ལགས་སོ། ཨང་ལྟ་ད་རེས་ང་རའི་ཕ་གིར་གཅིག་ལོ་རྒྱུས་ར་ཅིག་ཆ་བཞག་ན་ང་། ང་རར་ཆ་བཞག་ན་ལུང་པ་ད་གར་སྐྱེས་ས་ད་གར་འདི་འདྲས་སེ་ཡིན།

Okay. Today, I am going to tell a brief history about myself. I was born here.

བྱས་ཙང་ལུང་པ་ད་གར་ཡིན་ཙང་ཨཱ་ནི་སྔ་མོ་ཡིན་ན་ལྷ་མོ་དེ་མ་གིར་ང་ཚོ་དགོན་པ་ཞིག་ཡོད་རེད། བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་ཟེར་མཁན་ཞིག དེ་དང་ཨཱ་ནི་ཁེ་སྨད་གཞིས་ཁ་ཟེར་མཁན་དེ་ཁ་གཏད་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་དེ་བཙུགས་བྱས་དེ་འདྲས་སེ།

In our area, there was one monastery called Trashi Chödé. The Lhamo [opera] was founded to compete with Khémé estate, the opponent of the Trashi Chödé.

སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་དུས་ལ་དེ་འདྲས་སེ། ཕ་གིར་ཁྲལ་རྒྱག་ག་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཙང་ཨང་ལྷ་མོ་དེ་ཁ་གཏད་བྱས་འཁྲིད་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་འཁྲིད་ཡོང་གིས།

In the past, we had to pay government tax. When we go and pay our tax [by performing opera], the opponent would also bring their troupe.

བྱས་ཙང་ཁ་གཏད་ཡིན་ཙང་དེ་ནས་ང་རའི་ཚོད་འདའི་ལོ་བཅུ་ནས་ཨཱ་ནི་རང་ལྷ་མོའི་རྒྱུད་ཚང་རེད་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་དཔོན་པོས་ལྷ་མོའི་ནང་བཅུག་བྱས་ལོ་བཅུ་ནས་བཅུག་བྱས་ཨཱ་ནི་ཕར་འབྲས་སྤུངས་ཞོ་སྟོན་ལ་ལོ་རྟག་པར་རེ་ཞིག

Since they were our opponent, when I was ten, our officials told me that I was an inheritor of the opera. So, they enlisted me in the troupe. Ever since I had to perform every year during the Curd Festival at Drépung Monastery.

ལྟ་ད་ལོ་ལོ་ཡིན་ན་༨༤སླེབས་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་ཡིན། ད་ལྟ་བར་དུ་ང་རས་ཡིན་ན་ལྷ་མོའི་ནང་དུ་ལོ་ལྟར་རེ་ཞིག་ལྟ་"བཅོས་བསྒྱུར་"བའི་སྐབས་སུ་ཡིན་ན་ལྷ་མོ་འཁྲབ་མ་ཐུབ་པའི་ལོ་ཤས་ཤིག་ཕྱིན་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་མ་གཏོགས་གཞན་དེ་ནས་ཡིན་ན་ལྷ་མོ་བཙུགས་ཏ།

I am 84 now. Except during the "Democratic Form" in Tibet, which lasted for a few years, I have been serving in the opera troupe for my entire life.

བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་སྔ་མོ་ནས་བསྐལ་པ་བཟང་པོ་དང་བཀྲ་ཤིས་པ་གང་མིན་ཚད་ཀྱི་ལྷ་མོ་དོན་གྲུབ་པོ་བྱས་ནས་དེ་འདྲས་སེ་ཡིན་ཟེར་བྱས་ནས། སྔ་མོ་ནས་བཀའ་སློབ་འདི་འདྲས་གསུངས་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་།

Our opera troupe Trashi Zhölpa had a long history. It was considered a good kalpa and lucky thing to have since the time of its birth.

བྱས་ཙང་ང་ར་ཡིན་ནའི་ལྷ་མོའི་ནང་ལོ་བཅུ་ནས་འཁྲབ་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་། ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་དེ་ཡིན་ན་ཡར་ཀླུང་ང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ད་བར་དུ་ཡིན་ན་ང་རས་ལྟ་ལྷ་མོ་བར་ཁུང་བར་ཚེག་ལ་ཆད་བྱས་ཨཱ་ནི་འཁྲབ་སྟངས་ཆ་ཚང་ར་མ་ཤེས་པ་བྱས་ཨཱ་ནི་འཁྲབ་ཆས་མེད་པ་བྱས།

In my case, I joined the opera troupe at the age of ten. The Yalung Trashi Zhölpa tradition was disrupted in between. As a result, people forgot how to perform the opera completely. Besides, the essential old costumes were not available.

ཨཱ་ནི་ཕ་གིར་འཁྲབ་ཆས་ཡིན་ནའི་གང་ག་ཕ་གིར་ཡ་མེད་པ་བྱས་བྱས་བཞག་ཆོག་གི་མ་རེད། རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོ་སྒང་ལ་འཁྲབ་ཆས་དེ་བསྐལ་པ་སྔ་མའི་ལམ་ལུགས་རྙིང་པ་དང་། བསམ་བློ་རྙིང་པ། ཡུལ་སྲོལ་རྙིང་པ། དེ་འདྲས་རེད་བཞག་ཆོག་གི་མ་རེད་ཟེར་གསུངས་ཙང་།

We lost all our costumes during the time of the Cultural Revolution. They were considered as the representation of the "four olds" – old customs, thinking, habits and [culture]. And we were ordered to discard them.

དེ་འདྲས་གསུངས་ཙང་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་ཆས་ཡིན་ནའི་མེད་པ་ཆགས། འོ་ད་ག་ནང་བཞིན་མི་ཡིན་ནའི་འཛར་འཛར་མེད་པ་ཆགས་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་བཅོས་སྒྱུར་སྐབས་སུ་འདི་པ་ལའི་ལྷ་མོ་བར་ཚེག་ལ་ཆད་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་།

With strong direction from the authority, we dared not to keep them and lost all our opera costumes. Also, one by one, the senior performers passed away, carrying with them the knowledge of the opera. During the "Democratic Reform," opera was prohibited.

ལྟ་དེ་ནས་གཞི་ནས་༨༥ལོ་ལ་ང་ར་ཡིན་ན་ཕ་གིར་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་ཨཱ་ནི་ཚོགས་འདུ་ཤོག་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་རྩད་གཅོད་གསུངས་བྱས་གང་འདྲས་གང་འདྲས་རེད་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས།

Later in 1985, I received an order from the Tibetan Autonomous government, asking me to attend a meeting. The authority inquired then about Trashi Zhölpa.

ལྟ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་འདི་ཡིན་ན་དེ་འདྲས་སེ་རེད་འདའི། ཞོ་སྟོན་ལ་ལོ་ལྟར་རེ་ཞིག་བཅར་དགོས་པ་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་ཡིན། ང་ར་ཡིན་ནའི་ལྷ་མོའི་ནང་ལ་ལོ་བཅུ་ནང་འཛུལ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་ཡིན། ཨཱ་ནི་ལྷ་མོའི་ད་ལྟ་བར་དུ་ལྷ་མོའི་ནང་ལ་འཛུལ་བྱས་ལྟ།

I informed them that Trashi Zhölpa used to perform annually during the Drépung Curd Festival. And told them how I became a performer at the age of ten and other things in connection with the traditional opera.

འོ་དེང་སྐབས་ཡིན་ནའི་ལྷ་མོ་དེ་འཁྲབ་སྟངས་མ་ཤེས་པ་བྱས། འཁྲབ་ཆས་གང་ག་མེད་པ་བཟོས། ལྷ་སར་ཡིན་ན་འཁྲབ་ཆས་ཞོ་སྟོན་ལ་ཆ་ཚང་ཁོ་ར་གྱོན་ཆོག་ཆོག འཁྲབ་ཆས་ཆ་ཚང་ཞིག་ཡོད་པ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་ཡིན།

And I told the officials told them that at that time, people don't know how to perform the opera and we also don't have the necessary costumes to perform it. I told them that we used one have one complete set of costume in Lhasa that was ready to use.

ཨཱ་ནི་དེ་ཟིང་འཁྲུག་སྒང་ལ་ཡིན་ན་ལྷ་སར་མ་མཐར་བ་བྱས་འཁྲབ་ཆས་གང་ག་ཕར་ཤོར། དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་། ཨཱ་ནི་ང་ཚོའི་ས་གནས་ས་ཐོག་ལ་ཡིན་ནའི་ཡང་འཁྲབ་ཆས། ལྷ་མོ་འཁྲབ་ཡག་ཕ་གིར་ཡར་ཀླུང་ལ་ཡར་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་ཆས་ཆ་ཚང་ཡོད་པ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་ཡིན་སེ་བྱས་ནས་ང་རས་སྙན་སེང་དང་མ་སོང་ནའི་འདི་འདྲས་ཞུས་བྱས་འདུག་སེ་ཡིན།

However, during the chaotic period, we were unable to visit Lhasa, and thus we lost the set we left there. At Yarlung, we also used to have another complete set of the costumes.

ཨཱ་ནི་འཁྲབ་ཆས་ཡར་ཀླུང་ལ་ཡོད་པ་འཁྲབ་ཆས་སོ་སོའི་ས་ཁུལ་ལ་ཡོད་པའི་འཁྲབ་ཆས་ཡིན་ན་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་སྒང་ལ་ཨཱ་ནི་བཞག་ཆོག་གི་མ་རེད་ཟེར། དེ་ཚོ་ལམ་ལུགས་རྙིང་པ་དང་། བསམ་བློ་རྙིང་པ། ཡུལ་སྲོལ་རྙིང་པ་རེད། དེ་ཚོ་བཞག་ཆོག་གི་མ་རེད་ཟེར། སོ་སོའི་གྲོང་ཚོའི་ནང་གི་དབུ་ཁྲིད་ཀྱིས་དེ་འདྲས་བཀའ་ཕེབས་བྱས།

Once again, we lost the set during the Cultural Revolution. The village authority then told us that they were parts of old customs, thinking, habits and so on, and prohibited us to keep them.

ཨཱ་ནི་འཁྲབ་ཆས་ཡིན་ན་རྩ་བ་ནས་ལྷ་སར་ཡོད་པ་ཤོར། ཟིང་འཁྲུག་སྒང་ལ་མ་མཐར་བ་བྱས། ཨཱ་ནི་སོ་སོའི་ལུང་པའི་ནང་ལའི་འཁྲབ་ཆས་ཡིན་ནའི་ཚང་མ་ལོགས་ཤོར།

So like that, we lost the costumes in Lhasa as we were unable to bring them back during the chaotic period. And the other set we had in our place during the Cultural Revolution.

བཞག་ཆོག་གི་མ་རེད་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས་ཨཱ་ནི་འཁྲབ་ཆས་ཕྱེད་ཀ་གཡུག་ཀ་བཏང་། ཕྱེད་ཀ་ཆུ་ལ་བསྐུར། འོ་འདི་འདྲས་སེ་བྱས་སྤུ་གུ་རྩེད་མོ་ར་རྩེད་ནས་དེའི་སྐབས་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་།

We received order not to keep them. So half of the costumes were thrown away, and the remaining half were dumped in the river or became toys for the kids to play with.

ལྟ་ད་རེས་ཁ་སང་བྱས་ན་ང་ཚོའི་ལྷ་མོ་དེ་འཐོར་བྱས་ན་འཁྲབ་སྟངས་ཞེ་ལྟར་མ་ཤེས་པ་ར་པོ། དེ་འདྲས་ཆགས་བྱས་བྱུང་སོང་ཟེར་ང་རས་༨༥ལོ་འདའི་ཕ་གིར་ལྷ་སར་ཚོགས་འདུ་ཕྱིན་བྱས་ས་གནས་ནས་ང་ར་དང་རོགས་ལ་ས་གནས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་ལས་བྱེད་པ་བྱས་གཏོང་རྐྱང་བྱས།

The knowledge of performing the traditional opera was almost lost at around 1985 when I attended the meeting with a cadre who was sent with me by our local authority.

ཨཱ་ནི་ཕ་གིར་ཚོགས་འདུ་ལྷ་མོའི་ཚོགས་འདུ་ཉིན་མ་ལྔ་ཞིག་བསྐྱོན་བྱས་ནས་ལྷ་སར་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་། ཨཱ་ནི་ཉིན་མ་ལྔ་དེ་བསྐྱོན་དུས་སྒང་ལ་ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་ལུང་པ་སྒང་གའི་གནས་ཀྲིན་སོ་སོའི། ཀྲིན་གང་ག་ནས་ཚོགས་འདུ་ཡོད་པ་བྱས་ནས་དེ་འདྲས་འདུག

It was a five-day conference on opera held in Lhasa. During that meeting, there were representatives from different areas.

ཨཱ་ནི་ཨང་ཀྲིན་གང་ག་དང་ཕལ་ཆེ་བ་ར་དེ་ནི་ཨང་དེ་བསམ་འཆར་སེ་གལ་མིན་འདུག ལྷ་ས་དང་གཙང་ངོས་འདི་པ་ནས་ཡིན་ན་བློ་མཐུན་རེ་རེ་གཅིག་ནས་ལྟ་ལྷ་མོའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིན་ན་སྐལ་པ་སྔ་མོ་ཡིན་ན་ནི་ང་ཚོའི་ལྷ་མོ་ང་ཚོ་ཆུང་དུས་ལ་སྡེ་པ་གཞུང་གི་སྐུ་དྲག་གི་ལྟ། ང་ཚོ་ཡིན་ན་དེ་དུས་ལྕེ་སླ་པོ་ར་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་ཡིན། ཆུང་ཆུང་ཡིན་ཟེར། ཨཱ་ནི་ཞོ་སྟོན། ཞོ་སྟོན་ཚུགས་འགྲོའི་ཡོད་པའི་སྐབས་སུ་ཡིན་ན་ཕ་གིར་འདི་བྱེད་ཀྱིས་ཟེར། སྐུ་དྲག་གི་ཚོགས་འདུ་བརྒྱབ་བྱས་ཨཱ་ནི་ལྷ་མོའི་གང་འདྲས་གང་འདྲས་བཏང་དགོས།

Most of the representatives hardly said anything. A few comrades from Lhasa and Tsang areas said a few words at the meeting. They said that they were very young when they became opera performers. During the Curd Festival gathering, the aristocrats would talk about when the Tibetan opera was originated.

