ང་ལྟ་དེ་ཤག་བརྐོས་ཤིག་རྒྱག་གི་ཡོད།

These days, I am creating a wood carving.

ཨ་ལས། ག་རེ་ཡིན་པ།

I see. What are you carving?

འདི་འོ་མཆོད་གཤོམ་ཞིག་བཟོ་ཡག་ཡིན།

I want to make an altar.

འོ་འོ།

Okay.

འོ་ཤིང་འདི་གང་རེད།

What type of wood is this?

འདི་ལྟ་ང་རང་ཚོའི་བོད་བྱས་ན་སྦྱར་དཀར་ཟེར་དགོས་ཀྱི་རེད་པ།

In Tibetan, we call it jarkar [white poplar].

སྦྱར་དཀར།

Jarkar?

འོ།

Yes.

སྦྱར་པ་དཀར་པོ།

Is it white poplar?

འོ། སྦྱར་པ་དཀར་པོ་རེད།

Yes, it's white poplar.

འོ་འོ།

I see.

ལྟ་སྦྱར་དཀར་སྦྱར་ནག་བྱས་བྱས་རིགས་གཉིས་ཡོད་རེད།

We have two kinds of poplar wood, namely white poplar, and black poplar wood.

སྦྱར་ནག་བརྐོས་ཡོང་གི་རེད་པས།

Can we use black poplar for wood carving?

སྦྱར་ནག་གིས་བརྐོས་ཡང་པོ་ཡོང་གི་མ་རེད།

Black poplar wood is not good material for carving.

འོ་འོ།

I see.

གང་རེད་ཟེར་ཟེར་ན། ཤིང་མཁྲེགས་པོ་བྱས། ཨཱ་ནི་སྤུས་ཚད་ལ་ཡག་པོ་ཡོད་མ་རེད།

The reason is that the black poplar wood is very hard and affects the quality of the carving.

འོ་འོ།

I see.

འོ་འདི་འདྲས་སེ་ཕར་ཚུར་འགྱུར་ལྡོག་འགྲོ་ཡག་གི་སྐྱོན་ཡོད་རེད།

And it's also vulnerable to deformation.

འོ་འོ།

I see.

ལྟ་སྦྱར་པ་སྦྱར་དཀར་འདའི་ག་རེ་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་རེད་ཟེར་ན། འོ་ལས་ཀ་བྱེད་དུས་ཁོ་ཤུན་པོ་ཡོད་པ། མཉེན་པོ་ཡོད་པ།

However, the white poplar wood is easy to work on because of its softness.

འོ་འོ།

I see.

ལས་ཀ་བྱས་ན་སྤུས་དག་པོ་ཆགས་པ།

It has a positive effect on the quality of work.

འོ་འོ།

I see.

འོ་ཨེ་འདྲས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོད་ཡོད་རེད།

These are some of the characteristics.

འོ་འོ།

I see.

ཨཱ་ནི་ང་རང་ཤིང་གཞན་དག་ཨེ་དག་སོམ་ཤིང་ཡོད་རེད། ཤིང་འདྲ་མིན་འདྲ་ཞེ་དྲགས་ཡོད་རེད་འདའི་དེ་ཚོ་སྤྱིར་བཏང་ནས་བྱས་ན་བརྐོས་རྒྱག་ཡག་ཡག་ག་རྩི་གི་མ་རེད།

Although there are other woods like that of pine tree, generally speaking, they are not considered as good materials for carving.

འོ་འོ།

I see.

འདི་ཡག་ག་རྩི་གི་རེད།

This one is considered a better choice.

སྦྱར་དཀར་འདི་ང་རང་ཚོ་བོད་ལ་ག་པར་ག་པར་ཡོད་རེད།

Where would you find a white poplar tree in Tibet?

ལྟ་འདི་ལྟ་སྤྱིར་བཏང་བྱས་ན་ང་རང་ཚོ་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་གང་ག་ཡོད་རེད།

Generally, you will find it everywhere in our Tibetan area.

འོ་འོ། ལུང་པ་གང་ས་གང་ལ།

I see. You mean in every part of the country?

འོ། ལུང་པ་གང་ས་གང་ལ་སྐྱེས་ཡོག་རེ།

Yes, the tree grows in every part of the country.

འོ་འོ།

I see.

ལྟ་ཡིན་ནའི་ལུང་པ་སོ་སོའི་སྐད་མི་འདྲ་སོང་ཙང་མིང་ཏོག་ཙམ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་རེད།

However, there are different names for it because each region has its own dialect.

འོ་འོ།

I see.

ཁ་ཤས་སྡེ་རྒྱ་ཟེར་གྱི་རེད། ཁ་ཤས་སྡེ་ཁོག་ཟེར་གྱི་རེད།

Some call it degya, others call it dekhok.

འོ་འོ།

I see.

ལྟ་སྤྱིར་བཏང་ལྷ་སའི་སྐད་བྱས་ན་སྦྱར་དཀར་སྦྱར་ནག

In Lhasa dialect, we call it jarkar and jarnak.

