29 Apr 2020
7 min 25 sec
Video Overview
Creators:
Kristine Hildebrandt
Pema Dolma, a native speaker of Tsum, describes her experiences during the 2015 earthquakes in Nepal. In this video she explains her thought processes as the quake was happening and revisits the experiences she had while viewing damages and interacting with the response teams.
- SAB
- SABʈaɕi d̪elekनमस्ते!Greetings.
- SAB
- SABpem doma maपेमा डोल्मा भन्छ।My name is Pema Dolma.
- SAB
- SABpʰuwɛफुरवे होIt's in Phurbe.
- SAB
- SABə̃mहो।Yes.
- SAB
- SAB
- SAB
- SAB
- SAB
- SAB
- SABŋɛ ji̤n̪n̪a tɕon̪d̪oŋ bumpa d̪o bṳn̪kʰɛn̪ jopहामी यता चोन्दोङ भुम्पा(ढुङ्गाको स्तुपा)मा ढुङगा बोक्दै थियौँ।We were at Chandang Bhumpa,
- SAB
- SABd̪i ɣa̤rt̪oयो पर्खालThe wall
- SAB
- SAB
- SABlartɕʰo mi jøpa d̪i waलारपट्टि भएको मान्छे सबै हो।People from Larpatti were there.
- SAB
- SAB
- SABt̪ʰɛŋ mɛt̪ɛ ŋɛ ɣjapla d̪o ɣjaβ kʰukur ɖaŋ d̪iɾ met̪ɛ laŋ lɛo tɕjãधेङ भनेर हामी पछाडिमा ढुङ्गा पछाडि बोकिरहेको धेर भनेर उठेर आयो।The stones started to fall down so we came running.
- SAB
- SABd̪o pʰot̪ɛ ŋɛ ṳn̪n̪u d̪øɕjaढुङ्गा झरेर हामी त्याहाँ बस्यो।Since all the stones started falling down, we stayed there.
- SAB
- SABman̪e d̪itɕʲola ŋala d̪alsã jaw t̪økʰji d̪i t̪iŋla d̪alsãमाने (ढुङ्गामा माने खोपेके) यता पट्टि अगाडि भत्क्यो माथितिर बछिMane broke the front of the stone and broke the top
- SABŋɛ o̤ paŋt̪ʰaŋla t̪ʰøn̪ d̪ø̤aहामी त्यो चउरमा निस्केर बस्योWe got outside and stayed in the fields.
- SAB
- SABmahrem soŋच्यापेनNot really.
- SAB
- SABmaɾɛm soŋच्यापेन।No one got stuck.
- SAB
- SAB
- SAB
- SABŋɛ ṳn̪n̪um saŋgul tɕʰɛtɕʰɛ t̪ʰuʔ ṳn̪n̪u d̪øt̪e ṳn̪n̪e ɣo̤rtsaहामी उतातिर भुकम्प रोक्नेसम्म त्याहाँ बस्यौँ त्यसपछि घर हेर्नेWe stayed there until the earthquake continued, after that we went
- SAB
- SABhau t̪ʰakan̪e d̪o t̪ʰɛraŋ mepa tɕar lɛwtɕjã hau t̪ʰakan̪eउता पट्टिबाट ढुङ्गा धेरै नै झरेर आयो उतापट्टिबाटA lot of stones were falling down from the hill.
- SAB
- SAB
- SAB
- SABt̪a: pʰimpaहेर्न गयौँ।We went to look first
- SAB
- SABpitsa t̪ʰɛ:m ɣo̤rtsala d̪øʔ iβid̪a ɣo̤rtsa ɕja:waवच्चाहरु घरमा बस्यो हजुरआमासँग घरमा राख्यो।The kids were at home with the grandparents.
- SAB
- SABkʰo ji̤n̪a d̪o bṳn̪kʰɛn̪उहाँ नि यता ढुङ्गा बोक्नेमा (थिए)He was doing some work at that time.
- SAB
- SAB
- SABo̤ kʰowõn̪ɖa ɕjut̪e tɕʰjoŋ pʰim t̪a len̪aŋ tɕjauɕja:t̪ɛत्यहि चिन्ता लागेर कुदेर गएँ, घोडाचाहिँ गोठ भित्र थुनेर राखेछ।Yes, we went running because of that fear.
- SABt̪a t̪øn̪pa pʰim haw pʰa:βt̪ɛघोडा निकाल्न गएको थिएँ उता झरेर।I went to get my horse out.