ལྷ་མོ་གང་འདྲས་ཆགས་པ་རེད། གཉིས་པ་གང་འདྲས་སེ་རེད་བྱས་ནས་ཨང་སྐུ་དྲག་ཁོ་རང་ཚོ་ཚོགས་འདུ་རྒྱག་དུས་ཙམ་ནས་ཨཱ་ནི་ཁག་ཅིག་གིས་ཨཱ་ནི་སྐུ་དྲག་ཁག་ཅིག་གིས་ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་དང་པོ་ཡིན་ན་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཟེར་མཁན་དེ་རེད་ཟེར། དེ་འདྲས་གསུངས་བྱས་ནས་འོ་འདི་འདྲས་སེ་འདུག

And how it was developed. Some of the aristocrats believed that Trashi Zhölpa from Yarlung was the first Tibetan opera troupe.

ལྟ་ང་ཚོའི་བཤད་ཚུལ་ར་པོ་སྐུ་དྲག་བགྲེས་པ་ཚོས་གསུངས་པ་དེ་ཚོ་མ་གཏོགས་གཞན་ང་ཚོ་ལ་མི་ཚོགས་འདུ་ཕྱིན་བྱས་བྱེད་ཡག་ཡོད་མ་རེད།

So that is according to the senior aristocrats who told us about the history of Tibetan opera. Otherwise, we can't attend their meeting.

ང་ཚོ་ལྕེ་སླ་པོ་བྱས་ཆུང་ཆུང་བྱས་དེ་འདྲས་རེད་འདའི་ཨཱ་ནི་ཞོ་སྟོན་སྐབས་སུ་ཡིན་ན་དེ་ལྷ་མོའི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་བཟོ་དུས་ཙམ་ནས་ལྷ་མོ་དང་པོ་ཡིན་ན་ལྟ་སྐུ་དྲག་ཁོང་རྣམ་ཚོ་བགྲེས་པ་ཚོས་ཡིན་ན། དེ་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཟེར་ཡག་དེ་བོད་ཀྱི་ལྷ་མོ་དང་པོ་ཆགས་ཀྱིས་ཟེར་བྱས་དེ་འདྲས་བཀའ་ཕེབས་ནས་དེ་འདྲས་བྱུང་སོང་།

We were very young at the time and didn't know much about the history of the Tibetan opera. The senior aristocrats told us that Yarlung Trashi Zhölpa that was the first Tibetan opera.

དེ་ནས་ང་རར་ཆ་བཞག་ནའི་༢༥ལོ་འདི་ནས་དགེ་རྒན་མ་གིར་ཁྲལ་བདེ་ལས་ཁུངས་ཟེར་ཡག་འདའི་སྡེ་པ་གཞུང་ལྟ་ད་རེས་སང་ང་ཚོའ་བྱས་ན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་སྐུ་འདུན་ལ།

When I was 25, I was summoned at the Treldé Lékhung [Tax Office] of the traditional Tibetan Government. It was like meeting with the officers of the current Tibetan Autonomous Region.

ཨཱ་ནི་ཁོང་ཚོས་ངར་མིང་ཐོ་དེ་བསྐྱལ་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་དགེ་རྒན། དགེ་རྒན་སྔས་མ་མེད་པ་ཆགས་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་ཡིན། ལྟ་ད་ལོ་དགེ་རྒན་གྱིས་དེ་ཐབས་ཤེས་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། མི་ཚེ་འདས་ཚར་ནས་ཐབས་ཤེས་ཡོད་མ་རེད་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས་ནས།

They selected me as opera troupe instructor as the previous one had passed away. They said that if someone dies, nothing can't be done about it.

ཨཱ་ནི་དེ་ནས་ད་ལོ་དགེ་རྒན་གང་ལྟར་༧རྒྱལ་བ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་སྐུ་འཁྲུངས་དུས་བཞུགས་གདན་འཇགས་པ་རེད། སྔར་སྲོལ་བཟང་པོའི་ཨཱ་ནི་འདའི་ཞབས་འདེགས་ཞུ་ཡག་གི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཟེར་མཁན་དེ་ལྷ་མོ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་བ་རེད།

The official told me that that year, His Holiness the Dalai Lama would grace the official function, and we need to continue the unique tradition of Trashi Zhölpa and perform opera during that time.

དགེ་རྒན་གྱིས་ཡོན་ཏན་དགོས་རེད་གསུངས་བྱས་ཨཱ་ནི་ཁོང་ཚོས་ཁོང་ཚོ་རྒན་པ་ཚོས་ང་ར་ལས་རྒན་པ་ལྷ་མོ་ཁོང་ཚོ་ལྔ་དྲུག་ཅིག་ཡོད་རེད་འདའི་མ་གིར་ཁྲལ་བདེ་ལས་ཁུངས་ལ་དགེ་རྒན་མིང་ཐོག་ལ་ང་རའི་མིང་། ང་རའི་མིང་ཆ་བཞག་ན་པད་མ་དོན་གྲུབ་བྱས་ནས་དེ་འདྲས་ཟེར་གྱི་ཡོད།

At that time, there were about five or six senior opera teachers who were also present at the tax office, and I was also listed as one of the instructors. And my name is Pema Döndrup.

ཨཱ་ནི་ང་ར་མིང་ཐོ་མ་གིར་བསྐྱལ་བྱས་ཁྲལ་བདེ་ལས་ཁུངས་ཟེར་མཁན་དེར་བསྐྱལ་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་དེ་ནས་ང་དགེ་རྒན་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཡི་དགེ་རྒན་བྱེད་དགོས་པ་བྱས།

So I gave my name at the Treldé Lékhung and became an instructor for Trashi Zhölpa.

ལོ་ལྟ་ལོ་༨༤མ་སླེབས་བར་དུ་ང་རས་ལྷ་མོ་དེ་ཡི། ལྷ་མོ་དེ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་བ་དེ་ལྷ་མོ་རྦད་མཐོར་རྒྱལ་འགྲོ་འགྲོ་ཆགས་སོང་འདའི་ང་རས་ཨཱ་ནི་ཕ་གིར་ཚོགས་འདུར་ཕྱིན་བྱས་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ཡར་གོང་འཕེལ་གཏོང་དགོས་ཀྱི་རེད་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས།

I remained as an instructor for Trashi Zhölpa until I turned 84. In between, we almost lost the tradition. When I attended the meeting [in Lhasa], the authority told me to develop the tradition.

ཨཱ་ནི་ཚུར་ཡོང་བྱས་ང་རས་མགོ་ཁྲིད་སྙན་སེང་ཞུས་བྱས་ཨཱ་ནི་ཕ་གིར་ད་རེས་ང་ཚོགས་འདུར་འགྲོ་དགོས་བྱུང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་བཀའ་འདི་འདྲ་གསུངས་ཀྱིས། བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་ཀྱི་རེད་ཟེར། བཞག་པ་འགྲིག་གི་མ་རེད་ཟེར་བྱས་བཀའ་འདི་འདྲས་ཕེབས་བྱས་བྱུང་ཟེར།

After I returned from the meeting, I gave instruction I received from the TAR authority to my local leader, telling them the urgent need to revive and develop the Trashi Zhölpa opera, a task that we can't neglect.

བྱས་ཙང་ཨཱ་ནི་འདི་ནས་མི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པ་ཚོས་ལྷ་མོ་སྦྱངས་ནས་ཡིན་ནའི་འདྲ། གང་འདྲས་ཡིན་ནའི་འདྲ་ལྟ་འོ་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པ་ཚོ་ཆགས་ས་ང་ཚོགས་འདུ་འགྲོ་ཡག་དོན་དག་ཨ་མ་ཡིན་ན་སྐལ་པ་སྔ་མོའི་ཨཱ་ནི་འདའི་ལུང་པ་འདིའི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཟེར་བའི་ལྷ་མོ་ཞིག་ཡོད་རེད། འོ་འདི་དོན་དག་ལ་ཕར་ས་གནས་ནས་ཚོགས་འདུ་གཏོང་ནང་བྱས།

As the main objective of attending the conference in Lhasa was to talk about Trashi Zhölpa tradition originated from this area, for that purpose, the local authority sent me as a representative from our area.

ཨཱ་ནི་ཕ་གིར་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་ས་གནས་ལ་ཡ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ཁྱད་ཆོས་རྟག་པར་རེ་ཞིག་གསུངས་བྱས་འདི་འདྲས་བྱུང་ཤག ཨཱ་ནི་ས་གནས་ནས་ལྷ་མོ་དེ་ཡར་གོང་འཕེལ་གཏོང་དགོས་རེད་འདི་འདྲས་བཀའ་ཕེབས། ཕར་ནས་ལྷ་ས་ནས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཡར་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་མ་བཏང་ན་འགྲིག་གི་མ་རེད་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས།

At the conference, the TAR leaders inquired about the tradition of the Trashi Zhölpa time and again. And I received strict instruction from them to develop the tradition without belittling the task.

འོ་འདི་འདྲས་གསུངས་བྱས་ད་རེས་ང་ཚོགས་འདུ་འགྲོ་ཡག་དོན་དག་ཨ་མ་ར་དེ་འོ་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་གི་དོན་དག་བྱས་སྐལ་པ་སྔ་མོའི་ལྷ་མོ་དེ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པ་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་འདུག

So my main purpose was of attending the conference was to talk about the age-old tradition of Trashi Zhölpa which need to preserve and further develop it.

དེ་ནས་མི་ལྷ་མོ་གང་འདྲ་སེ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ནའི་གང་འདྲ་ཡིན་ནམ་དབུ་ཁྲིད་རྣམས་ཚོས་མཁྱེན་གྱི་རེད། ངའི་ནི་ལྷ་མོ་འདི་བྱེད་དགོས་རེད་ཟེར་འཛུགས་དགོས་རེད་ཟེར་ཡག་མི་ཚོད་ཐིག་ཡག་ཡོད་མ་རེད། སྔ་མ་ཡིན་ན་མི་དགེ་རྒན་གྱིས་དམ་འཛིན་བྱས་བྱས་ན་ཨཱ་ནི་སོ་སོའི་བསླབ་གྲ་ལ་སྙན་སེང་ཞུས། དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་སྦྱོང་བྱས། འདི་འདྲས་སེ། སྔས་མ་ཡིན་ན་འདི་འདྲས་སེ་རེད་འདའི།

On that matter, I told my higher authority that they know better than me what needs to be done and I can't establish an opera troupe or do anything like that. In the old days, the instructor would give a report to school on what need be the done, besides studying the tradition by himself.

ད་རེས་སང་མི་ཏང་གི་དབུ་ཁྲིད་མི་རིམ་པ་དང་བཅས་ཡོད་པ་ཡིན་ཙང་ཨཱ་ནི་གང་འདྲ་སེ་གནང་དགོས་འགྲོ་ཡོད་དམ་ཟེར་བྱས་ང་རའི་དབུ་ཁྲིད་ལ་སྙན་སེང་ཞུས་བྱས་ཨཱ་ནི་དབུ་ཁྲིད་ཀྱིས་ལྟ་ཕར་ནས་ལྷ་མོའི་ཚོགས་འདུར་མི་གལ་ཆེན་པོ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་ད་རེས་ཕ་གིར་ལྷ་མོའི་དོན་དག་ལ་ཚོགས་འདུར་འཐད་པ་ཡིན།

Nowadays, we have Party leaders with different rankings, and we need to go through them first. As the opera conference held in Lhasa was an important one, I attended it as a representative from this area.

ཨཱ་ནི་འདའི་ལྷ་མོ་འདི་ཡར་རྒྱས་ལ་ཨང་ཡར་འདི་མ་བྱས་པ་གོང་འཕེལ་མ་བཏང་བ་འགྲིག་ཐབས་ཡོད་མ་རེད། གཞུག་མ་ནས་རྩད་གཅོད་ད་ག་གནང་གི་རེད་ཟེར། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་ལྷ་མོ་དེ་རྩད་གཅོད་ད་ག་གནང་གི་རེད་ཟེར།

After that conference, I reminded my local authority the need to develop the opera tradition. Otherwise, the TAR authority would question us again about it.

བྱས་ནས་དབུ་ཁྲིད་ཀྱིས་ཚོགས་འདུ་ད་ག་གནང་བྱས་ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་འདི་སྦྱོང་ཡག་གི་རྒྱུ་མཚན་དེ་འོ་འདི་ནས་༨༥ལོ་འདའི་ང་རས་ཚོགས་འདུ་ཕྱིན་བྱས། ༨༦ལོ་ལ་སྦྱངས་ཐུབ་མ་སོང་། ཨཱ་ནི་༨༧ལོ་ལ་ཡ་ལྷ་མོ་འདི་ཡར་འགོ་ཁྲིད་ཀྱིས་མི་མ་ཉུང་ཙམ་མི་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་རྩ་དྲུག་ཙམ་ཞིག་བསྒྲུགས་བྱས་ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་དེ།

I attended the conference in 1985. In 1986, I wasn't able to make any progress. But in 1987, our local leaders handpicked about 25 or 26 children.

ཨཱ་ནི་སྤུ་གུ་ལ་ལྷ་མོ་འདི་པ་ཁྱོན་རང་ནས་སྔ་མོའི་ལྷ་མོ་ཁྱོན་རང་ནས་རྒྱུས་མེད་པ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་བ་ཨཱ་ནི། ལྷ་མོ་སྦྱངས་ཡག་ལ་ཟླ་བ་གཅིག་དང་ཉིན་མོ་བཅུ་དགུ་ཙམ་ཞིག་འགོར་སོང་། སྤུ་གུ་ལྷ་མོ་རྒྱུས་རྩ་བ་ནས་མིག་གིས་མཐོང་ཡག་མེད་ཙང་འགོར་ཡག་འོ་འདི་འདྲས་ཤིག་ལྷ་མོ་སྦྱངས་ཡག་ལ་འགོར་བྱས་འདུག་སེ་བྱུང་སོང་།

These children were new to the traditional Tibetan opera, and it took about forty-nine days to train them how to perform it. They had never seen an opera performance before, and that is the main reason why it took so long to teach them.

