Skip to main content Skip to search

Mandala Collections Audio-Video

15 Apr 2015
6 min 45 sec
Video Overview
Creators: 
Unknown

A Gurung man from the village Tilce describes the history and settlement of his village as well as the importance of the salt trade.

Western Gurung
Transcript search
No results found for this search
0 of 0
  • SAB
    nasa khəli tsũtsi tsətã õisõ pimu
    village come ** here ** ** say COP.NPST
    गाउँ कसरी बन्यो त्यो कुरा अगाडि भन्छु ।
    I will tell you how the village was settled.
  • SAB
    Silence
  • SAB
    tsu nasə õisõ
    this village **
    यो गाउँ पहिला
    This village,
  • SAB
    klemai tsũpe nasə
    house Ghale clan village
    घलेहरूले बनाएको गाउँ (हो) ।
    This village was settled by Ghales.
  • SAB
    tsərkjali arko təmuməe pəkhal khəira ʈi
    after other Tamu/Gurung ** come combining stay
    त्यसपछि अर्को गुरूङ्हरू आएर बसे ।
    Then the gurungs came here.
  • SAB
    tsərkjali ʈibetro mali juməe
    after Tibet LOC ** come NOM
    त्यसपछि तिब्बतबाट आए ।
    Then (some people) came from Tibet.
  • SAB
    tsekəi tsekəite ʈi
    some some ** stay
    अलिअलि बसे ।
    Some of them stayed here.
  • SAB
    tsəlili tsu nasəri khleməe
    here ** ** this village -LOC *** -COND NOM
    त्यसपछि यो गाउँमा
    Then in this village
  • SAB
    arko təmuməe tsərkjali tu pəirmale jupəe pəiməe
    other Gurung NOM after stay ** come -NOM ** NOM
    अर्को गुरुङ्हरू त्यसपछि त्यो माथि भोटेहरू आएको भोटेहरू
    some more Gurungs came along with some Bhotes (Tibetans) .
  • SAB
    sutho dzhatərpəe miməe ʈim
    ** ** -NOM person -DISC **
    तिन किसिमका जातको मानिसहरू बस्छन् ।
    people of three different casts live in this village.
  • SAB
    tsərkjali khəs ləirə tsuri
    after ** do -CVB (SEQ) here
    त्यसपछि खास गरेर यहाँ
    After that, in this place,
  • SAB
    tsu nasəri təmuməe mupəe khlo təpətsi
    this village -LOC Tamu/Gurung COP.NPST -NOM place happen - NOM - PST
    यो गाउँमा धेरै गुरुङ्हरू हुने ठाउँ हुने भएकोले
    since many Gurungs live here,
  • SAB
    təmuməe ritiriwadz təmuməe sə̃skriti hochəli purano bele kjalipəe tã
    yes - *** -NF -ABS?? old time there -GEN ** DM ** here Tamu/Gurung
    गुरूङ्हरूको रितिरिवाज, गुरुङहरूको सँस्कृती यसरी पुरानो बेला देखिको
    the culture and traditions of gurungs of ancient times can be found
  • SAB
    əbə tsu nasari kwie təmu kwie le pum
    from.here this village -LOC language -GEN Gurung language -GEN ** **
    अब यो गाउँमा भाषा गुरुङ् भाषा बोल्छन् ।
    People of this village speak the Gurung language.
  • SAB
    tsərkjali pwe kwi tsektsegadi pum
    after NOM - TAG language little.bit ** **
    त्यसपछि भोटे भाषा अलिअलि बोल्छन् ।
    Bhote language is also spoken a little.
  • SAB
    tsərkjəli baeerər tu khəpee mimoti pri nepali kwe pum
    NOM -LOC Nepali language ** here - *** -PURP -ABS?? ** stay come -
    त्यसपछि बाहिरबाट आउने मान्छेहरूसँग नेपाली भाषा बोल्छन् ।
    People talk in Nepali with those who come from outside (of Manang).
  • SAB
    hotsə təpəe tsurpəe miməe mu
    ** become -NOM this ** -NOM person ** COP.NPST
    यस्तो हुने यहाँको मान्छेहरू छन् ।
    The people of this place are like this.