- SAB
- SAB
- SAB
- SAB
- SABpʰon̪ t̪aŋwaफोन गर्यो।Did call her.
- SAB
- SABt̪ʰaŋpo d̪uʔ mɛji̤nसञ्चै छ भन्छ।She was okay.
- SAB
- SABɣa̤soŋखुसि लाग्यो।Yes very happy.
- SAB
- SAB
- SABɣoma saŋɣulraŋ ji̤n̪t̪oβ n̪øʑjã d̪i:rme ber ber tɕʰɛ:tɕjãपहिलानै भुकम्प होला जस्तो लाग्यो धिर भनेर बेर बेर (थ्रकिएको) गर्यो।We realised it was earthquake as soon as it started to shake.
- SAB
- SAB
- SABjɛ̤̃: d̪ak ʈʰraŋ jopa satɕi bejijop maɕiहो हो सबैजना खाना खान लागेको छ खासYes Yes everyone is staying together.
- SABtɕʰutɕʰø tɕuŋɲilaबार बजेमाAt 12
- SABt̪ʰɛ:n̪ o̤ kʰo d̪o ji̻n̪n̪a kʰoln̪a jo̤pa satɕi maअनि त्यो यो ढुङ्गा यता पुग्यो भने खाना खाने हो (सबै ओसारिसकेपछिWhen everyone was done eating
- SABṳn̪n̪e jo̤pa sa:me d̪ak kʰɛ: pʰin̪t̪ɛ o̤त्यसपछि खाना खाने भनेर सबै छुट्टिएर गयो त्यो।Everyone was together.
- SABtɕikpaãŋ ɕjolɕjasoŋ ṳn̪n̪iपर्खालनै (पर्खाल लगाउने) छोड्यो त्यसपछि।The whole wall fell down.
- SAB
- SABɲara ɲore ɣjur d̪øt̪ɛ d̪alt̪e d̪almelaलान्डाङ लुन्डुङ (बिग्रेको) भएछ भत्केन चाहिँ भत्केको छैन।There was some damage but it did not fall down.
- SAB
- SABɣo̤rtsa ɲara ɲɛre ɲɛr sin̪t̪eघर लान्डाङ लुन्डुङ (बग्रेको) भएछ।It has been shaky.
- SAB
- SAB
- SAB
- SABlø: ɕju:जरुर पर्यो। (साँच्चै भयो)For sure we worried.
- SAB
- SABpʰuɾwɛ
- SABpʰurwɛ jṳlʈʰø t̪ʰɛ:m d̪ak ɖaŋफुरवे गाउँलेहरु सबै हरुAll the villagers of furbe
- SABlala jala ji lala t̪ʰɛ:n̪ ɲɛrsin̪t̪ɛकुनै कुनै राम्रो छ कुनै कुनै अनि विग्रेकै छ।Some are okay but some dont have a home now.
- SAB
- SAB
- SAB
- SAB
- SABŋɛ jopt̪a jild̪oहामी खाना आँगनमा (खायो)We ate in the fields.
- SABo̤ ɲumu ɕikad̪ak jild̪ola t̪øn̪t̪e jaw ɕiŋt̪aŋ d̪øpa pʰimbaत्यो राती चाहिने सामान सबै आँगनमा निकालेर माथि खेतवारिमा बस्न गयो।We had everything we need outside.
- SABd̪akɖaŋ kʰur put̪ɛसबैजना पाल टाँगेरEveryone hanged tents.
- SAB
- SAB
- SABtɕi op ɕja̤ɣpa t̪ʏ̤n̪ o̤p tɕik d̪ø̤ waके हो सात दिनजति बस्यो।Almost for seven days.
- SAB
- SABd̪øwa d̪akɖaŋ kʰu:r put̪ɛबस्यो सबैजना पाल टाँगेर।Yes everyone stayed inside tents.
- SAB
- SAB
- SABɕja̤ɣma t̪ʏ̤n̪ d̪ø̤ ji̤n̪ aसात दिन बस्यो होलाAlmost for 7 days.
- SABṳn̪n̪i t̪ʰɛ:n̪ jillola d̪øwa ŋɛraŋ ɣo̤rtseत्यसपछि अनि हाम्रो घरको आँगनमा बस्यो।And they stayed in our front yard.