དེ་ནས་ལྷ་མོ་དེ་ཕྲན་བུ་ཞིག་ཡར་བསྐྱར་གསོ་བྱས་འཁྲབ་ཐུབ་ཙམ་ཞིག་ར་པོ་ཞིག་བྱུང་བྱས་ཨཱ་ནི་ཤེས་པ་དེ་ཚུར་བསྒྲུབས། མ་ཤེས་པའི་ལྷ་མོ་སྤུ་གུ་མ་ཤེས་པ་དེ་ཚོ་བུ་མོ་དང་བུ་དང་དེ་ཚོ་ཕར་བཞག དེ་འདྲས་སེ་བྱས་སྤུ་གུ་བཅོ་ལྔ་བཅོ་དྲུག་ཅིག་བསྡད་སོང་། ལྷ་མོ་འགའ་རུ་ཤེས་རྒྱོག་ར་པོ།

So that's how we were able to revive the tradition to some extent. After giving them training, we selected the students who know how to perform it well and let go those boys and girls who still don't know how to perform it. In the end, we had about 15 or 16 children left with us who know quite well how to perform opera.

འོ་འདི་ནས་འདི་ནས་ལྟ་མོ་འདི་རྩ་བ་ར་པོ་ཚུགས་བྱས་ང་རའི་སློབ་སྦྱོང་བྱས་བྱས་ད་ལྟ་བར་དུ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་འཐོར་རྒྱལ་ལ་འགྲོ་མི་དགོས་ཙམ་ཞིག ང་རས་ད་ལྟ་བར་དུ་ལྷ་མོའི་ནང་ལྟ་ང་རས་ལོ་ལ་བལྟས་ནའི་ལྷ་མོ་འཁྲབ་ཐུབ་ཡག་དང་དེ་འདྲས་མེད་པ་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་རེད་འདའི།

From that time onward, a new root was established. I also further studied the Trashi Zhölpa tradition and thereby made sure that we didn't lose the tradition forever. Right now, I am too old to perform.

ཡིན་ནའི་ལྟ་ང་རའི་བསམ་པའི་ནང་ལ་ལྷ་མོ་དེ། བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་རྦད་འཐོར་རྒྱལ་ཕྱིན་བཞིན་དཔེ་མི་སྲིད་ཀྱི་དེ་ནས་སྐལ་པ་སྔ་མོའི་ལྷ་མོ་ཞིག་བ། དེ་ནས་འགྲིག་ཐབས་ཡོད་མ་རེད་འདུག་སེ།

I was worried that if we lost the Trashi Zhölpa tradition, it would be a great loss that is unthinkable.

སྔ་མ་ར་ཆ་བཞག་ན་ཕ་གིར་སྔས་མ་མངའ་བདག་ཆེ་གསུམ་གྱིས་ཞོ་སྟོན་སྒང་ལ་ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་དེ། བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་གཞན་དང་འདྲ་ཡག་ཡོད་མ་རེད། ལྷ་མོ་དེ་ཡར་གོང་འཕེལ་ལོ་རེ་བཞིན་དུ་གོང་འཕེལ་བཏང་བྱས།

In the past, the three great feudal lords would give instructions to us during the Curd Festival, urging us to develop the tradition continuously.

ཨཱ་ནི་དགེ་རྒན་རང་གིས་ཡར་བསྐྱར་གསོ་བྱས་བྱས་སློབ་སྦྱོང་བྱས་བྱས་གཞོན་པ་དེ་ཚོ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་བྱས་དེ་འདྲས་བྱེད་དགོས་རེད། བཀའ་ཕེབས་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་སོང་།

Being an instructor, they instructed me to study the tradition further and train the young performers.

ཨཱ་ནི་ང་རར་ཆ་བཞག་ནའི་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཟེར་ཡག་དེ་གང་འདྲ་རེད་ཟེར་ན། བོད་ཀྱི་ལྷ་མོ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་པ་ཕ་དང་ཨ་མ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་རེད་ད་ཟེར།

As far as I know, the Trashi Zhölpa tradition is the like the parents of all the Tibetan operas.

བོད་ལ་ལྷ་མོ་དང་པོ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་རེད་ཟེར། ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཕ་གིར་འདི་བྱེད་པ་རེད། ཨང་རྩེ་ཕོ་བྲང་དམར་པོར་ཡ་ཨཱ་ནི་ཐེངས་རིམ་པ་གསུམ་པ་སླེབས་ཡོད་རེད་ཟེར།

Trashi Zhölpa is Tibet's first opera troupe. At Potala Palace, it was at the third position on the list to performs at the palace.

དེ་ག་རེ་ཡིན་ཟེར་ན་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་གས་ཕ་གིར་༧རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་དེ་འཕྱོངས་རྒྱས་ལ་འཁྲུངས་བྱས་ཨཱ་ནི་འཕྱོངས་རྒྱས་ལ་ཡ་ཨང་༧རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་མཛད་སྒོ་དེ་ལ་ཡ་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་འདི། ཨཱ་ནི་༧རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་གཟིམ་སྣང་ལ་ཡ་ཨཱ་ནི་ངའི་རྨི་ལམ་ལ་ཡ་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་བཏང་བྱུང་། ད་རེས་མཛད་སྒོ་དེ་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་སྐད་གཏོང་དགོས་ཡོད་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་བ་རེད་ཟེར། སྐབས་དེ་དུས།

There is a story why the troupe was third on the list. The great Fifth Dalai Lama was born in Chonggyé. According to folktale, it was said that he had a dream one day before an official ceremony. In that dream, he saw Trashi Zhölpa troupe performing during the official function. When he wakes up, he ordered Trashi Zhölpa to perform during the official ceremony.

བྱས་ཙང་འཕྱོངས་རྒྱས་ཡ་གིར་ལྷ་མོ་ཆ་བཞག་ན་འཕྱོངས་རྒྱས་མངའ་འོག་ལ་ལྷ་མོ་སྤུན་བདུན་པ་ར་ཅིག་དང་། ར་དབྱངས་སེ་བྱས་ཁག ལྷ་མོ་ཁག་གཉིས་ཡོད་རེད་འཕྱོངས་རྒྱས་ལ། དེ་ཡིན་ན་ཨཱ་ནི་༧རྒྱལ་བ་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་གཟིམ་སྣང་ལ་ཡ་ཡར་ཡུལ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་བྱུང་བྱས།

In Chonggyé area, there were other two opera troupes called Pündün and Rayang. However, the one that appears in the dream of the great Fifth Dalai Lama was Trashi Zhölpa.

ཨཱ་ནི་ཨང་དེ་འདྲས་སེ་ལྟ་ད་རེས་ངའི་མཛད་སྒོ་དེ་ལ་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་འཁྲབ་དགོས་ཡོད་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་ནས་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་རི་བོ་བདེ་ཆེན་ལ་བྲོ་གཞས་ལོ་གསུམ་གསུམ་ཐོག་ལ་རྟག་པར་རེ་ཞིག་འགྲོ་དགོས་པ་དང་།

So he ordered the Trashi Zhölpa troupe to perform during the official function. Around that period, the troupe also needs to perform every three years at Ribo Déchen in Chonggyé.

ད་རེས་སང་ཆ་བཞག་ན་དགོན་པ་ཨང་སྔ་མོའི་མི་ཕ་གིར་ཤུལ་འཛིན་པ་གཟིམ་གནང་བྱས་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་སྐལ་པ་སྔ་མའི་༧རྒྱལ་བ་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་དུས་ནས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་གཟིམ་སྣང་ལ་འཁོད་བྱས་དེ་འདྲས་སེ་རེད་བྱས།

Today, the inheritors of that old place are still there where the Fifth Dalai Lama had his dream about Yalung Trashi Zhölpa.

དེང་སང་མི་ཡི་རི་བོ་བདེ་ཆེན་ལ་དགོངས་པ་ཞུས་པ་དེ་གས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ལ་ཡར་ཆ་ར་པོ་ཞོག་རྐྱང་བྱས་རྟག་བརྟེན་འབྲེལ་དེ་ཚོ་གང་མིན་ཚད་ཀྱིས་ཡག་པོ་གསུངས་བྱས། དེ་རེས་ཉེ་དུས་ལ་ལ་ཡིན་ནའི་འོ་འདི་འདི་ལྷ་མོ་འཁྲབ་ཀ་ཤོག་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས་ནས། གུ་གེའི་རྟེན་འབྲེལ་ལ་བཅར་བྱས་འདུག་སེ་བྱུང་སོང་།

Even to these days, the retired former performers would attend annual functions at Ribo Déchen, during which the current Trashi Zhölpa troupe would perform opera. Recently, I also received an order to perform at Gugé ceremony, which I attended.

དེ་ནས་ཨང་དེ་ནས་ང་རས་ཞུ་ཡག་ལ་ལྷ་མོའི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དང་པོའི་ཆགས་རྒྱུན་དང་པོ་དང་པོ་བྱས་ན་བོད་ཀྱི་ལྷ་མོ་དང་པོ་རེད་བྱས་ག་རེ་ཡིན་ཟེར་ན།

Next, I want to tell you why Trashi Zhölpa is considered as the first Tibetan opera troupe.

བོད་ལ་ཡ་གཙང་ཆུ་ཆེན་པོ་དེ་ལ་ཡ་མ་མཐར་བ་བྱས་ནས་བོད་ཀྱི་མི་ཕར་འགྲོ་མ་ཐུབ། ཚུར་འགྲོ་མི་ཐུབ་ལུང་པ་སོ་སོར་རང་འཇག་བསྡད་པ་མ་གཞན་ཨཱ་ནི་ཕར་ཚུར་འགྲོ་ཐུབ་ཡག་ཡོད་མ་རེད་ཟེར།

In Tibet, there are many big rivers across the country. They prevented people from visiting the other sides and forced them to stay in one place.

ང་རར་སྡེ་པ་གཞུང་གི་སྐུ་དྲག་གིས་དེ་འདྲས་བཀའ་བསྐྱོན་བཏང་མྱོང་། ཡོད་མ་རེད་ཟེར་བོད་ཀྱི་མི་ཕར་ཕྱིན་ཚུར་ཕྱིན་བྱེད་ཡག་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། སྐབས་དེ་དུས་སྐལ་པ་སྔ་མོ་སྔ་མོ།

The former Tibetan government aristocrats told me about these things, and how people were cut off from each other by the rivers.

ཨཱ་ནི་དེ་དེ་འདྲས་སེ་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་གྲུབ་ཐོབ་ཐང་སྟོང་ཆེན་པོ་ཟེར་ཡག་དེས་ཨཱ་ནི་དེ་ཕ་གིར་ལྟ་ཨང་དགུང་ལོ་བཅུ་བྱུང་གནང་དུས་ཨཱ་ནི་འཁྲུངས་དུས་ཙམ་ནས་ཁོ་རང་གི་དབུ་སྐྲ་དཀར་པོ་ད་ག་འཁྲུངས་བྱས་ཨ་མའི་མཆན་ཁུག་གཡས་པའི་བརྩིགས་ལོགས་ནས་འཁྲུངས་བྱས་ཐང་སྟོང་ཞིག་སྒང་ལ་དེ་འདྲས་འཁྲུངས་བྱས་འདུག་སེ་བྱུང་པ་རེད།

According to legend, when the great yogi Thangtong Chenpo [Gyalpo] emerged from his mother's right side, and he was born with white hair in an empty field.

བྱས་ཙང་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ཨཱ་ནི་གྲུབ་ཐོབ་ཐང་སྟོང་ཆེན་པོའི་དགོངས་པ་བཞེས་བྱས་ཨཱ་ནི་དགུང་ལོ་དྲུག་ལ་ཕེབས་དུས་ཙམ་ནས་ལྟ་ངས་བོད་མི་དམངས་ལ་ཨཱ་ནི་གཙང་ཆུ་ཆེན་པོ་དེ་ཕར་ཚུར་འགྲོ་ཐུབ་པ་ཞིག་ངས་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ཟེར་བཀའ་ཕེབས་བྱས།

When he turned six, he resolved to build bridges and enable Tibetans living on both sides of a river to visit each other.

དེ་ནས་ཨཱ་ནི་དེ་གསུངས་པ་རེད་ཟེར། དང་པོ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་འཁྲབ་སྦྱངས་པ་རེད་ཟེར། དང་པོ་དང་པོ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་འཁྲབ་སྦྱངས་བྱས་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཡ་འབག་དེ་ཨཱ་ནི་འབག་དཀར་པོ་དེ་འདྲའི་རལ་པ་གྱོན་ཡག་རྒྱུ་མཚན་དེ་གང་རེད་ཟེར།

For that goal, later he first founded the Trashi Zhölpa troupe and taught its members how to perform opera. The masks worn the performers are decorated with long white hair, and there is a reason for doing so.

དེ་མ་ཤེས་པ་ཚོས་ཡིན་ན་ལྷ་ས་ཚོས་ཡིན་ན་ "འང་ལགས་འབག་དཀར་པོ་རེད་ལྟ་ཡག་ཡོད་མ་རེད་" ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད་ཟེར། ཁོ་རང་ཚོ་དོན་དག་ཨ་མ་དེ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱི་དབུ་སྐྲ་རེད་རས་འབག་དཀར་པོ་དེ།

Those people who don't know the reason, especially the ones from Lhasa, would say, "It is just a white mask, and there is nothing so special about it." Such an answer only shows their ignorance. The white hair represents the hair of the great yogi, Thangtong.

གྲུབ་ཐོག་གིས་གྲུབ་ཐོབ་ཐང་སྟོང་ཆེན་པོ་ཟེར་མཁན་དེ་ཐང་སྟོང་ཞིག་གི་སྒངདབུ་སྐྲ་དཀར་པོ་ད་ག་འཁྲུངས་པ་རེད། བྱས་ཙང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེང་སང་འབག་དཀར་པོ་རས་འབག་དཀར་པོ་བསྐྱོན་ཡག་དེ་རྒྱུ་མཚན་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱི་དབུ་སྐྲ་བྱས་ནས་དེ་འདྲས་སེ་རེད།

The great yogi Thangtong was born with white hair in an empty field. For that reason, the Trashi Zhölpa performers wear masks with white hair as a symbol of the great yogi's hair.

ཨཱ་ནི་སྐབས་དེ་དུས་ཨཱ་ནི་བོད་མི་དམངས་ཕར་ཚུར་འགྲོ་མ་ཐུབ་པ་བྱས་ནས་བླ་མ་གྲུབ་ཐོབ་ཆེན་པོས་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་དང་པོ་འཁྲབ་རྐྱང་བྱས་ནས། ཨཱ་ནི་དང་པོ་དེའི་དུས་ལ་ཨཱ་ནི་དང་ཐོག་ལྷ་མོ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་འཁྲབ་གནང་བ་ཡིན་ཙང་། ཨཱ་ནི་གཞུང་རྣམ་ཐར་བཏང་དུས་ཙ་ནས་གཞུང་དག་པོ་བྱས་ཡག་པོ་རྩ་ཆེན་པོ་བྱས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་དེ་འདྲས་སེ་ཡོད་རེད་འདའི།

During his time, Tibetan people on the two sides of a river were unable to cross the river. To address this problem, Thangtong founded Trashi Zhölpa and starting performing opera [to raise fund for building his iron bridges]. Thus, the Trashi Zhölpa tradition he founded is considered as very sacred. It got unique tones when they perform an opera.