  • SAB
    tsurpəe tsərkjali tsurpəe sə̃skritiko tsəko məitsi pitsi pisənə
    person - ** say - ** say ** this ** -NOM after this ** -NOM culture
    यहाँको त्यसपछि यहाँको सँस्कृतिको त्यो खोज्यो भन्यो भने
    If we look for the culture of the people of this place,
  • SAB
    təm nəsjõ kjali tsəldi khəbəe təmuməe sə̃skriti jom
    ** DM - *** there here come - NOM -GEN Tamu/Gurung culture get -NPST
    पहिला देखि चल्दै आएको गुरुङ्हरुको सँस्कृति पाईन्छ ।
    we find the culture of Gurngs passed down to generations since long
  • SAB
    dzəstei ki mi simne tõri para ləg pim
    जस्तै मान्छे मर्दा पुजा (गर्दा) पुजा गर्ने भन्छन् ।
    People say to worship when someone of the village dies.
  • SAB
    tsəri para ləpəri təmuməe puru purit tsə̃i kjəpri pimməe ʈim
    say -DISC ** here -LOC Bara do - NOM -LOC Tamu/Gurung ** ** PRTCL
    यहाँ गुरुङहरूले पुजा गर्दा पुरोहित चाहिं क्याब्रे भन्नेहरू हुन्छन् ।
    The priests of the gurung community are called Kjabres.
  • SAB
    tsərkjali tsə kjopremətsi para ləmim tsuri
    after here lama - ERG Bara do EVID.PST here
    त्यसपछि ती लामाहरूले पुजा गर्छन यहाँ ।
    After that the Lamas worship their gods.
  • SAB
    tsərkjali pətsu pətsuməe ʈimo tsuri
    after priest priest -DISC stay -NPST here
    त्यसपछि पजु (लामा जस्तै) यहाँ बस्छन् ।
    Then the priests (like Lamas) sit here.
  • SAB
    tsərkjali pətsuməetse sipmop təmni tõri
    after priest - NOM - ERG die - NOM COP.NPST - NOM become -CVB (SIM)
    त्यसपछि पुजारी जातको मान्छेले मर्दा खेरि अन्तिम सँस्कारको पुजा
    Then the final worship of the funeral is done by the priests.
  • SAB
    təmuməe pudza adza ləmni tõri putsjuməe uirə putsjuuməe tse ləmem
    call -CVB (SEQ) prayer come -DISC PERF do** Tamu/Gurung prayer NEG -
    गुरूङ्हरूको तोंरी पुजा आजा गर्दा पुजारीहरूलाई बोलाए पछि उनीहरूले पनि
    While doing the Tonri worship, they call therir priests for the final
  • SAB
    Silence
  • SAB
    tima tinaka koi koi tsi ləmməe uiəm
    and then now a days ** ** ** lama.ERG call - NOM
    अनि आजभोलि कोही कोहिले लामा पनि बोलाउँछन् ।
    And nowadays, some people also call Lamas.
  • SAB
    ləmməe uiərə ləmməe pudza ləmimu ləməə
    do -DISC call -CVB (SEQ) lama.ERG prayer do - EVID.PST - NPST lama
    लामाहरू बोलाएर, लामा लामाहरूले पुजा गरिदिन्छन् ।
    Lamas do the worshipping for others.
  • SAB
    para pirə ləmimu
    Bara say -CVB (SEQ) do - EVID.PST - NPST
    बारा (पुजा) भनेर गरिदिन्छन् ।
    They worship for Bara.
  • SAB
    adzu lili ləmməe tsõm
    that ** lama.ERG ** COP.NPST
    त्यसपछि लामाहरू हाल्छन् ।
    Then they call the Lamas.
  • SAB
    tsərkjali koi koi təpəe pamməe uim
    after ** ** become -NOM Brahmins call NOM
    त्यसपछि कसै कसैले बाहुनहरू बोलाउँछन् ।
    Then, some people call Brahmins.
  • SAB
    pamməe kherə pamməe pudza adza utsə tsəe ləmim
    Brahmins come CVB (SEQ) Brahmins prayer NEG - *** that - here ** do
    बाहुनहरू आएर बाहुनहरूले पुजा आजा त्यो पनि गरिदिन्छन् ।
    The Brahmins also do worshipping for them.
  • SAB
    tshətəsi tsu nasəri khas ləeməe təmuməe ritiriwadz bəɖi tsəlemo
    after - SEQ this village -LOC come - *** do - NOM -DISC Tamu/Gurung
    त्यही भएर यो गाउँमा खास गरेर गुरुङ्हरूको रितिरिवाज बढि चलाउँछन्।
    Therefore in this village, people follow the customs of Gurungs.