- SAB
- SABṳn̪n̪i t̪ʰɛ:n̪ buɖu ɖoje kʰa:ŋ ɕika kʰimn̪aŋ ɣja̤t̪ɛ jillon̪eत्यसपछी अनि किरा टिप्न जानेबेलामा सामानहरु घरभित्र राखेर आँगनबाटAfterthat we came inside house to get our stuff.
- SAB
- SABmilat̪e tɕjaŋkã kjon̪ majuŋ soŋमान्छेलाई चाहिँ केहि क्षति भएन।No damage to human.
- SAB
- SABtʑi:ra tʑi:t̪ɛ mama̤mडर लागेर मात्रै (तर्सिएर) बाहेकEveryone was scared.
- SAB
- SABman̪t̪aŋ d̪ɛmt̪e ɣa̤tsen̪raŋ t̪ʰɛraŋ t̪ʰɛme d̪alsoŋ o̤d̪e t̪ʰɛ:n̪मान्थाङहरु धेरै नै गन्न नसक्ने भत्क्यो त्यो अनिIn Manthang, there was uncountable destruction to houses.
- SABsaŋgul tɕʰɛt̪e ɕippor ɖaŋ jṳlwa d̪ak rut̪e tsiwaभुकम्प रोकेपछि सबैहरु गाउँलेहरुले जम्मा गरेर बनायो।After the earthquake stopped, the villagers reconstructed it.
- SAB
- SABo̤ t̪ʰɛm kaŋत्यहिहरु पनिEven those
- SAB
- SABɲara ɲire ɲer sin̪t̪e lala kʰɛ: sin̪t̪eलान्डाङ लुन्डुङ भएछ (बाङ्गोटिङ्गो) कुनै कुनै चर्केछ।It was all destroyed.
- SAB
- SABaके?What?
- SAB
- SABradzen̪ ɣomba apitɕik d̪al d̪øt̪eराजेन गुम्बा अलिकति भत्केको छ।Rojen gumba was destroyed a little.
- SAB
- SABlakʰaŋ t̪ʰɛ:m d̪i lakʰãŋ d̪ɛm d̪akɖaŋ ɣɛ: d̪øt̪ɛमन्दिरहरु त्यहि मन्दिरहरु सबै चर्केर बसेको छ।All the temples are cracked.
- SAB
- SABt̪aŋ meʔwa t̪ʰa:n̪t̪aगरेको छैन अहिले।Not now really.
- SAB
- SABiskul lu d̪øt̪eस्कुल बिग्रेको छ।School is destroyed.
- SAB
- SABd̪aŋ kʰarɲija inʑiɖa lɛwtɕjã t̪ʰɛ:n̪ o̤t̪eहिजो अस्ति खैरेजस्तो आएको थिए। अनि त्यो।Someone came recently and now
- SABsotɕi mao̤p tɕik meʔsãबनाउने भन्यो हो कि एउटा भन्यो।they are starting to work on it.
- SAB
- SABla:m at̪o lut̪e lamã ɕippor ɕøsãबाटो कोहि बिग्रेको छ बाटो पनि सबै बनायो।Roads were destroyed, but they have been reconstructed.
- SAB
- SAB
- SABkʰɛpar lot̪od̪ak ɲɛɲɛn̪ o̤d̪i ji̤n̪t̪oβ ajफरक चाहिँ अन्न सबै नराम्रो हुने चाहिँ त्यहि होला है।The difference is same everywhere.
- SABlot̪oraŋ jøraŋ min̪t̪uʔ t̪ʰa:lo kjuk ɖowaअन्नचाहिँ केहि छैन यो बर्ष वाक्क लाग्ने जस्तो (छ)There is no production of any foods though.
- SAB
- SABpʰan̪øraŋ min̪t̪uʔ ɕiŋd̪ak t̪oŋpa hrukɖaŋ t̪ʰøn̪ sint̪eकाम लाग्ने छैन खेत सबै खालिनै भएछ (निस्केछ)It is useless, there is no production this year.
- SAB
- SAB
- SABt̪ʰʏn̪ɖo ṳn̪n̪i ja kjon̪ tɕime t̪aŋ ɕin̪ meʔ jarwa tɕʰjolaगाईबस्तु त्याहाँदेखि माथि धेरै नै गर्यो (क्षति) भन्छ माथितिरThe whole house fell hown so the animals did suffer.
- SAB
- SAB
- SABŋalaraŋ ŋa haɣoji jo̤pपहिलादेखिनै मलाई थाहा छ।I had experienced it before.