གདངས་དེ་འོང་སུ་གཅིག་གིས་ཤེས་ཡག་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། གདངས་དེ་བོད་ཀྱི་ལྷ་མོ་དང་པོ་གདངས་སོང་ཙང་ཨོའོ་ཨོའོ་ཨོའོ་ཟེར་ཉིན་མཚན་ཁོ་ར་གཞུང་ཉིན་གང་མ་ཚད་པའི་བདུན་གཅིག་ཆོས་རྒྱལ་ནོར་བཟང་བདུན་གཅིག་ལ་འཁྲབ་ཐུབ་མཁན་བྱུང་ཡོད་རེད་ཟེར།

However, nobody knows how to recreate the original tones because these were the first tones of Tibetan opera, which sound like O, O, O... In the past, we used to have people who could perform the full-length opera Chögyel Norzang's tale.

བྱུང་ཡོད་རེད་འདའི་ཡིན་ནའི་ཨཱ་ནི་གདངས་དེ་ཤེས་པ་ལུང་པ་ག་པར་ལའི་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། ལྷ་མོ་གཞན་དག་གི་གདངས་ཡིན་ན་དེ་པ་རབ་གསལ་ཁག་ཅིག་གིས་ད་ལྟ་བར་དུ་གྲ་མ་བཏང་། སྐྱོར་མོ་ལུང་ཟེར་ཡག་གི་དེ་འདྲས་ཀྱི་གདངས་དེ་འདྲ་མ་བཏང་ཐུབ་ཀྱི་རེད་ཟེར།

Now no one from any other place knows the original tones of Trashi Zhölpa. However, the original tones of the other opera troupes, like that of the Kyormo Lung are easy to reproduce quite well.

བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་གདངས་དེ་ལོ་མང་པོ་འགོར་ཡག གདངས་གཅིག་བཏང་ཐུབ་ཡག་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། དེ་གང་རེད་ཟེར་ན་བོད་ཀྱི་དང་པོའི་ལྷ་མོ་སོང་ཙང་གདངས་དེ་མགོ་རྙོག་པོ་ཞེ་དྲགས་ཡོད་རེད་ཟེར།

It takes years to study the unique tones of Trashi Zhölpa, even then, it is tough to produce an exact copy of a single tone. That is because these were the first tones of Tibetan opera which are very complex.

གདངས་དེ་བསྐྱར་གསོ་བྱས་ནས་ཡར་མ་ལུས་པ་བྱས་ནས་གདངས་འགུག་དེ་ཚོ་ཕར་ཨང་དང་པོ་དེ་ཚོ་མར་བསླབས་བྱས་ནས་དགེ་རྒན་གྱིས། འགན་འཁྱེར་བྱས་ནས་དེ་བྱེད་དགོས་ཀྱི་རེད་ཟེར།

Back then, being an instructor, the officials instructed me to revive the original tones of the opera without leaving anything and teach them to the students, and they urged me to shoulder that heavy responsibility.

གདངས་ཁུག་དེ་རྩ་ཆེན་པོ་རེད་ཟེར། ཐང་སྟོང་ཆེན་པོས་མཛད་པའི་ཨ་ནི་དེ་རེད་ཟེར། མ་ཙང་ལྷ་མོ་ཡོངས་རྫོགས་འཛར་འཛར་འཛར་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ལ་བལྟས་བྱས་ནས་ཨང་གྲུབ་ཐོབ་ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོའི་མཛད་པ་མེད་པའི་ལྷ་མོ་ཡོད་མ་རེད་ཟེར།

Those tones created by Thangtong Chenpo are extremely precious. Generally speaking, no opera tradition in Tibet is not influenced by the one created by him.

གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་མཛད་པ་རྐྱང་རྐྱང་རེད། ལྷ་མོ་གང་གའི་ནང་ལ་ཡོད་རེད་ཟེར། ཡོད་རེད་འདའི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཡི་རྣམ་ཐར་ར་པོ་ལྟ་གང་ལའ་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་རྣམ་ཐར་དེ་གདངས་ཁུག་ཁོ་ར་ལོགས་སུ་མ་ཚང་ཁག་ཁག་ཁག་དྭངས་མ་ཞིག་ཞེ་དྲགས་ཡོད་རེད་ཟེར།

Directly or indirectly, they are all the products of Thangtong Gyalpo. All opera traditions got his influence. However, the tones of the Trashi Zhölpa are unique.

ཡོད་རེད་འདའི་ཡིན་ནའི་ཨཱ་ནི་གདངས་དེ་ཤེས་པ་ལུང་པ་ག་པར་ལའི་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། སུ་གཅིག་གིས་བཏང་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད།

And no one from other place knows the tones of the Trashi Zhölpa. And no one can reproduce it correctly.

ལྷ་མོ་གཞན་དག་ཡིན་ན་དེང་སང་ལྟ་ལུང་པ་གང་ས་གང་ལ་རིག་རྩལ་ཆེ་རུ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ནས་ཡར་འདི་བྱེད་རོགས་བྱས་ན་སྐལ་པ་སྔ་མོའི་དུས་སྐབས་མ་བསྡད་པ་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་རྔོན་པོ་འཁྲབ་མཁན་དེ་ཚོ་དང་། སྙན་པོ་དང་དེ་ཚོ་གཏོང་ཡག་དེ། མ་ཙང་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་དེ་རེད། མཛད་པ་རེད་ཟེར།

In the case of the other operas, these days, the performers' artistic skills developing fast, and they are going beyond the tradition. The performers like the hunters can produce beautiful tones. However, they all got the influence of the yogi.

ལྷ་མོ་གཅིག་ཀྱང་ལའི་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱི་མཛད་པ་མེད་པ་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་མཛད་པའི་ལྷ་མོ་རྐྱང་རྐྱང་རེད། གཞུང་ཡོད་རེད་གང་གའ་ནང་ལ་གཞུང་ཡོད་རེད་འདའི་བོད་ཀྱི་ལྷ་མོ་དང་པོ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་སོང་ཙང་། ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཡི་གདངས་དེ་ཤེས་པའི་ལུང་པ་གང་ལའི་ཡོད་མ་རེད་ཟེར།

There is not a single opera that is not influenced by the great yogi Thangtong. They are all his products. Each of them got their texts. However, Trashi Zhölpa being the first Tibetan opera, no one else from other places can produce the tones of Trashi Zhölpa.

ག་པར་ལའི་སུ་གཅིག་གིས་གདངས་དེ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་ཟེར། གདངས་དེ་མ་རླག་པ་བྱས་ནས་དགེ་རྒན་རང་གིས་ལྟ་རྟོགས་བྱས་ནས་རྦད་ཨང་ད་ལྟ་ཡིན་ནའི་ཨང་ཁ་གཞས་དང་འོ་དེ་ཚོ་ལྟ་རང་ད་ལྟ་གསར་པ་བྱས་འདུག་འདྲས་རེད་འདའི།

The traditional Tibetan government official also told me that no other performer was able to produce the tones of Trashi Zhölpa and it must be preserved. Even though I was a new teacher at the time, he said that I was very good at performing opera.

ཨཱ་ནི་ང་དགེ་རྒན་དང་པོའི་ལོ་འདའི་ཕར་ནས་སྡེ་པ་གཞུང་སྐུ་དྲག་གིས་རྒྱུགས་གནང་བྱས་ཨཱ་ནི་ཏིག་ཙམ་དང་པོའི་ལྷ་མོའི་ཁབ་གཞས་རེད། གོ་གཅིག་ཡོད་རེད། དེ་རྒྱུགས་གནང་།

During my first year as an instructor, the aristocrat from the former Tibetan government tested my opera singing skill.

ལྟ་དེ་ནས་དོ་དགོང་བཀྲ་ཤིས་སྨོན་ལམ་ཞིག་བྱས་ཡོད་རེད། འོ་འདའི་རྒྱུགས་ཤིག་གནང་། ཨང་ང་རས་ཐོབ་ཀྱག་མགོ་ཀྱག་ལ་གྲལ་ལྷག་གྲལ་མ་རྡ་རྡུའི་འབག་དེ་ག་ལེར་ག་ལེར་བསམ་བློ་གཏོང་གིན་གཏོང་གིན་དེ་གིས་ཕྲ་དང་ཚེག་མ་ནོར་བསམ་བློའི་ནང་ལ་མར་ནས་ཡར་དྲན་གྱི་དྲན་གྱི་བྱས་ནས་་་ཤེལ་དེ་གས་གང་། གབ་ཤས་གང་མཐོང་བ་བྱས་པ་དེ་ནས་ཁྲིག་ཙམ་བཏང་བྱས་ནས།

Then there was one recitation of an auspicious prayer, I took a test for that one too, making that sure the I did not make any mistake. I recalled the verses correctly without leaving anything.

ཨཱ་ནི་ལྟ་ཨོ་ཙམ་ར་པོ། ད་ལྟ་དང་པོ་སོང་ཙང་ཨོ་ཙམ་འདུག་ཟེར། ཨཱ་ནི་གཞུག་མ་ནས་ད་དུང་ཡར་སྦྱངས་སྐྱོར་གནང་བྱས་ཨཱ་ནི་ཨང་ཁབ་གཞས་དེ་ཚོ་མར་ལས་[ལུས་]པ། ཚིགས་བཅད་མ་ལས་པ། ཨང་རྣམ་ཐར་ཡིན་ནའི་དང་པོ་སོ་སོ་སོའི་ཨཱ་ནི་འདི་ཡོད་རེད་གདངས་ཡོད་རེད་ཟེར།

Although it was my first performance before the officials, they told me that I did quite well. They urged me to do more practice, making sure that I didn't forget any verse and produce the tones for the namthar correctly.

བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་གདངས་མ་ཙང་རྙོག་པོ་ཞེ་དྲགས་ཡོད་རེད་འདའི། དེ་ལའི་ཡང་གདངས་མ་གཅིག་ག་ཞེ་དྲགས་ཡོད་རེད་རེད། འོ་དེ་ཚོ་ཕར་ཚུར་མ་འདྲེས་པ་གདངས།

The tones of the Trashi Zhölpa tradition are generally very difficult to master, and each one of them is unique. They urged me not to mix them up.

གཙང་ཡུལ་བྲལ་ནས་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་ལྟ་ག་རེ་ཡིན་ཟེར་ན་ལུང་པ་བཅོ་གསུམ་ལ་ལྕགས་ཀྱི་ཟམ་པ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་འཁྲབ་གནང་བྱས་ལྕགས་སློང་གནང་བྱས་ཨཱ་ནི་ལུང་པ་བཅུ་གསུམ་ལ་ཡ་ལྕགས་ཀྱི་ཟམ་པ་འཛུགས་གནང་བྱས་ནས།

Leaving the Tsang region, Thangtong Gyalpo traveled to thirteen different places in Tibet along with the opera troupe that he founded. He then raised fund for the iron bridges by performing opera in those areas.

ཨཱ་ནི་གཙང་པ་རྒྱལ་ས་དཀྱིལ་མར་ཟམ་པ་འཛུགས་གནང་བྱས་ཨཱ་ནི་བོད་མང་དམངས་ཕར་ཐར་ཚུར་ཐར་འོ་འདི་ནས་ཐེངས་འོ་དེ་ནས་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་སྐུ་ལས་བསྐྱོན་བྱས་བྱུང་བྱས་འོ་འདི་འདྲས་སེ་བ།

The bridges he built in Tsang areas enabled Tibetan people on both sides of the rivers to travel freely. To achieve that result, he worked extremely hard.

བྱས་ཙང་ཨང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ཁ་བྲོ་པ་དང་རྩ་ཆེན་པོ་ཡིན་ཡག་ག་རེ་ཡིན་ཟེར་ན་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་ལྟ་ཐུགས་སྨོན་ལམ་བསྐྱོན་བྱས་ཨཱ་ནི་མཐར་གཞུག་ལུང་པ་བཅུ་གསུམ་ལ་ལྕགས་ཟམ་འཛུགས་བསྐྱངས་པ་མ་ཟད།

For that reason, Trashi Zhölpa is also considered very auspicious and scared, because this opera he founded enabled him to fulfill his wish to build bridges in those thirteen places.

ཨཱ་ནི་མཐའ་གཞུག་ངའི་ལྷ་མོ་དེ་ལྟ་འོང་ལུང་པ་འདའི། ལུང་པ་འདི་ནས་འཁྲབ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཟེར། འདའི་ག་རེ་ཡིན་ཟེར་ན་ཨཱ་ནི་ལུང་པ་དེ་མྱང་ཀོ་དགོན་པོ་ཟེར་མཁན་དེ་ལྟ་ད་རེས་སང་དགོན་པ་དེ་ཤི་པ་རེད་མ་རུ། གྲུབ་ཐོག་ཀྱི་དགོན་པོ་རྩེད་ཐང་གི་སྐྱོར་མོར་དགོན་པོ་ཡོད་པ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་བ་ཨཱ་ནི།

Later, he also urged his followers and disciples to perform opera in his birthplace. That is because there was one monastery called Nyangko in Kyormo area of Tsethang. That monastery was built by him, but it is no longer there.

དེའི་འོག་ལ་དགོན་པའི་འོག་ལའི་ཡིན་ནའི་ལྕགས་བསྣམས་ཚུར་ཕེབས་པའི་ལྕགས་རྦད་དེ་སྒང་ག་ཡར་ཐོག་ལ་བཞག་ནས་དེ་འདྲས་སེ་ང་རས་དྲན་པའི་འདི་འདྲས་སེ་ཡོད་པ་བྱས་ནས་དེ་འདྲས་སེ་བ།

I still remember that under that monastery, it stored the iron pieces he had brought with him.