  • SAB
    tsəe sath sathri buddə margiməe utsəe ləmimu
    ** ** ** -LOC Buddhism ** -DISC that - here -GEN do - EVID.PST -
    त्यसको साथ साथमा बुध्ध धर्मको त्यो गराउँछन्।
    In addition to this, they also do something of Buddhism.
  • SAB
    tsərkjali hindu dhərməe pudza adzae tsəldimo
    after Hinduism religion.GEN prayer ** ** LOAN COP.NPST
    त्यसपछि हिन्दू धर्मको पुजा आजा पनि चल्छ।
    After that, some rituals of Buddhism also goes on.
  • SAB
    tsətəsi tinaka tsuri pudza adza dərməe utsuri sõtho prəkarərpəe jum
    therefore three kinds here prayer ** religion that - this -LOC **
    त्यही भएर आजकल यहाँ पुजा आजाको धर्मको त्यसमा तिन किसिमको प्रकारको
    Therefore, three kinds of traditions are in practice here these days.
  • SAB
    tsərkjali ŋə keməe tipre tsue sath satheri
    after 1.SG tell -DISC ** ** with **
    त्यसपछि म तपाईंहरूसँग यसको साथ साथमा
    After that, I'll also tell you something else,
  • SAB
    tsu nasərpəe
    this village -LOC -GEN
    यो गाउँको
    about this village.
  • SAB
    arthik isthiti taẽ tsekəti bədem ŋədzi
    economic state what ** ** 1.SG - PL
    मैले आर्थिक स्थितीको कुरा अलिकति बताउँछु ।
    I will tell you something related to the economic condition.
  • SAB
    tsuri təm osõ ni bhənda õesõpəe miməe pələri
    here ** *** we say *** NOM person ** before/earlier
    यहाँ पहिला अगाडि हामी भन्दा अगाडिको मान्छे पालोमा
    During the time of my ancestors,
  • SAB
    tsuri ʈibbətipre pele tsh0̃ təp mupa tsuri
    here Tibet ** before business happen - NOM COP.NPST NOM here
    यहाँ तिब्बतसँग निकै ब्यापार हुन्थ्यो यहाँ ।
    there used to be much trade transactions with Tibet.
  • SAB
    tu ʈibbətto mali tsu nasa səmma ʈibbətərpəe miməe tsətsə puirə jup
    stay Tibet LOC ** this village up to Tibet NOM person -DISC salt take
    माथि तिब्बतबाट यो गाउँ सम्म तिब्बतका मान्छेहरू नुन ल्याएर आउँथे।
    People used to come from Tibet with salts.
  • SAB
    Silence
  • SAB
    tsərkjali ləmdzuŋ tənəhu kaski tsərpəe miməe tsuri tsətsə kipəri khəp
    after Lamjung Tanahu Kaski here -NOM person -DISC here salt one - NOM
    त्यसपछि लमजुङ्, तनहुँ, कास्की, त्यहाँको मान्छेहरू नुन लिन यहाँ आउँथे।
    People from Lanjung, Tanahun, Kaski used to come here to buy salt
  • SAB
    tsərkjali tsuri tsədzə tshõ peli təm mupa
    after here salt business before ** be.PST
    त्यसपछि यहाँ नुन ब्यापार निकै हुन्थ्यो।
    There used to be much more trade transaction here.
  • SAB
    tshətəsi tsə tsətse tshõtsi tsu khlorpəe miməe sədziloli tsəp thup
    after - SEQ salt salt business ERG this place - LOC -NOM person -DISC
    त्यसकारण यो नुन व्यापार यो ठाउँको मान्छे(लाई) सजिलोसँग खान लाउन
    Therefore, because of the trade of salt, it was easy for them to earn
  • SAB
    Silence
  • SAB
    tima ʈibət tse tsinəe ədinəri jəpəe lisõ tsə tsətsəe tsh0̃ məjəe
    and then Tibet ** China + GEN ** get NOM ** salt salt -GEN businessbe
    त्यसैले तिब्बत यो चिनको अधिनमा गएपछि त्यो नुनको व्यापार यहाँ हरायो ।
    Therefore, when Tibet was under the control of China, the salt trade
  • SAB
    tsərkjali tsurpəe arthik isthiti tsekəeti kəmdzor təjəe
    after this - LOC -NOM ** ** ** ** became
    त्यसपछि यहाँको आर्थिक स्थिति कमजोर भयो ।
    After that the economic condition of this place was weak.