སྦྱྲར་དཀར་ཟེར་གྱི་ཡོད་རེད་ཟེར། དེ་མིན་པའི་ང་རང་ཚོའི་བརྐོས་རྒྱག་ཡག་ཤིང་གཞན་དག་ག་རེ་ག་རེ་ཡོད་རེད།

So it's called jarkar. Other than poplar wood, what other choices are there?

ཤིང་གཞན་དག་ལྟ་ཁྲེད་པ་ཡོག་རེད།

We have trepa.

འོ།

Okay.

ཁྲེད་པ་ཟེར་དུས་ལྟ་སྤྱིར་བཏང་ཤིང་མཁྲེགས་པོ་བྱས། ཅ་ལག་སྤུས་དག་པོ་དེ་འདྲས་ཀྱི་[ཆེད་དུ་]རེད།

Trepa wood is generally very hard, and it is used for making high-end carvings.

འོ་འོ།

I see.

ཨཱ་ནི་སྤྱིར་བཏང་བྱས་ན་བེད་སྤྱོད་མང་ཤོས་གཏོང་ཡག་གི་ཤིང་འདི་རེད།

Generally speaking, this type of wood is the most commonly used material.

འོ་འོ། སྟག་པང་།

I see. Tak pang?

འོ། སྟག་པང་ཟེར་གྱི་རེད།

Yes, it is called tak pang.

འོ་འོ།

I see.

སྟག་པ་བརྐོས་རྒྱག་གི་ཡོད་རེད་པས།

Can you use birch tree for carving?

རྒྱག་གི་ཡོད་རེད། རྒན་ལགས།

Yes sir. We do use it.

ཨ་ལས། འོ་འོ།

I see. Okay.

ལྟ་ཡིན་ནའི་དེང་སང་བྱས་ན། སྤྱིར་བཏང་མང་ཆས་ལྟ་ཤིང་སྦྱར་དཀར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་རེད།

However, generally speaking, white poplar wood is more popular.

ལྟ་ང་རང་ཚོ་བརྐོས་མ་རྒྱག་སྔོན་ལ་སྔས་ལ་ག་རེ་ག་རེ་བྱེད་དགོས་རེད་གྲ་སྒྲིག་ར་དེ།

Before carving, what kind of preparations do you need to make?

ལྟ་བརྐོས་མ་རྒྱག་གོང་ལ་སྔས་ལ་ལྟ་ཤོག་བུ་འདི་འདྲས་ཤིག་སྒང་འདའི་ཡ་རི་མོ་བྲིས་དགོས་རེད།

Before carving, you need to prepare a sketch of design on a piece of paper like this.

འོ།

Okay.

ལྟ་ཡང་ཨམ། རི་མོ་འདིའི་འཆར་གཞི་འགོད་ཡག འདི་འདྲས་ཤིག་སྒང་ལ་ལྟ། ཤིང་ཁོ་ར་ཚད་གཞི་ལེན། ཨཱ་ནི་ཤོག་བུ་འདིའི་སྒང་ལ།

And then you create the design on the paper while making sure that the size is appropriate.

ཨཱ་ནི་ཤོག་བུ་འདིའི་སྒང་ལ་ནག་པོ་འདི་ཏིག་ཙམ་གཙབ་ཡག་འདའི་ཡ་ཡག་པ་ཡོད་རེད་ཡང་།

This type of paper with dark texture is good for punching holes in the drawing.

འོ་འོ།

I see.

འོ་ཤོག་བུ་ད་ལྟ་འདི་འདྲས་དཀར་པོ་འདི་འདྲས་སྒང་ལ་་་

Other paper like this white one ...

ལྕགས་དེ་ད་ལྟ་ག་རེའི་ལྕགས་པར་རེད།

What is that design for?

ད་ལྟ་འདིའི་མཆོད་འདི་མཆོད་གཤོག་གི་སྒྲོམ་སྐྱོར་རེད།

This one is for making the altar railing.

སྒྲོམ་སྐྱོར།

Railing?

འོ།

Yes.

ཨ་ལས། སྔོན་ལ་གང་འདྲ་བྱེད་དགོས་རེད།

I see. What should be the first step?

ལྟ་འདའི་སྔོན་ན་འདི་འདྲས་སེ་བྱས་ལྟ་སྨྱུ་གུ་གས་ཁ་རེ་རེ་བྱས་འདི་འདྲས་སེ་བྲིས་རྒྱོགས་རེད།

First, I created the design with this ink pen.

འོ་འོ།

Okay.

འདི་འདྲས་སེ་བྱས།

Like this.

རི་མོ་བྲིས།

You draw it?

རི་མོ་འདི་བྲིས། ལྟ་འདི་ནས་འདུག་སེ་བྱས་ནས།

First, create the design like this.

བྲིས་ཚར་ནས།

After drawing, then what?

གཙབ་དགོས་ཀྱི་རེད་ཡང་།

Then you have to trace the design.

ཨང་ལས། ཁབ་ཀྱིས།

I see, with a needle.

ཁབ་ཀྱིས་གཙབས་རྒྱོགས་རེད།

I punched holes on it with a needle.

འོ་འོ། འོག་ལའི་ཅིག་ཨ་ཅོར།

I see. And you keep a towel at the bottom.

འདི་འདྲས་སེ་ཨ་ཅོར་ཞིག་བཏིང་། ལྟ་སོབ་སོབ་བྱེད་ཡག་འདི་རེད་པ།

Place a towel beneath it so that it is soft.

འོ་འོ། ཨཱ་ནི།

Right. And then?

འདི་འདྲས་ཤིག་ཡོད། ཁབ་ཅིག་ཡོད།

I have one needle somewhere around here.

འོ་འོ།

Okay.

འདའི། ཨེ་འདྲས་སེ་ལྟ་ཁབ་ཅིག་ཡར་འདའི་བརྒྱུད། ཨེ་འདྲས་སེ་ཡར།

Here it is. Like this, you have to punch holes.

གཙབ།

Punch holes.

ལྟ་གང་ག་ཡར་ཨི་ཁུང་འདི་འདྲས་སེ་གཙབ་ཀྱི་ཡོད་རེད།

You punch holes on the outline of the entire sketch.

འོ་འོ།

I see.

ད་ལྟ་གཙབས་ཚར་བ་ཞིག་འདའི་ཡོད་རེད། འདི་འདྲས་ཤིག

I have a completed one here.

གཙབས་ཚར་བ།

Completed one?

གཙབ་ཚར་བ་འདི་འདྲས་རེད།

This one is an example of a completed one.

འོ་འོ། དམིགས་བསལ་གྱི་འོ་འདི། ཨི་ཁང་[ཁུང་]ཡོད་པ། རི་མོ་གང་ག་ཨི་ཁང་ཡོད་པ།

I see. Especially this one with holes on the sketch.

འོ།

Yes.

འོ་འོ། ཚུར་སྟོན་དང་། འོ་འདུག་སེ། མ་རེད་ད་འདུག་སེ་སྟོན་དང་འགྲིག་གི་རེད། འོ་ཧེ།

I see. Show me the front face. That's good.

ལྟ་འདི་བོད་པའི་ལྟ་གོམས་གཤིས་ཤིག་ཡོད་པ་སྔ་མོ་དུས་ནས། འདི་འདྲས་སེ་ལྟ།

This is a traditional Tibetan practice since ancient time.

ལྟ་འདི་སྟག་པར་གཙབ་ཡག་འདི་རྒྱུ་མཚན་གང་རེད།

Why do you trace the design on birch wood?

ལྟ་འདི་གཙབ་ཡག་དེ་རྒན་ལགས་ལ་ཞུས་པ་ཡིན་ན། འོ་འདི་འདྲས་རེད། རི་མོ་འདི་ལྟ། ལྟ་དཔེར་ན་ཆ་བཞག་ན་རི་མོ་འདི་ནི་མཆོད་གཤོམ་གྱི་དྲྭ་ཆས་གཡས་དང་གཡོན་འདུག་སེ་བཏང་ཡོང་དུས།

To tell you the reason, it is like this, for example, this design is for creating fences for the altar on its left and right sides.

འོ་རེད།

Right.

འདའི་གཅིག་པ་བསྡད་ཡག་ཆེད་དུ།

And it helps that both exact.

གཅིག་པ་བསྡད་ཡག་ཆེད་དུ།

So it is for making sure that both are same.

ལག་པས་བྲིས་པ་ཡིན་ན་ཏིག་ཙམ་ཏིག་ཙམ་ཆེ་ཆུང་འགྲོ་ཧེ་བག་འགྲོ་ཡི་ཡོད།

If I draw it by hand, there will be some minor differences.

གཅིག་བྱས། གཉིས་ནས་དུས་ཚོད་ཐོག་ལ།

That's one thing. It also saves time.

ལཱའོ།

What?

དུས་ཚོད།

Time.

འོ། དུས་ཚོད་ཐོག་ལ་ལྟ་ཞེ་དྲགས་ཡང་སྟབས་བདེ་དུ་ཕྱིན་ཚར་པ་རེད།

Yes. Timewise, it makes the job much easier.

འོ་རེད།

Okay.

ད་ལྟ་འདའི་རི་མོ་འདི་གཅིག་བྲིས་ནས་གཙབས་ཚར་བའི་གཞུག་གུར་ཨཱ་ནི་ཤིང་མང་པོ་དེ་འདྲས་སྒང་ག་ཚོད།

After you finished creating the sketch, you can reuse it many times.

བཅུ་བཅོ་ལྔ་སྒང་གར་བརྡབ་ཆོག་གི་རེད་པ།

You can trace the design on ten or fifteen planks of woods.

འོ་རེད།

Correct.

འོ་ཡག

Great.

འདའི་འདི་འདྲས་སེ་བྱས་བྱས་འདུག་སེ་བརྡབ་བྱས་ལྟ།

And you trace design by placing it like this.

འོ་འོ། འདི་སྔོན་མ་ང་རང་ཚོ་འཕྲུལ་འཁོར་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་པའི་ཐབས་ཤེས།

I see. So it was an ingenious solution found by Tibetans in the absent of machinery.

ལགས་རེད། ལྟ་སྔ་མོ་བོད་པའི།

That's right. It is an ancient Tibetan solution.