བྱས་ཙང་ཨང་དེའི་དུས་ལ་ཡིན་ན་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ཨང་ལྕགས་སློང་མཛད་ནས་ལྟ་བོད་མི་དམངས་ཕར་མཐར་ཚུར་མཐར་དེ་འདྲས་སེ་བྱུང་བྱས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་རྩ་ཆེན་པོ་རེད་ཟེར་གསུངས་ཡག་དེ་ག་རེ་རེད་ཟེར་ན་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་ཨཱ་ནི་ལྟ་ཨང་ངའི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་བཀྲ་ཤིས་གང་མིན་ཚད་ཀྱི་ལུང་པ་འདའི་མྱང་པོ་གྲྭ་ཚང་ནས་ཡར་ཆིབས་གནང་བྱས།

So, it was during Thangtong Gyalpo's time, he built the iron bridges and helped people to cross the rivers. He begged for irons by performing operas with his opera troupe, Trashi Zhölpa. And he holds it dearly.

དེ་དུས་ལྟ་མིན་ལྕགས་ཟམ་བྱུང་བ་རེད་བླ་མ་གང་མིན་ཚད་ཀྱི་དེ་ཐུགས་རྒྱུད་ཆེན་པོ་ཡིན་ཙང་ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་དེ་ལྟ་མཐར་གཞུག་ངའི་ལྷ་མོ་དེ་འདའི་བཀྲ་ཤིས་པ་ལུང་པ་འདའི་ཆགས་དགོས་ཡོད་ཟེར། དེ་ནས་འཁྲབ་དགོས་དགོས་ཡོད་ཟེར། བཀའ་ཕེབས་བྱས་ཨཱ་ནི་དགོང་མོ་གཅིག་ཕ་གིར་ལྷ་མོ་འདི་གས་ཨཱ་ནི་མྱང་པོ་དགོན་པ་ནས་ཡར་ཕ་གིར་ཕྱུགས་ཤར་ཕ་གིར་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་ཟེར་མཁན་འདའི་འདི་རུ་ཞག་པོ་གཅིག་བཞུགས་གདན་འཇགས་པ།

He was a great master credited for building many iron bridges. According to his instruction, he wanted the Trashi Zhölpa troupe to remain in the place where he was born and perform from that place. He gave those instructions during his trip to Trashi Tokmé from Nyangpo monastery.

"དེ་རུ་ཞག་པོ་གཅིག་བཞུགས་གདན་འཇགས་ནས་ཨཱ་ནི་ལྟ། ལྟ་སང་ཞོག་ང་སྔ་པོ་ནས་ལྟ་ཕར་ཕ་གིར་ཆུ་ཕར་སྣང་ལ་ཡ་དགོན་པ་དེ་ལ་འགྲོ་མཁན་ཡིན་"ཟེར། ཆུ་ཕར་སྣང་ལ་ཡ་དགོན་པ་དེ་རྩར་ཕྱིན་བྱས་ཨཱ་ནི་ཕ་གིར་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་ཟེར་ཡག་དགོན་པ་ཞིག་ཡོད་རེད།

He said, "I would like to spend the night there and visit the monastery on the other side of the river early in the morning." There was that monastery called Trashi Chödé.

ལྟ་ཨང་ང་སྡོད་སའི་གདང་དགུང་སྡོད་སའི་གཞིས་ཀ་དེ་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་ཟེར་དགོས་ཡོད་རེད། བཀའ་ཕེབས་བྱས།

He then said, "The estate where I spent last night should be named as Trashi Tokmé."

ཨཱ་ནི་དེ་ནས་ཟམ་པ་དེའི་སྒང་ལ་ཆིབས་སྒྱུར་གནང་དུས་ཨཱ་ནི་ "ཟམ་པ་དེ་དཔེ་མི་སྲིད་ཀྱི་དེ་ལྷ་ཆེན་ཡར་ལ་ཤམ་པའི་གཤམ་ཆུ་ཡིན་ན་ཡར་ནས་མར་འདོན་ཡོང་སའི་ཟམ་པ་གཅིག་གི་རྩ་ཆེན་པོ་རེད་ཟེར། བཀྲ་ཤིས་ཟམ་པ་" ཡིན་ཟེར། ལྟ་དེ་ནས་ཟུར་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་བྱས་ཨཱ་ནི་ཨང་དེ་ལ་ཕར་རྣམ་རྒྱལ་རའི་གཞིས་ཀ་བྱས།

While he was crossing the bridge, he said, "The river running under the bridge has its source from the sacred mountain Yarlha Shampo. So that bridge is very sacred and should be named as Trashi Zampa." He then went to the Namgyal estate on the other side of the river.

བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་ཟེར་མཁན་གཅིག་ཡོད་པ་སྐལ་པ་སྔ་མོ། འོ་འདི་ལ་ཡ་བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་བྱས་ནས་བཀྲ་ཤིས་གསུམ་པ་དེ་འོ་འདའི་ཡིན། འདི་ལའི་ཡོང་བ་ཡོད་ཟེར། བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་སེ་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་གཞིས་ཀ་དེ་ལ་བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་ས་བྱས་ནས་བཀྲ་ཤིས་གསུམ་འོ་འདུག་སེ་ཚང་བྱས་ཡོད་ཟེར།

It was an old estate called Trashi Tsek, and that name was given by him. So this was the third trashi [auspiciousness].

ལྟ་དགོན་པ་དེ་ལ་ཡ་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་བྱས་ནས་འདི་འདྲས་སེ་ཆགས་དགོས་ཡོད་ཟེར། བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་དགོན་པོ་དེའི་མིང་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་བྱས་ནས་འདི་འདྲས་སེ་ཡིན།

And then he named the monastery Trashi Chödé and urged the people to use that name.

ལྟ་ངའི་ལྷ་མོ་དེ་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་བྱས་ནས་ངའི་ལྷ་མོ་དེ་གང་མིན་ཚད་ཀྱི་བཀྲ་ཤིས་པ་དང་བསམ་དོན་ཆོས་བཞིན་གྲུབ་པ་ངས་ལྕགས་སློང་དེ་འདྲས་བྱས་བྱས་ལུང་པ་གང་ས་གང་ལ་སྟོད་བལ་པོ་རི་སྟོང་ས། སྨད་རྒྱ་མ་སྟག་ར་མཐའ་ས་གི་ས་མཚམས་བར་དུ་ལྷ་མོ་འཁྲབ་ནས་ལྕགས་སློང་མཛད་ནས་ངས་དོན་དག་དེ་གྲུབ་པ་བྱས་ནས་གང་མིན་ཚད་བཀྲ་ཤིས་པའི་ལྷ་མོ་དེ་བཀྲ་ཤིས་པ་ཡག་པོ་ཞེ་པོ་ཡིན་ཟེར་བཀའ་གསུངས་བྱས་ནས།

As for the name of the opera troupe, he called it Trashi Zhölpa because it brought him a good fortune that enabled him the built many bridges. For that objective, he traveled across the length and breadth of the country, performing opera along the way while begging for iron pieces for his project.

ཨཱ་ནི་བཀྲ་ཤིས་ལྔ་དེ་འོ་དེ་ནས་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད། བཀྲ་ཤིས་ཟམ་པ། བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས། བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ། བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ། འོ་འདི་འདྲས་སེ་བཀའ་སློབ་གསུངས་བྱས་བླ་མ་གྲུབ་ཐོག་ཆེན་པོའི་བཀའ་སློབ་འདི་འདི་འདྲས་སེ་གསུངས་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་བྱུང་ནས།

So these are five Trashi, namely Trashi Tokmé, Trashi Zampa, Trashi Tsek, Trashi Chödé, and Trashi Zhölpa. Like that, Thangtong Gyalpo gave those instructions on how they should be named.

ལྟ་འདི་ནས་ཡང་བཀའ་སློབ་གཅིག་ལ་བཀྲ་ཤིས་ལྔ་མཆེད་དགོན་པོ་ང་ཚོའི་དགོན་པ་བླ་མ་བསོད་ནམས་འབྱོར་ལྡན་ཟེར་མཁན་དེས་ཡང་སྨད་ཁམས་པའི་ལུང་པ་ལ་སྡེ་དགེ་ཟེར་མཁན་དེ་ལ་ཆོས་བམ་པོ་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་དེ་འདྲས་ཤིག་ཡར་གདན་འདྲེན་ཞུ་ག་ཕྱིན་གནང་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་ཆོས་བམ་པོ་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་མཇུག་མར་ནས་ཡར་གདན་འདྲེན་ཞུས་གནང་བྱས་ནས།

According to another legend, it was another high-ranking lama called Sönam Jorden from a monastery in our area gave those names while returning from Dégé in Kham. He went there to bring Kagyur and Tengyur scriptures.

བླ་མ་དེ་གང་མིན་ཚད་ཀྱིས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་བྱས་ནས་ཨང་ཨཱ་ནི་ཕ་གིར་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་ཟེར་མཁན་དེ་ཡང་ཞག་པོ་གཅིག་བཞུགས་གདན་འཇགས། ཕར་ཞག་པོ་གཅིག་བཞུགས་གདན་འཇགས་བྱས་ད་ལྟ་ད་ག་ནང་བཞིན་བ་གྲུབ་ཐོབ་ད་ག་ནང་བཞིན།

It was said that he spent a night at Trashi Tokmé. The rest of the story is the same as that of the Thangtong Gyalpo's.

ལྟ་ཕར་ལ་ཞག་པོ་གཅིག་བཞུགས་གདན་འཇགས་བྱས་ཨཱ་ནི་ལྟ་དོ་དགོང་ང་འདི་རུ་བསྡད་ན་མ་གཞན་དགོན་པ་འགྲོ་ཡག་སྐར་མ་དེ་སང་ཞོགས་མ་གཏོགས་མི་འདུག་ཟེར་བྱས་ནས་འདི་འདྲས་གསུངས་བྱས་ཨཱ་ནི་སང་ཞོགས་འདའི་དགོན་པ་འདའི་ཕུ་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་བཞུགས་གདན་འཇགས།

He said that he would spend the night at the estate as it was better for him to visit the monastery on the other side of the river in the morning. So that night, he stayed at Trashi Tokmé.

སང་ཞོགས་འདའི་ཕར་ནས་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་ནས་ཆིབས་གནང་བྱས་ལྟ་ང་མདང་དགུང་འདའི་སྡོད་སའི་གཞིས་ཀ་དེ་ལ་ཡ་བཀྲ་ཤིས་ཐོག་མེད་ཟེར་བྱས་ནས་མིང་འདི་འོ་འདི་འདྲས་འདོགས་དགོས་ཡོད་ཟེར། བཀའ་ཕེབས་བྱས་དེ་ནས་ཚུར་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བྱས་ཨཱ་ནི་ཟམ་པ་འདའི་སྒང་ལ་ཚུར་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བྱས།

After departing from the estate, he said that that estate where he spent the night should be named as Trashi Tokmé. He then went to the bridge to cross the river.

ལྟ་ཟམ་པ་དེ་ཁ་བྲོ་པོ་རྩ་ཆེན་པོ་རེད་ཟེར། ལྷ་ཆེན་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོའི་བཤམས་ཆུ་རེད་ཟེར་ལྟ་ག་ཕྱིན་པ་རེད་ཟེར། བཀྲ་ཤིས་གཉིས་པ་དེ་འདྲས་ཡིན་ཟེར།

He said that that bridge was sacred because the river with its source from the holy mountain, Yarlha Shampo, follows below the bridge. That's the second auspiciousness.

ལྟ་བཀྲ་ཤིས་གསུམ་པ་དེ་ཕར་གིར་རྩེ་ཕོ་བྲང་དམར་པོའི་གཞིས་ཀ་བྱས་འདུག་སེ་བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་བྱས་མཁན་ཞིག་འོ་འདི་བཀྲ་ཤིས་གསུམ་པ་ཡིན། བཀྲ་ཤིས་གསུམ་པ་དེ་ཡིན་ཟེར་བྱས་བཀའ་སློབ་འོ་འདི་འདྲས་གསུང་གནང་།

Then he said that the third auspiciousness was estate of the Potala Palace, which he named it as Treldé Tsek.

ལྟ་བཀྲ་ཤིས་བཞི་པ་དེ་ཡིན་ན་གང་འདྲ་ཡིན་ཟེར་ན་འདའི་དགོན་པ་ཆོས་སྡེ་དེ་ལ་བཀྲ་ཤིས་པ་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་བྱས་ནས་འདི་འདྲས་སེ་ཡིན། བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་མིང་ཐོགས་ཤིང་། ལྟ་ངའི་ལྷ་མོ་དེ་ལ་མིང་དེ་ལ་ག་རེ་ཟེར་ན་ཡར་ཀླུང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་བྱས་ནས་དེ་འདྲས་སེ་ཡིན་ཟེར།

The fourth auspiciousness was the monastery that he was visiting. He named it as Trashi Chödé. And lastly, he named the opera as Trashi Zhölpa of Yarlung.

"ངའི་ལྷ་མོ་དེ་ཁ་བྲོ་པོ་བཀྲ་ཤིས་པ་ཞེ་པོ་བྱུང་སོང་དེ་ནས་ང་ལྟ་ལྷ་མོ་འཁྲབ་ཀ་འགྲོ་ཡག་མིན། ལྷ་མོ་དེ་ལུང་པ་འདི་ནས་འཁྲབ་དགོས་ཡོད་"ཟེར་། ལྟ་ངར་ག་རེ་བྱེད་དགོས་ཡོད་ཟེར་ན། ང་ལྟ་ད་ལྟ་ལྕགས་ཟམ་ལུང་པ་བཅུ་གསུམ་ལ་ལྕགས་ཟམ་བཙུགས་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་ཡིན།

He [Thangtong Gyalpo] said, "This opera of mine is very auspicious and must be performed from this place as I am not going anywhere. I had already built bridges in thirteen different places."

ལྟ་འདི་ཞིག་ལྟ་ལུང་པ་རེ་རེ་ལ་ཨཱ་ནི་སེམས་ཅན་གཅིག་པུ་ཕར་ཚུར་། སེམས་ཅན་ཟེར་མི་གཅིག་པུ་ཕར་ཚུར་ཐར་བས་ཡོང་གི་མི་འདུག་ཟེར།

But then he said that enabling the people to cross rivers alone was not enough, but he must help the animals to cross the rivers.

བླ་མས་དགོངས་པ་འདི་འདྲས་བཞེས་བྱས། ཨཱ་ནི་ང་གྲུ་གཤག་གི་ཡིན་ཟེར། བཀའ་ཕེབས་བྱས་གྲུའི་མིང་ལ་"གྲུ། གྲུ་" ཟེར་ཡག་དེ་ཁོ་འདི་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱི་མཚན་ཡིན་པ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་བ་ཟེར།

Thinking like that, the great master decided to build boats. The Tibetan term 'dru' for boat has its origin from his first name Druptop.