  • SAB
    tekja tsuri pareʈənnəe
    nowadays here tourism
    अब देखि यहाँ पर्यटनको
    From now on, due to tourism,
  • SAB
    kwidzi tseketseketi tsurpəe arthik isthiti tʃhjãp təmki pipəe asa
    ** ** this - LOC -NOM ** ** ** ** say -NOM hope
    भाषाले अलिअलि यहाँको आर्थिक स्थिति राम्रो हुन्छ कि भन्ने आशा छ ।
    there is a hope that the economic condition will improve (because of
  • SAB
    dzəntae ləi
    people + ERG? do -PST
    जनताले गरे ।
    People did it.
  • SAB
    tsərkjali tsur oẽsõ əbə dzəsto ŋəe pələrẽo ŋətsi khepəe khlo ajõp
    after here *** from.here like.this 1.SG -ERG before 1.SG - ERG read
    त्यसपछि यहाँ पहिले अब जस्तै मेरै पालोमा मैले पढ्ने ठाउँ पाउँदैनथें।
    Long ago I did not get to go to a school.
  • SAB
    tsu mənaŋ mənu dzilla bhori prathmik iskul kri khẽ araba
    this Manang ** district ** primary school one read NEG.COP - NOM
    यो मनाङ् जिल्ला भरि प्राथमिक विद्यालय एउटा एक्लै पनि थिएन।
    There was not a single primary school in Manang.
  • SAB
    Silence
  • SAB
    ləmjuŋəri jasjã ləmdzuŋəre duraɖãɖa pipəe khlori hai skul kri khẽ
    Lamjung -LOC go COND Lamjung -LOC Durada say -NOM place -LOC high
    लम्जुङ् गयो भने लम्जुङ्‌मा दुराङाँडा भन्ने ठाउँमा एउटा मात्र माध्यमिक
    If we went to Lamjung, there was only one school in a place named
  • SAB
    Silence
  • SAB
    tsətəsi ŋe pələri tsu khlori khel ajõ
    therefore 1.SG -ERG before/earlier this place -LOC read do NEG get
    त्यसैले हाम्रो पालामा यो ठाउँमा पढन पाएनौं।
    Therefore we did not have a chance to read in this place.
  • SAB
    tsu khlorpəe ŋa pəilo eselsi pas ləpəe mi
    this place - LOC -NOM 1.SG before School.Leaving.Certificate pass do
    यो ठाउँको म पहिलो एसएल सी उत्तीर्ण हुने मान्छे हुँ ।
    I am the first person of this place to pass the School Leaving
  • SAB
    rə ŋədzi bie pas səmmə ləl joĩ
    and 1.SG - ERG B.A. pass up to do do get -PRF
    र मैले बि ए सम्म उत्तिर्ण गर्न पाएँ ।
    And I got the chance to pass the B.A.
  • SAB
    ʈimə ŋətsi tsu khlori khel ajõ̃̃
    and then 1.SG - ERG this place -LOC read do NEG get
    अनि मैले यो ठाउँमा पढ्न पाइन ।
    Then I did not get a chance to read in this school.
  • SAB
    ŋə ləmjuŋ jaira tseketseketsi khetsi
    1.SG Lamjung go combining ** read - PST
    म लमजुङ्‌मा गएर अलि अलि पढें।
    I studied a bit in Lamjung.
  • SAB
    tsərkjali kəʈhmanɖu jai
    after KTM go -PST
    त्यसपछि काठमान्डु गएँ।
    Then I went to Kathmandu.
  • SAB
    babui kaʈhmanɖu kuimi mətrei ŋətsi khel joĩ
    father -ERG KTM send EVID.PST only 1.SG - ERG read -PURP get -PRF
    बाबुले काठमान्डु पठाएर मात्र पढ्न पाएँ।
    I could study only because my father sent me to study there.
  • SAB
    nətrə bisjã tsu khlori ŋitsi khel ajõ
    ** ** this place -LOC 1.PL - ERG read do NEG -PL
    नत्र भए यो ठाउँमा हामीले पढन पाउँदैनथ्यौं।
    Otherwise, we would not get any chance to study here.