- SAB
- SABo̤ kʰa:ŋlet̪ɛ t̪ʰa:n̪t̪a ɣaʑen̪ t̪ʰuʔ wa maत्यहि बेला भन्दा अहिले धेरै नै गम्भिर हो कि।It was a lot serious this time.
- SAB
- SAB
- SABŋama ŋama saŋgul lã kʰa:ŋ jiपहिलो पहिलो भुकम्प आउँदा हो?The first one?
- SABɣo̤rtsat̪ʰaŋbaघरमै हो।I was the home.
- SAB
- SAB
- SABtɕime ken̪ mat̪aŋʃ o̤kʰaŋ n̪am t̪e tɕime ken mat̪aŋʃधेरै क्षति गरेन त्यहि बेलामा तिर धेरै क्षति गरेन।Not that much damage was done.
- SABt̪ʰa:n̪t̪a ra t̪ʰɛ:n̪ ɣo̤rtsa ɲarara ɲire ɲer sin̪t̪eअहिलेचाहिँ अनि घरचाहिँ ढल्केको छ।But now a lot of houses have tilted.
- SAB
- SAB
- SABtɕi wa o̤d̪i ɕɛtɕi min̪t̪uʔ ŋɛ buduka ɣjola buduka pʰimt̪ɛके हो त्यहि चाहिँ भन्ने (याद) छैन हामी कीरा टिप्न छिटो नै किराNot really, we have been busy so we haven't noticed.
- SAB
- SABkjobso kamloɖa kʰurɖa t̪e jad̪u bre t̪ejad̪uराहात चाहिँ कम्मल जस्तो पालजस्तो दिएको छ चामल दिएको छ।We got tents and some rice.
- SABd̪a:l t̪ɛjãd̪uदाल दिएको छ।And lentils.
- SAB
- SABjalat̪e ɣø̤soŋराम्रो जस्तो बाँड्यो।They divided it equally.
- SABt̪ʰɛ:n̪ ʈã sat̪asut̪eɖa mawn̪e t̪e ʑuŋ t̪et̪ep t̪ʰɛ:m t̪eʑuŋअनि पैसा चानचुन चानचुन तलबाट दियो दिएको हरु दियो। (तलबाट दिएको हरुAnd money some changes were given.
- SAB
- SABlaŋtɕi jo̤praŋ meʔd̪u tʑilaji kʰim ɲɛrko soŋwɛफेरि आउने छ भन्छन डरलाग्ने छ घरचाहिँ चर्केको भएर।Since the houses are cracked it is scary to go to houses.
- SAB
- SABjɛ̃n̪i tɕiअनि केNow
- SABtɕʰɛrot̪e tɕime d̪ṳŋtɕjaraŋ tɕime mepa sotɕit̪e sotɕi n̪ø d̪øpaधेरै सामानहरु धेरै काठ (घरबनाउने काठ) नि छैन बनाउने चाहिँ वनाउँछुwe dont have woods and other stuff needed to make houses.
- SABd̪ṳŋtɕjaraŋ tɕime mepeकाठको सामानहरु धेरै छैन।But we will be making it soon.
- SAB
- SAB
- SABt̪ʰa: sokun̪a so̤tɕira kat̪akut̪e tɕʰɛn̪eअब बनाउन सक्यो भने बनाउने हो अलमल गरेर (बिस्तारै)If we get time we will make it.
- SAB
- SABaके्what kind
- SAB
- SABkʰatɕʰja tɕjaŋ pe mewaखास के गरेको छैन।Nothing much really.
- SAB
- SABɖamba mind̪uʔयाद छैन।Don't remember.
- SAB
- SAB
- SABo̤t̪e tɕime ɣjuk kʰjin̪त्यहि चाहि धेरै हिन्छन।There were a lot before.
- SAB
- SABt̪ʰoŋ mijõदेखेन।No
- SAB
- SABt̪ʰoŋ mijõदेखेन।None.
- SAB
- SABmeŋgaŋ malu soŋस्वास्थ चौकि बिग्रेन।It wasn't destroyed.
- SAB
- SABmalu soबिग्रेनNo
- SAB
- SABn̪oŋme jop man̪t̪ʰɛ:mबिग्रेको छैन औषधिहरुThe medicines have not expired.
- SAB
- SAB
- SABn̪epaãŋ tɕime t̪ʰoŋ majuŋविरामिपनि धेरै देखेन।Not many people got sick.
- SABn̪epa t̪ʰoŋ mijuŋविरामी देखेन।Not many.
- SAB
- SAB