ཨཱ་ནི་གྲུ་ལྟ་གཙང་ཆུ་ཆེན་པོ་གང་ཡིན་ནའི་གྲུ་རྦད་ཆུ་ཡིས་ཧ་ལམ་དམ་པའི་ནང་ལ་འཛུལ་འགྲོ་བྱས་ནའི་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་ཐབས་བྱས་ནས་ཨཱ་ནི་ག་གལ་བྱེད་ཡག་མེད་པའི་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་ཐབས་ཤེས་གནང་བཞག་ཡོད་རེད་ཟེར། མི་ཕ་རབས་གྲོང་ནས་བཀྱག་བྱས་འོ་འདུག་སེ་བྱས་ལྟ་ང་གྲུ་དེ་བཞངས་ཀྱི་ཡིན་རྐང་དེ་གྲུ་བཞངས་ཀྱི་ཡིན་ཟེར།

Regardless of the size of the rivers or water almost get inside a boat, he had found a solution for his quest. And once again, he resolved to build boats in the region.

ལྟ་མི་གཅིག་པུ་རྡོག་སྒྲིལ་འཁྱེར་ལྕགས་ཟམ་པའི་སྒང་ལ་ཕྱིན་པས་གལ་ཡོང་གི་མི་འདུག་ཟེར། བྱས་ནས་འོ་འདི་འདྲས་སེ་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱིས་བཀའ་འདི་འདྲས་གསུངས་བྱས་ནས་འོ་འདུག་སེ་བྱུང་ཤག

He said that it's not enough that only people can cross an iron chain bridge with their loads.

དེ་ནས་ལྟ་ཨང་བླླ་མ་ད་ལྟ་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་བླ་མ་དེ་གས་མར་ནས་ཡར་ཆོས་ཀྱི་འབུམ་དང་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་གདན་འདྲེན་ཞུས་ལའོ་ཕར་བཞུགས་གདན་འཇག་གནང་བྱས་ནས།

The master who brought the Kangyur and Tengyur texts from down there to Trashi Chödé monastery spent one night at the estate.

ཟམ་པ་དེའི་སྒང་ལ་ཆིབས་གནང་། བཀྲ་ཤིས་ཟམ་པ་ཡིན་ཟེར་། ལྟ་ཕ་གིར་གཞིས་ཀ་དེ་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཟམ་པ་ཡིན་ཟེར་། དགོན་པ་དེ་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡེ་ཡིན་ཟེར། བླ་མ་འདི་གས་མར་ནས་ཡར་ཤར་ཀྱག་ཁམས་སྡེ་དགེ་ནས་ཡར་འགྲིམས་གནང་བྱས་འོ་ད་ལྟ་ནང་བཞིན།

On the following day, he crossed the bridge and named it as Trashi Zampa and named the monastery he visited as Trashi Chödé. He came all the way from Dégé in Kham to the monastery.

དེ་ནས་བཀྲ་ཤིས་ལྔ་ཡོད་ཟེར་ལྟ་ད་རེས་ཁ་སང་ག་རེ་ཡིན་ཟེར་ན། མདའ་རྩེ་ལྔ་བྱས་པ་དེ་བཀྲ་ཤིས་ལྔ་ཡི་འདི་ཡིན། ཕྱག་འཇུག་ཡིན་ཟེར། བླ་མ་དེས་བཀའ་སློབ་འདི་འདྲས་གསུངས། མདའ་རྩེ་ལྔ་ལྷ་མོ་གི་མདའ་རྩེ་ལྔ་འཁྱེར་བྱས་ཨཱ་ནི་མདའ་མོའི་གཡང་འགུག་གཏོང་ཡག་དང་། གཡང་འགུག་བྱེད་ཡག་ཚང་མ་ལོག་བཀྲ་ཤིས་ལྔ་པོ་དེ་ཡིན་ཟེར། བཀའ་སློབ་འོ་དེ་འདྲས་བླ་མ་དེ་གིས།

Thus there are five Trashi. During a performance, an opera performer will carry an arrow with five tips while he does the singing, they represent the five the auspiciousness.

ཨཱ་ནི་ཞོ་སྟོན་འཐད་ཡག་དེ།

Why you had to perform during the Curd Festival?

ལོའོ།

What?

ཞོ་སྟོན་འཐད་ཡག་དེ་ཁྲལ་ཁུངས་ཡིན་ནམ། གང་འདྲ་ཡིན་ནམ།

Attending the Curd Festival was part of your tax payment. Was it like that?

དང་པོ་བྱས་ན་ཞོ་སྟོན་འགྲོ་ཡག་དེ་ཁྲལ་པ་བྱེད་ཀ།

Initially, it was a form of tax.

ལོའོ་ལགས་སོ།

Okay.

ཁྲལ་ཡིན་པ་རེད།

It was a form of tax.

ལོའོ་སོ།

Okay.

ཁྲལ་བྱས་རེད་པ། ལྷ་མོ་གང་ག་ཁྲལ་པ་རྐྱང་རྐྱང་འདིའི་སྒང་ལ། སྤུན་བདུན་པ་ནི་ཁྲལ་བ། ཨང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཁྲལ་བ།

It was a tax. All the operas were taxpayers. The performers in Pündün and Trashi Zhölpa troupes were all taxpayers.

ཁེ་སྨད་གཞིས་ཀ་དང་དགོན་པ་གཉིས་ཁ་གཏད་བྱས་ནས་ལྷ་མོ་དེ་འཁྲིད་ཡོད་རེད། ཁྲལ་བཟོ་ལྟ། འཁྲིད་ག་འདའི་ལའི་ལྟ་ལྷ་མོའི་ནང་ལ་ལྷ་མོ་ཡང་མིན་ཕར་སླེབས་ཚར་ནས་ཨས་རྒྱག་མཁན་དང་། དང་པོ་ཁོ་ར་ཕྱག་ཆ་མིན་དེ་ཡང་ཨེ་ཀོར་ར་ཅིག་ཕར་ནས་སྡེ་པ་གཞུང་གིས་འདི་བྱེད་ཀ་ལྷ་མོ།

The Khémé estate and the monastery were like two opponents. And the opera was a form of tax. Once you were there in Lhasa, the traditional Tibetan government official would issue instructions.

ཨེར་ཡིན་རྒྱུ་ལྷ་མོ་དེ་ཁྲལ་ག་དུས་ཡིན་མིན་དང་། དེ་ནས་ཟླ་བ་ག་གིའི་ཚེས་ནས་དེ་ནས་ལྷ་སར་ཕར་ག་དུས་ས་ཆ་ག་གི་བརྒྱུད་བྱས་འཐད་ཀྱི་ཡོད་པའི་སྐོར་ཞིག་གསུང་རོགས་གནང་།

Please tell us when a performance was considered as a tax when you had to go to Lhasa, and through which places you would go there.

ལོའོ་ལགས་སོ། ལྟ་དེ་ནས་ཞོ་སྟོན་ལ་འགྲོ་ཡག་དེ་ཟླ་བ་དྲུག་པའི་ཚེས་བཅོ་བརྒྱས་ལ་ཐོན་པ་བ། ཚེས་བཅོ་བརྒྱད་ལ་ཡར་ནས་ཐོན།

Okay. To attend the Curd Festival, we would leave on the eighteenth day of the sixth lunar month.

དགོན་པའི་འདའི་མ་རུ་གྲུ་མ་བྱུང་བ་བྱས། གྲུ་མཁན་མ་རུ་སྡོད་བ། གྲུ་མཁན་མ་རུ་བསྡད། སང་ཞོགས་འདའི་གྲུ་ཐོན་ནས་ས་སྐོར་འདི་བསམ་ཡས་ལ་བརྒྱབ། ས་སྐོར་བསམ་ཡས་བསྡད།

The boatmen would wait for us near the monastery the night before the journey. We would leave in the early morning and first travel to Samye.

དེ་ནས་སོ་སོའི་ཁལ་མ་དང་དེ་ཚོ་ཡོད་པ་གནང་། སྔས་མགོ་སྔས་གདན་བྱས་གཟབ་བྱས་བྱས། ལྟ་བསམ་ཡས་ནས་སང་དགུང་འདའི་ལ་ཡི་རྩེ་མོ་བསམ་ཡས་ཉེ་འཁོར་གྱི་ལ་ཡི་རྩེ་མོ་ལ་འགྲོ་དགོས་པ། རྒོད་དཀར་ལ་ཟེར་ཡག་དེ། འོ་ཡ་གིར་དགོང་མོ་ཡ་གིར་བསྡད།

We got our transport animals with us. From Samye, we had to go the mountain pass called Gökar La and spent the night at the base.

ལྟ་དེའི་སང་ཞོགས་འདའི་བླ་མོའི་དཀྱིལ་འཁོར་ནས་ལ་འཛེགས་ཕྱིན། སང་དགུང་འདའི་ལ་ཕར་སྣང་གི་འོག་མ་རུ་བྱང་ཆུབ་གསེར་ལུང་མཁར་གཅིག་ཡོད། ལའི་ཕར་ཕྱོགས་འདའི་འོ་འདི་རུ་དགོང་མོ་གཅིག་བསྡད་པ།

In the next morning, we had to cross the mountain pass and spent one night at a palace called Jangchup Serlung, which was located on the other side of the mountain valley.

ལྟ་དེ་ནས་དེའི་སང་ཞོགས་འདའི་ལྷ་ས་གུང་ཐང་ལ་སླེབས་པ་སང་དགུང་འདའི། ལྷ་ས་གུང་ཐང་སླེབས།

From there we would reach Gungtang area near Lhasa before nightfall.

ལྷ་ས་གུང་ཐང་ནས་དེའི་སང་ཞོགས་འདའི་ཨཱ་ནི་གུང་ཐང་ལ་ཁལ་མ་གུང་ཐང་འདའི་ང་ཚོའི་གཟིམ་ཤག་ཡང་གཞིས་ཀ་གཅིག་ཡོད་བ། དེ་ནས་ཁལ་མ་དེ་ཚོར་གཞིས་ཀ་འདི་ལ་བཞག འདི་པ་བོང་བུ་འཚོ་མཁན་བཞག བྱས་འོ་འདུག་སེ་བཅོལ་ཡག་གང་ག་འོ་འདུག་སེ་བཅོལ་བཞག གུང་ཐང་གཞིས་ཀ་འདི་རུ།

At Gungtang, there we got one estate. We would leave the transport animals there to let them rest and appoint someone to look after those donkeys. Before heading to Lhasa, we would leave everything that we don't need to carry with us.

འོ་འདི་ནས་མར་དོ་བྲེལ་ལྟ་གླས་བྱས་འགྲོ་དགོས་ལྷ་སར་། ལྟ་གླས་པད་ཤག་སྤྲད་འདི་བྱས། ཉི་ཤུ་བཞི་སླེབས་ཙམ་ལྷ་སར་། ཨཱ་ནི་ག་ལེར་ག་ལེར་ཁལ་མ་དེད་ནས་འགྲོ་དགོས་པས་ན། ཉི་ཤུ་བཞི་ལ་ལྷ་སར་སླེབས་བྱས།

From there, we had to hire people by paying them to carry our goods. Driving the transport animals from behind, we would slowly move toward the city where we would reach there on the twenty-fourth day of the same month.

དེ་ནས་ཉི་ཤུ་ལྔ་ཉིན་གང་འདའི་ལྷ་མོ་ཡོངས་རྫོགས་ཨ་ལའི་མི་མང་ཚོགས་ལྷ་མོ་གཞན་དག་མ་ཡོང་ནའི་དགེ་རྒན་དང་མི་གཅིག་ལྷ་སར་སླེབས་པ་ཁོ་ཡིས་ཉི་ཤུ་ལྔ་ཉིན་གང་འདི་སྡེ་པ་གཞུང་ལ་ཡ་གིར་གུས་དར་ཕུལ་བྱས་ད་རེས་ང་ཚོ་ལྷ་མོ་མཇུག་འབྲས་ཞུ་མཁན་ཡིན་ཟེར་བྱས་ཁ་གྲངས་དང་འདི་ཞུ་དགོས་པ། མཇུག་འབྲས་ཞུ་དགོས་པ་ལགས།

On the following day, all the opera troupes need to report their arrival. Even if all the performers were not there, at least the instructor and a member of his troupe must report to the authority. And they would carry scarfs to present them to the officials they have to meet.

གང་ག་ནས་ཡོང་བ། གཙང་ངོས་ནས་ཡོད་བ། སྟོད་ངོས་ནས་ཡོད་བ། དེ་ནས་སྤུན་བདུན་པོ་ཟེར་ཡག་ར་པོ། ལྟ་ང་ཚོའི་ལུང་པར་གཞན་དག་ནི་བི་དུམ་དང་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་མ་གཏོགས་གཞན་མེད་ཀོ། ཕར་ནས་གཙང་ངོས་ནས་ལྷ་མོ་ཁག་གུ་རུ་ཡོད་པ། རྒྱང་གར་སྐྲ་པད་ལྷ་མོ་ཁག་ཅིག

At the time, opera troupes would arrive from different parts of the country. Some of them came from the Tsang region, and others were from Tö area, such as Pündün. From our region, Bidum and Trashi Zhölpa were there. From the Tsang region, there were quite a few of them.

སྟོད་ནས་གཅུང་འབག་ཡོད་རེད། གཙང་ནས་གཙང་ལུང་པོར་གྱི་ལྷ་མོ། བར་སྟབས་ཤིག་ལ་སྟོང་རྒྱལ་སྒོ་ཟེར་ག སྔས་མ་ཡིན་ན་གཙང་སྙེ་མོ། སྙེ་མོ་ཟེར། ཞོལ་ནས་སླེབས་བ། ལྟ་དེ་རེས་སང་ལུང་པ་རྫོང་མངའ་ཁོངས་སུ་ལྷ་མོ་དེས་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད་པ་ཟེར། འོ་འདི་ནས་ལྷ་མོ་ཁག་གཉིས་སླེབས་བ། གཙང་སྣེ་མོ་ཁག་ཅིག་དང་། ལྷ་ཀླུ་གངས་དཀར་ཁག་ཅིག་སླེབས།

From Tö area, there was Chungbak. Then there was Tsang Lungpor from Tsang area, which was also known as Tong Gyelgo. In the past, they were also called Nyémo. From that area, there were two representatives known as the Nyémo and Lhalu Gangkar troupes.