  • SAB
    ŋəe pəl te tinakpe tã
    1.SG -GEN before and nowadays **
    मेरो पाला र आजकलको कुरा
    Comparing the things of our time and these days,
  • SAB
    tsjotsi pisjə tinaka siktshjae səməndhəri
    ** ** nowadays ** **
    हेर्यो भने आजकल शिक्षाको सम्बन्धमा
    related to education,
  • SAB
    khebpripəe səmbəndhəri leo tusi khəp mroe
    ** make - EMPH - make - *** -LOC ** ** ** see PRF
    पढ्ने लेख्ने सम्बन्धमा निकै माथि आएको देखें।
    I can see some progress in this field.
  • SAB
    ŋəe pələri ŋəe dzəmanari ŋə kriheŋge mətrəi tsərjəerə ŋəe bəbui
    1.SG -ERG before/earlier 1.SG -ERG time -LOC 1.SG ** only here go
    मेरो पालामा मेरो जमानामा म एक्लै मात्रै त्यहाँ गएर मेरो बुबाले पठाएर
    During that time, I was the only one who passed the SLC exams and my
  • SAB
    Silence
  • SAB
    tinagə tsu nasari soe ʈĩe pile eselsi pas arəbəe me are
    nowadays this village -LOC ** ** say -COND School.Leaving.Certificate
    आजकल यो गाउँमा जसको घरमा भए पनि एस एल सी उत्तीर्ण नगरेको मान्छे छैन।
    Whichever house you go in the village these days, there is somebody
  • SAB
    ʈen pləs ʈu kəmsekəm ʈen pləs ʈu ləbə ləibo
    ten-plus-two ** ten-plus-two do - NOM do - SEQ - NOM
    दश जोड दुई कमसेकम दश जोड दुई धेरैले गरेका छन् ।
    There are many people who have completed ten plus two(high school).
  • SAB
    tsəe səthəri tinakə tsu nasari pietsɖi pas ləpəe mi mo
    ** ** nowadays this village -LOC Ph.D. pass do -NOM person COP.NPST
    त्ययको साथ साथै आजभोली यो गाउँमा पिएचडी पास गर्ने मान्छे पनि छन्।
    In addition to that, there are people who have also completed a PhD.
  • SAB
    sath sathri ɖəkʈər mo
    Also doctor COP.NPST
    साथ साथमा डाक्टर छन्।
    In addition, there are some doctors.
  • SAB
    tinakə indziniər toẽ
    nowadays engineer become PRF
    आजकल इन्जिनियर निस्के।
    There are some engineers.
  • SAB
    tshətəsi ŋəe pəldi tinipəe tã tsjotsi pitsi pisjanəri akas dzəminəe
    therefore 1.SG -ERG before - LOAN these days what ** say - ** say -
    त्यसैले मेरो पालामा र आजकलको कुरा हेर्यो भने, भन्नेहो भने आकास जमिनको
    Therefore if we see the differences of my time and these days, there
  • SAB
    tsərkjali arko tã to pisjanəri
    after other matter ** say - COND -CVB (SIM) -LOC
    त्यस पछि अर्को कुरा के हो भने
    And other thing is
  • SAB
    tinagəe tsurbəe miməe ãphə̃e kheti kisani udzər bənda kheb prib
    nowadays -GEN this - LOC -NOM person -DISC NOM - *** -GEN field
    आजकल यहाँका मान्छेहरू आफ्नो खेतिकिसान त्यसमा भन्दा पढ्ने लेख्ने भएको
    many more people go outside (abroad looking for jobs) rather than
  • SAB
    tshətəsi tsetənae istər tsome tõre oisõpəe bənda tinakəe le tusi
    therefore ** stare/consider ** ** *** NOM comparative nowadays ** **
    त्यहि कारणले चेतनाको स्तर हेर्यो भने अहिले पहिलेको भन्दा आजकल धेरै
    Therefore, if we look at it (from the consciousness level), it has
Collection: 
Western Gurung
Subject 
Referenced Places 
Time Period: 
Time: 
2012
Contributing Narrator: 
Gurung Man
Contributing Cameraperson: 
Shunfu Hu
Contributing Editor: 
Tiffany Downing
Publisher: 
Tibetan and Himalayan Library
Data Entry: