར།

Some people say that the mountain slope is getting smaller and smaller.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་འདི་་་

That one ...

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ཉི་གནས་རི་ཟུར་རེད་གསུངས་ཀྱི་རེད།

And it is called Nyiné mountain slope.

བུད་མེད་ Woman

ཨམ་འདི་འདྲས་གསུངས་ཀྱི་འདུག་ག་ལྟ་ང་རང་ཚོ་ལྟ་བསྐལ་པའི་མཐའ་ལ་སླེབས་ན་ཉི་གནས་རི་ཟུར་དང་འབྲས་སྤུངས་གཉིས་མཐོང་གི་ཡོག་རེད་ཟེར་གྱི་ཡོག་ཡོག་རེད་ལ་ལྟ་རྗེས་རྗེས་དཔག་གསུངས་ཡག་དེ་འདུག་སེ་རེད།

There is one saying, it is said that when we reached the end of the world, we could see the Nyiné mountain slope and Drépung.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ཨང་།

I see.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་རྡོ་བཤགས་ཡག་དང་གཅིག་བཟོ་གི་ཡོག་རེད་པཱ།

Human activities like cutting stones from the site are going on. Right?

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

འོ་འོ།

Yes.

བུད་མེད་ Woman

རྡོ་དེ་བཤགས་དུས་སྒང་ལ་ཁོ་མར་ཉུང་རུ་ཉུང་རུ་འགྲོ་གི་ཡོག་རེད་པཱ།

As people collect and cut more as more stones, the size of the slope is definitely decreasing.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ལཱ་རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

འོང་འདུག་སེ་རེད།

It is like that.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

ཨ་ལས།

I see.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་ང་ཚོའི་འདའི་འདི་ན་ཕར་མིང་ཡོག་རེད། མིང་ཉི་གནས་རི་ཟུར་རེད་པ།

This area in our region got its name. It is called Nyiné Rizur (slope).

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

རེད།

Right.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་སྐབས་བབས་ཐོད་ཀྱི་ཡ་གིར་གླིང་བུ་ཐང་ཟེར་གྱི་ཡོག་རེད།

The field over there is called Lingbutang.

ག་རེ་ཐང་།

Please say again.

བུད་མེད་ Woman

གླིང་བུ་ཐང་།

Lingbutang.

དྲི་བ་ལེན་མཁན་ (བུ་) Questioner (m)

གླིང་བུ་ཐང་།

Lingbutang?

བུད་མེད་ Woman

ལགས་འོང་།

Yes.

Mandala Collections Audio-Video

Explore Lhalung Damra History 2

Rating

Video Overview

Mandala Collections Audio-Video

Rating

Video Overview

Related A/V Titles

Details

People

Availability & Access

Technical Metadata