ལྟ་དེ་ནས་ཤང་རི་བོ་ཆེ་བ་ཟེར་ཡང་ཡིན་ཡག་གཙང་རྒྱ་ཆུའི་འདི་པ་སྐོར་ཅིག་ཡོད་ཅིག་ཨི་བུར་ཟེར། རི་བོ་ཆེ་བ་ཟེར་རྒྱང་དཀར་འགྲམ་ནས་ཁག་ཅིག་སླེབས་བ། ཁྱོན་ལྷ་མོ་ཁག་བཅུ་གཅིག་སྐྱོར་མོ་ལུང་ག་བྱས། བཅུ་གཅིག་ཙམ་སླེབས་བ་ལྟ་སའི་ཞོ་སྟོན་ལ།

Then there was another troupe called Shang Ribo Chewa from near Gyangkar area. Including Kyormo Lung and other opera troupes, in total, about eleven groups who would perform during the Curd Festival in Lhasa.

ཨཱ་ནི་ཞོགས་གས་འདའི་ཉི་ཤུ་དགུའི་ཞོགས་ཀས་འདའི་སྔར་ལ་མཛུབ་ཐེལ་ཕུལ་སྡེ་པ་གཞུང་ལ། ཁ་ཐག་དང་འབྱོར་ཡོད་ཟེར། ཨཱ་ནི་ལྔ་ཉིན་གང་བྱས། དྲུག བདུན། བརྒྱད། འདི་གས་བར་རུ་བྱས། ལྟ་ཉི་ཤུ་བརྒྱད་ལ་་་།

On the twenty-ninth day, we need to report at the traditional Tibetan government office by presenting a scarf and putting our fingerprints. On the twenty-fifth day, six, seven, and eight ...

དྲུག་ལ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་བ་ལ་ཡར་ལྷ་མོ་གཞན་དག་ལ་མེད་པའི་སྐལ་པ་སྔ་མོ་ནས་ལྷ་མོ་དེ་རྩ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་རྐྱེན། སྟོད་ལུང་ལ་དགོན་པ་གཅིག་ལ་མགར་སྟོང་གྲྭ་ཚང་ཟེར་ཡག་འདའི་ཡང་ཉི་ཤུ་དྲུག་དང་བདུན་ལ་འཁྲབ་ཡག་འདུག

As Trashi Zhölpa was considered as very sacred since ancient time, on twenty-seventh and twenty-eighth days, we had to perform at Gartong monastery. It was a special privilege that no other troupe enjoys.

དྲུག་དགུང་དག་འདའི་ཞལ་ཕུད་འཕུལ། བདུན་ནས་འཁྲབ། དེ་ནས་བརྒྱད་ལ་ཡར་ལྷ་སར་སོང་། དགུ་ལ། དགུའི་ཞོགས་ཀས་འདའི་རྩེ་ཕོ་བྲང་དམར་པོ་ལ་འདི་འགྲོ་དགོས་པ། ཞལ་ཕུད་ལ་འགྲོ་དགོས་པ། ལྷ་མོ་ཡོངས་རྫོགས། དགུའི་ཞོགས་ཀས་འདའི་རྩེ་ལ་ཕྱིན།

We had to present first offering of the opera on the evening of the twenty-sixth day, and perform on the twenty-ninth day. On the twenty-eighth day, we return to Lhasa. In the morning of the twenty-ninth day, we had to go to the Potala Palace and present the first offering of our opera. All the other troupes would do the same.

དེ་ནས་མར་ཡོང་། ཞོལ་ལ་གཞོག་གཅིག་བྱས། ནོར་བུ་གླིང་ཁ་ལ་འགྲོ་དགོས་བ། ནོར་བུ་གླིང་ཁར་ཞལ་ཕུད་འཕུལ། ནོར་བུ་གླིང་ཁ་ནས་སྤྱན་གཟན་ཕོ་བྲང་ལ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ།

After returning from the palace, then we had to go to Norbu Lingkha and present the first offering our show. From there, we go to Chenzen Podrang and do the same thing.

སྤྱན་གཟན་ཕོ་བྲང་ནས་དེ་ནས་མར་འདའི་འགྲོ་དགོས་བ། འབྲས་སྤུངས་ལ་འགྲོ་དགོས་བ། འབྲས་སྤུངས་ལ་ད་གའི་ཉི་ཤུ་དགུའི་དགོང་དག་ལ་འདའི་འབྲས་སྤུངས་སྔགས་པའི་གཏོར་རྒྱག་དེ་རྒྱག་ཚར་སོང་ན་འོ་འདའི་ལྷ་མོ་ཡོངས་རྫོགས་འབྲས་སྤུངས་ཕོ་བྲང་གི་རྒྱལ་སྒོའི་འོག་ཡ་གིར་གུར་བརྒྱབ་པ།

From Chenzen Podrang, then we would go to Drépung Monastery. After the torma ritual was performed by the Tantric College of the monastery, that evening, all the opera troupes would set up their tents near the monastery gate.

ཡ་གིར་གུར་བརྒྱབ་ནས་ཡར་ནས་ཐོ་གཤེར་བཏང་། ལྷ་མོ་ཡོངས་རྫོགས་ཐོ་གཤེར་བཏང་། ཨཱ་ནི་ཚོགས་གཏམ་མི་བཏང་གོ་བཏང་བཏང་། ལྷ་མོ་ལ་བཀའ་སྐྱོན་བཏང་ནས་སང་ཞོགས་པས་འདི་འབྲས་སྤུངས་ཚོགས་ཆེན་ཞལ་ངོ་དེ་ནས་ལོ་རེའི་ལོ་གཅིག་བྱེད་སྒོ་དེ་བར་རེད། ང་ཚོའི་ལུང་པར་དགེ་བསྐོས་གསར་པ་དང་རྙིང་པ་དེ་འདི་པ་གནམ་གང་ཞོགས་ཀས་འདའི་ཚོགས་ཆེན་ཞལ་ངོ་གསར་པ་བརྗེ་ག་ལགས།

Then the authority there would take the attendance of all the opera troupes. That time, they would scold us a lot. The enthronement ceremony of Drépung monastery's head disciplinary officer would take place during that time. It was like appointing a new monastic disciplinarian and replacing the one in our area.

འོ་འདི་ལ་སང་ཞོགས་རྦད་རྟགས་རྟེན་འབྲེལ་དེ་ཚོ་དཔེ་མི་སྲིད་པའི་ཡག་པོ་མ་བྱས་ན་དེ་ནས་སྐེ་རགས་ལུག་པ་ལ་སོགས་པ། ལྷམ་སྒྲོག་ལུག་པ་སོགས་པ།

So during that function at Drépung, we were not supposed to let our belt, shoelace, or any like that to malfunction as they were considered as bad signs.

དེ་འདྲས་བྱས་ན་མར་དཀྱིལ་ནས་སྤུ་བཏོན་པ་ར་པོ་བཏོན་དགོས་བྱེད་ཡོང་ཟེར། ཁྱེད་རང་ཚོས་ཡག་པོ་མ་བྱས་ན་འགྲིག་མ་ཡོང་ཟེར་ཚོགས་གཏམ་འབྲས་སྤུངས་ཕོ་བྲང་ནས་གཏོང་གི་བ།

They warned us that if we let anything like that to happen, they would single out that individual like separating a hair from butter. And that warning was issued by the Drépung monastery.

ཚོགས་གཏམ་མི་རེར་ཚོགས་གཏམ་དེ་བཏང་ཚར་སོང་ན་དེ་ནས་ཕོ་བྲང་ལ་ཡར་ཕྱིན་རྩིས་བཤར་བྱས་དེ་ནས་ཞལ་ཕུད་ཕུལ་དགོས་བ། ཨཱ་ལའི་སྔས་ས་སྤུན་བདུན་པ་བྱས།

After the scolding, we had to go inside the monastery and give our first offering of the opera. The Pündün troupe would present first.

ལྟ་སྤུན་བདུན་པ་སྔས་ལ་བྱེད་ཡག་དེ་འདི་བྱེད་པ་ཟེར། ཟེར་ཚུལ་གཅིག་ལ་སྡེ་པ་གཞུང་གི་སྐུ་དྲག་གས་ཨང་དང་པོ་བྱས་ན་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་རེད་ཟེར།

There was one story why Pündün troupe would go first. According to traditional Tibetan government officers, in the beginning, the Trashi Zhölpa troupe would go first and give an offering.

ལྟ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་གས་ཡ་གིར་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པའི་འཕྱོངས་རྒྱས་ལ་རྟེན་འབྲེལ་ལ་དང་པོ་ཕྱིན་པ་རེད་པ་ཟེར། ཕྱིན་ཙང་ཨཱ་ནི་སྤུན་བདུན་པ་འཕྱོངས་རྒྱས་རྦད་སྤུན་བདུན་པ་ཟེར་མཁན་དེས་སྤུན་བདུན་པོ་དེ་གས་ཨཱ་ནི་ལྷ་སར་ལྟ་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཡ་གིར་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་མཛད་སྒོར་ཕྱིན་ཚར་པ་རེད། ང་ཚོ་གཞུག་གུར་ལས་པ་རེད་བྱས། ཁོང་ཚོས་ལམ་སེང་གདན་འདྲེན་མ་ཞུས་གོང་གནས་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕར་རྩེ་ཕོ་བྲང་ལ་གདན་འདྲེན་མ་ཞུས་གོང་གནས་ཁོང་ཚོས་སྔས་ལ་ཕྱིན་བྱས། ཕེབས་སྒུག་ཞུས་བསྡད་གོ་ཟེར།

Later, Pündün said that Trashi Zhölpa troupe had already presented before the Fifth Dalai Lama at Chonggyé while they arrived late. Later, even before the Fifth Dalai Lama was escorted to the Potala Palace, Pündün went there first and waited there to receive him.

འཕྱོངས་རྒྱས་སྤུན་བདུན་པོས། མི་བདུན་གྱིས། ཕར་ཐོའི་ནང་འཕྱོངས་རྒྱས་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་སྤུན་བདུན་ཐོན་བྱས་ཐོ་ཀློག་ཀ་སླེབས། དང་ཐོག་བྱས་ན་དཔལ་ནའི་འདའི་ཐོ་འདི་ལ་བལྟས་ནས་ཨཱ་ནི་དཔལ་སྤུན་བདུན་པོ་བྱས་ཐོའི་ནང་འོ་འདུག་སེ་འདོན་བྱས་དེ་ནས་ཨཱ་ནི་ཕར་རུ་ཁོ་ར་སྒུག་བསྡད། ཞོ་སྟོན་གོང་ནས་ལྷ་སར་སྒུག་བསྡད།

The Pündün did like that, the seven people troupe. That's how they got on the top of the list. Even before the Curd Festival was started, they went to Lhasa first and waited there for the arrival of the Dalai Lama.

བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ཕ་གིར་ནོར་འཕྱོངས་རྒྱས་ལ་རྟེན་འབྲེལ་ལ་བཅར་ཚར་སོང་ལྷོད་ཡངས་བཏང་བྱས་ཕར་རུ་སྔོན་ལ་འགྲོ་ཡག་མ་བྱུང་བ་རེད་ཟེར། རྩེ་ཕོ་བྲང་དམར་པོ་ལ། གཞུག་གུ་ལས་[ལུས་]བྱས་ཨཱ་ནི་ཨང་གསུམ་པ་སླེབས་པ་རེད་ཟེར། ཨཱ་ནི་རྗེས་ལའི་རྩེ་ཕོ་བྲང་དམར་པོ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ་དུས་ཨང་གསུམ་པ་ཨང་གསུམ་པ་རྟག་པར།

As Trashi Zhölpa had already performed at the official in Chonggyé, with a carefree attitude, they were not able to go to the Potala Palace first. Instead, they were in the third position when they got there. So that was the reason why Trashi Zhölpa was in the third position when they present the first offering of opera at the Potala Palace.

སྔས་ལ་སྤུན་བདུན་པོ་བྱས། དེའོ་འོག་འདའི་རྒྱལ་གར་བྱས། དེ་ནས་ཡེ་བྱས་ཐོ་འོ་འདུག་སེ་ཀློག་གིས། འོ་འདི་རྩེ་ཕོ་བྲང་དམར་པོ་ནང་ཁུལ་འདི་པ་སོ་སོ་སོའི་ས་ཁུངས་ཡོད་བ་ལྷ་མོ་མར་ནས་ཡར་འདོན་པ་དང་སོ་སོའི་ས་ཁུངས་ཁུངས་ལ་ཁ་ཐུག་འགྲོ་དགོས་པ། འདུག་སེ་ཕྱིན།

Pündün got there first, followed Gyalkhara. And Trashi Zhölpa got there in the third position. So according to this order, the official would read the list. And each opera troupe got their respective designated area during that function.

འདི་བྱས་དེ་ནས་གནམ་གང་ཞོག་ཀས་འདའི་མ་རུ་འབྲས་སྤུངས་ཚོགས་ཆེན་ཞལ་ངོས་གོས་སྐུ་ཞིག་བཀྲམ་བ། འབྲས་སྤུངས་སྔགས་པ་ནས། གོས་སྐུ་འདི་སྔགས་པ་[མི་གསལ་] གོས་སྐུ་འདི་བཀྲ།

Then on the morning of the new moon day, the Tantric College from Drépung would display a giant thangka.

ཨཱ་ནི་ལྷ་མོ་བ་ཡོངས་རྫོགས་གོས་སྐུ་སྐུ་འདུན་འགྲོ་དགོས་བ་ལིང་ཏ་ཁོ་ར། གོས་སྐུ་སྐུ་བདུན་དེ་ནས་ལྷ་མོ་མ་འཁྲབ་གོང་ནས་ཚལ་གུང་ཐང་ནས་གྲྭ་པ་ཁག་ཅིག་ཡང་ཁྲལ་པ་འཆམ་རྒྱག་ཀ་ཡོང་བ་ཡིན།

Then all opera troupes need to perform in front of the giant thangka. Before we could perform our opera, a group of monks from the Tsel Gungtang area would perform a short cham religious ceremonial dance. Those monks were also taxpayers.

ལྷ་མོའི་དགོང་ཚོགས་ལ་འཆམ་ཚབ་ཚོབ་ཨཱ་ནིའི་ར་ཅིག་བརྒྱབ། འོ་འདི་རྒྱག་ཚར་སོང་ན་ལྷ་མོ་རྩིས་བཤེར་བྱས་ཐོ་ཀློག་གིན་ཀློག་གིན་གོས་སྐུའི་སྐུ་འདུན་ལ་ཡང་ཞལ་ཕུད་འབུལ་དགོས་བ།

After their performance, then the authority would take a roll call, one by one, the opera troupe need to present the first offering of their opera before the giant thangka.

གོས་སྐུའི་འདུན་ལ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ་ཚར་སོང་ན་འཁྲིས་འདི་པ་ཚུར་ཡོང་འབྲས་སྤུངས་ཕོ་བྲང་ལ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ་དགོས་པ།

After that, you had to make another same offering at the Drépung monastery.

ལྟ་འབྲས་སྤུངས་ཕོ་བྲང་ལ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ་ཚར་སོང་ན་མར་འགྲོ་མཁན་བྱས། འོག་འདའི་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་གི་ཨང་འདི་གཅིག་ཕོ་བྲང་ཕྱི་ལ་དགོང་མོ་གཅིག་ནུར། ཡང་འོ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ་དགོས་ཡིན།

After that offering, you had to go to Namgyal Monastery. Once again, you had to make another offering in one evening.

མར་རུ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ་ཚར་སོང་ན་མ་གིར་ཞལ་ཕུད་མ་བསྒྲུབས་གོང་ནས་དེ་ནས་ཤར་ཀྱག་དེའི་ཉིན་གང་འདའི་འབྲས་སྤུངས་ཀྱི་ཞོ་སྟོན་ཡིན་པའི་འདི་པ་འདའི་ཁང་ཚན་སོ་སོར་འོག་ལ་ཉིན་དགུང་ཡོལ་ཙམ་ཡོལ་ཙམ་བྱས་ཤར་ཀྱག་སྐོར་ར་རྒྱག་དགོས་ན།

After completing all these, you had return back to Drépung Monastery during that Curd Festival and visit each house.

འོ་འདུག་སེ་བྱས་འབྲས་སྤུངས་ཞོ་སྟོན་བྱས་གནམ་གང་ཉིན་གང་འདའི་དགོན་པ་འདའི་ཡ་འགའ་ཤས་ཀྱིས་ཡར་སླེབས་འབྱོར་གྱི་རེད། འགའ་ཤས་སང་ཞོགས་འདའི་སླེབས་སྔ་མོ་ནས།

Some of the troupes would return to the monastery in the evening, and others would do so in the early morning of the thirtieth day.

ཡར་གང་ལྟར་ཡིན་གཅིག་མིན་གཅིག་ཡར་ཤ་སྟག་་་ལྷ་སར་མར་ཡོང་སང་ཞོགས་ནམ་ཟིན་ནས་ཡང་ཕོ་བྲང་དམར་པོར་འགྲོ་དགོས་པ། ཕོ་བྲང་དམར་པོར་ཚེས་པ་གཅིག་ལ། ཞལ་ཕུད་ཕུལ་སྔ་རྒྱུན་ཁོ་ར། སྔ་རྒྱུན་ལྟར་སོ་སོའི་ས་ཁུངས་ལ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ།

On the first day of the following month, you had to go to Potala Palace in the early morning and present the selected portion of your opera as usual.

ཞལ་ཕུད་ཕུལ་ཚར་སོང་ན་མར་ཡོང་ནོར་བུ་གླིང་ཁ་ལ་ཞལ་ཕུད་ཕུལ། ནོར་བུ་གླིང་ཁ་ལ་ཚེས་པ་གཅིག་ཉིན་གང་འདའི་དེ་ནས་ཞལ་ཕུད་དེ་ཉི་ཤུ་དགུ་ལས་མང་ཙམ་ཞིག་བཀག་གི་བ།

After that offering in the morning, we had to go to Norbu Lingkha and make another offering of the opera. And that duration was longer than the one on the twenty-ninth day.

བསྡད་ས་ན་ཡར་དོ་དགོང་དགུང་དག་ཐུག བཀག་གི་བ། ཞལ་ཕུད་རྐྱང་རྐྱང་དེའི་ཡིན་གང་དེ་ལ། ལྷ་མོ་ཡོངས་རྫོགས་འོ་འདི་པ་གཞན་དག་ལ་འགྲོ་མི་དགོས་བ། ཚེས་པ་གཅིག་ལ་ནོར་བུ་གླིང་ཁ་ད་གར་། འོ་འདུག་སེ་ཕུལ།

On that day, all the other opera troupes would do the same, and we don't need to go to other places to perform opera. All the troupes would spend the first day at Norbu Lingkha.

ལྟ་ཚེས་པ་གཉིས་ནས་དེ་ནས་གཞུང་ཆོས་དོན་རང་ཐུག་དགོས་ཀྱི་རེད། ཚེས་པ་གཉིས། གསུམ། བཞི། ལྔ། དྲུག བདུན་བཙུགས་ཉིན་ལྟར་ལྷ་མོར་འགོར་གྱི་རེད།

On the following day, we all need to assemble at a certain place. From the second day until the seventh day, there was opera performance for the whole day.

ཅུང་འབག་ཉིན་མོ་གཅིག སྐྱོར་མོ་ལུང་ཀ་ཉིན་མོ་གཅིག གཙང་སྙེ་མོ་ཉིན་མོ་གཅིག ཤང་རི་བོ་ཆེ་པ་ཉིན་མོ་གཅིག ཡ་གིར་ཉི་ཤུ་ཚེས་པ་བདུན་ཉིན་གང་འདའི། བདུན་པའི། བདུན་ཉིན་གང་འདའི་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་ནོར་བཟང་འཁྲབ་པ། ཡིན་གཅིག་མིན་གཅིག་ནོར་བཟང་འཁྲབ་དགོས། དགོང་དག་བཀྲ་ཤིས་བྱས།

Chungbak, Kyormo Lung, Tsang Nyémo, and Shang Ribo Chépa, each of them would stage their opera show for one day. On the seventh day, it was Trashi Zhölpa's turn to perform opera, and we must present the opera, Chögyel Norsang and nothing else.

འོ་འདི་ལྷ་ས་དེ་ཚོས་གས་ཚེས་པ་བདུན་ཉིན་གང་འདའི་དགོང་དག་འདའི་དེ་ནས་ནོར་བུ་གླིང་ཁའི་ནང་ལ་ལྟ་ "ད་རེས་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་རེད། དོ་དགོང་བཀྲ་ཤིས་བྱས་པ་རེད། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་ཞལ་མཇལ་ཡོང་གི་རེད་" ཟེར། འདག་འདག་ཁེངས་བསྡད་པ་གླིང་ཁའི་དཀྱིལ་ལ། མི་ཁྲི་བ་གཅིག་སླེབས་ཡོད་རེད། ཁ་ཉིན་གཞེས་ཉིན་འདི་པ་ལའི་བཀྲ་ཤིས་ཉིན་གང་འདའི།

On that day, the Lhasa people would say, "Today, Treldé Lékhung is going to perform the opera. It is very auspicious, and moreover, we will see His Holiness the Dalai Lama." That day, the entire Norbu Lingkha park would be filled with people, somewhere about ten thousand people would gather there.

དགོང་དག་ཡིན་བཞིན་ནོར་བུ་ཡར་ནས་ཞལ་མཇལ་ཡོད་པ་ན། དགོང་དག་བཀྲ་ཤིས་ཞོལ་པ་རྣམ་འགྲེལ་ཉིན་ག་འདའི་གཞུང་ནོར་བཟང་དེ་འཁྲབ།

It was mainly because His Holiness the Dalai Lama would grace the occasion that afternoon, and Trashi Zhölpa would perform the opera, Chögyel Norsang on that day.

དེ་ནས་དེ་ས་མ་རུབ་ཙམ་ལ་གནམ་ལྡིང་རྒྱག་དགོས། གནམ་ལྡིང་ཇོ་བོ་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་ཡར་ནས་མར་མགུལ་དར་གསུམ་གཡུག་གི་རེད། སྡིངས་ཆ་ལ་དགེ་རྒན་གྱིས་སྐོར་ར་གསུམ་རྒྱག་དགོས། སྐོར་ར་དང་པོ་དེ་ལ་ཡར་ནས་མར་བསྐལ་བཟང་ཕོ་བྲང་ནས་མགུལ་དར་གཅིག་གཡུག་གི་རེད། ལྟ་དེ་ས་ཡ་ཟགས་དྭོགས་དངངས་སྐྲག་གིས་ཚང་མ་དེ་ནས་ཏིག་ཏ་ཁོ་ར་བལྟས་བྱས་ནས། དེ་ནས་འབག་དེ་མར་གདོང་བཏོན་བྱས་ས་ལ་མ་རེག་པ་མ་རེག་པ་བྱེད་དགོས་བ། སྐེད་པ་ཁོ་ར་ནས་ལེན་དགོས་བ།

Later that evening, the opera teacher would circle the stage three times while performing the opera dance. During each circling, His Holiness the Dalai Lama would throw a scarf from the balcony of Kalsang Phodrang. And the teacher must catch the scarf midway before it touches the earth. Normally, he would take off his mask and catch the scarf.

ལྟ་དེ་གནང་ཚར་སོང་ན་དེ་ནས་ཡང་སྐོར་ར་གཅིག་བརྒྱབ་བྱས་སྡིངས་ཆ་ཞེ་པོ་འདའི་སྐོར་ར་གཅིག་བརྒྱབ་བྱས་མགུལ་དར་ཐེངས་གཉིས་གཡུག་གི་རེད། ལྟ་ཡང་སྐེད་པ་ཁ་ནས་ཤར་ཀྱག་ཡར་ནས་དང་གྲ་མ་སླེབས་ཀྱིས། སྐེད་པ་ཁོ་ར་ནས་འདུག་སེ་གནང་བྱས། ལྟ་དེ་ནས་ཡང་སྐོར་ར་གསུམ་པ་དེ་རྒྱག་དགོས་བ། སྐོར་ར་གསུམ་པ་དེ་བརྒྱབ་བྱས་ཨཱ་ནི་གསུམ་པ་དེའི་ཐོག་ལ་ཡར་ནས་མར་མགུལ་དར་གཡུགས།

After receiving the first scarf, he had to circle two more times. Each time, he had to catch the scarf like the first, once again, making sure that it did not fall on the ground.

མགུལ་དར་དེ་ས་ལ་མ་རག་མ་རག་པ་བྱས་འདུག་སེ་སྐེད་པ་ཁོ་ར་ནས་གནང་ནས་འོ་འདི་ནས་གསུམ་པ་ལོགས་མདའ་མགོར་དཀྲིས་སྐྱོར་བྱས་བྱས་ཨཱ་ནི་སྐོར་ར་གསུམ་བརྒྱབ་བྱས་དེ་ནས་དེ་ནས་མར་སྡེ་པ་གཞུང་གི་སྐུ་དྲག་ཡོངས་རྫོགས་དེ་ནས་མར་བསྡད་དགོས་ཀྱི་རེད། ལོགས་འདི་ནས་མར་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་འདུག་སེ་བཞུགས་གདན་འཇགས།

You had to wrap all three scarfs around the colorful ceremonial arrow. All the government officials would sit near the stage, and His Holiness would watch the performance from the balcony.

དེ་ནས་མར་སྐུ་དྲག་གིས་སྐུ་དྲག་རྣམས་པ་ཚོས་ཁ་བཏགས་གཡུག་ཡག་ཡོད་པ་འདྲ། དེ་ནས་འོག་ནས་ཁ་བཏགས་ཆག་རྡུང་ཉག་རྡུང་། ཁ་བཏགས་དཀྱིལ་ལ་ཤོག་ཆག་བྱས་ཕར་ཚུར་མེ་ཏོག་དཀྱིལ་དང་གང་ས་གང་ལ་ཐོར་བྱས་ལྟ་པད་ཤག་སྒྲུག་ན་སྒྲུག་ཚད་ཡོད་བ་ཕར་བ། སྒྲུག་ཀ་འགྲོ་ཡག་ལྟ།

After the performance, the aristocrats would also present their scarfs to the performers. Along with scarfs, they would shower gift money in envelopes. There were a lot of them that they scattered everywhere, and it takes quite sometimes pick them all.

དེ་ནས་རྩིས་དྲུང་ལོགས་འགྲོ་ཡིན་དེ། རྩིས་དྲུང་དང་དྲུང་འཁོར་ཕྱི་པོ་བྱས་ལོག འདའི་ཉིན་མཚན་འོག་ལ་ཁོ་ཚོས་སོང་། ནོར་བུ་གླིང་ཁའི་[མི་གསལ་]སྒང་ཡ་གིར་གུར་བརྒྱབ་པ་ན། རྟ་དེ་ཚོ་ཟིན་བྱས་ཁོང་ཚོས་གཞོན་པ་དེ་ཚོ་ཟིན་ལས་ཤོར་དྭོགས། ཡར་ནོར་བུ་གླིང་ཁའི་རྒྱལ་སྒོའི་སྒང་ཡ་གིར་ལྕང་གསེབ་འོག་ནས་གང་ཟེར་ཉལ་ནས་བསྡད་ཕྱེད་ཀ་བཏགས་ནས་བཞག ཉིན་མ་ཉིན་མཚན་འདའི་ལྐོགས་ཀྱི་མེད་ལགས། འོ་འདུག་སེ་སྡོད་ཀྱིས།

The accountant and his aid would do the picking, and they would normally return quite late. That day, the official servants would set up their tents and look after the official horses near the gate of the Norbu Lingkha. While making sure that horses don't run loose, some would sleep under the willow trees. Some of them must be very hungry to stay a whole day like that.

དེ་ནས་སྐུ་དྲག་འགྲོ་རན་དུས་འོག་ཁ་བཏགས་ནུ་སེ་བྱས་གཡུགས་ཐེངས་གཅིག་ལ་གཡུགས་ཡག་དང་། མགོ་ལ་སླེབས་དང་མ་སླེབས་སེ། འགའ་ཤས་སླེབས་ཀྱིས། འགའ་ཤས་མ་སླེབས་བ་ལགས། ད་འོ་འདུག་སེ་བྱས་མ་ཙང་མི་ཁྲལ་བ། ཁྲལ་བ་འོ་འདི་ནས།

As the aristocrats get ready to return home after the performance, they would toss the scarfs in a hurry to the performers. You would receive some of them, others you won't. Nevertheless, our performance was a form of tax we pay.

དེ་ནས་གཞིས་ཁག་དང་འདི་པ་གཞན་དག་གང་ག་ས་ཆ་གང་་་

And then the estates and others ...