ད་ལགས་སོ་ལགས། ད་ང་བཅས་ ཏེ་དེ་བསྒང་ ད་རྒྱལ་ཁབ་ནམ་མ་ལངས་ ད་ང་བཅས་ར་ དང་ཕུ་ལམ་སྲོལ་ས་ནམ་ཁ་ལུ་ ཏེ་སྡུག་ལཱ་འབད་ སྡུག་ལྟོ་བཟའ་སྡོད་པའི་ ནམ་དུས་ལུ་ ཏེ་དེ་བསྒང་ གླང་རྒྱ་ཚ་གཅིག་ ཏེ་རྒྱ་ཚ་དོ་ཅིག་ ཨོག་ཀ་ནང་ལས་སྟོན་ནི་ཡོད་པ་ཅིན། Laso! Way back, when our country was still not awake, and our old tradition of depending on the agriculture, in times like that, If we have one pair of hybrid bull in our cattle shed...

གླང་རྒྱ་ཚ་སྤ་ ཨ་ཕཱི་ནང་ གླང་རྒྱ་ཚ་འདུག་ཟེར་ ཏེ་དཔྱེ་གཏམ་ར་ཡོད་ལགས། དགེ་བསྐྲེད་གཡུས་ཀྱི་ལྟས་ངན། །རྒྱ་ཚ་གཡུས་ཀྱི་ཤེད་ཟེར་ ཏེ་ད་ ང་བཅས་གཡུས་ འ་ནཱ་ལས་ ཏེ་ངའི་ རྒྱ་ཚ་སྐད་ཟངས་ཀྱི་རྒྱ་རྫི་ནང་ རྡོ་རྐྱབ་དོ་བཟུམ་སྦེ་ ཏེ་ཨང་་་་ར་ཟེར་ འོང་པའི་བསྒང་ལསནི་ སྤ་ཨ་མི་ནང་ རྒྱ་ཚ་ཡིད་ངེས་ཐིང་ངེས་འདུག་སྨ་རེ་ཟེར་ གླང་འདི་མིག་གི་མ་མཐོང་རུང་ སྤའོ་མི་ནང་ རྒྱ་ཚ་འདུག་སྨ་རེ་ཟེར་ སྐད་དེ་གིས་ར་ མིང་གཏམ་ཡར་འོང། སྐད་དེ་གིས་ར་ གཡུས་ཀྱི་མིང་སྟོན་ད་ལགས། then, People say, that there is a pair of hybrid bull. There is also a saying on it, A monk, who has broken his celibacy vow is an inauspicious sign for the village, A hybrid bull, is a village's strength. And from here, if the bull bellows, aaaaanggg.. just like hitting stone in the copper container, Then people pass the remark, 'There is a very amazing Bull over there." Before even seeing the bull, The bellow of the bull leaves an impression of having a bull in that place.

ཏེ་འ་ནཱེ་སྦེ་འབདཝ་ད་ ཏེ་དེ་བསྒང་ རྒྱ་ཚ་ཚུ༌ ཨ༌ནཱེ༌སྦེ༌ གསོ༌སྦེ༌འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་ཨ་ནཱ་ཕར་ རང་གི་ ཁྱིམ་ནང་ རྒྱུ་ཆ་གནམ་ས་མེད་ས་མེད་ར་མེད་རུང་ གླང་འདི་གི་ལྟག་ཀོ་ནང་ བྱ་ལྷག་ར་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་ བཀལ་བཀལཝ་ ཡིད་ངེས་ཐིང་ངེས་ དོས་ཅིག་བདའ་འགྱོ་བའི་བསྒང་ལས་ གདང་ར་སྦུགས་ལས་ཕར་ བདའ་འགྱོ་རུང་ཡང་ རང་ཡང་དཔའ་ཡུ་ཡུ་ཨིན་ལགས་ དེ་བསྒང་ལས་ ཕྱུགཔོ་ཨིན་ལགས་ དེ་བསྒང་ལས། So, During those days, If you raise these Hybrid bulls, and even if we don't have much wealth inside home, So If we drive a pair of bull with huge hump, in the middle of the village compound, It's a matter of pride and one who owns it is a rich one.

ལཱ་འབད་ས་ལུ་ གླང་མེད་པའི་ ས་ནང་བྱག་གུ་ཡང་སྡུག་ཟེར་ གླང་ཡོད་མི་ཚུ་ཏེ་ སྟབས་བདེ་ཏོག་ཏོ་ སྤ་་་རོགས་ཁྱོད་འདི་ གླང་སྒྲིང་སྒྲིང་ཡོད་པ་ཟེར་ ཏེ་ལག་ལེན་འཐབ་སྦེ་འབདཝ་ད་ ཏེ་ནམ་ལྕང་ལཱ་བསྒང་བཟུམ་ཅིག་འབདཝ་ དེ་ལསནི་ཏེ་ འབྲང་གླང་གི་ཏེ་ ད་ཤར་ཕྱོགས་ཁ་ཐུག་འབདན་ཏོ་ཀ་ཟེར་ སླབ་འོང། In the work place, if you don't have an ox, It's sorrowful like on a cliff! Those with ox, it's very convenient , and to them, "You have a strong pair of bull'' is told. And during the Transplantation, The Oridinary Bull(dand-lang) , called the toka, in the Eastern region..

ང་བཅས་ནཱ་འབདན་ འབྲང་གླང་ཟེར་ཏེ་ ཏེ་ནུབ་གླང་ལས་ཐོན་ཐོནཔ་ཟེར་ གཡུས་ཚན་མར་ས་ཕར་ལས་འབདན་ འབྲང་གླང་ཚུ་ བྱ་ལྷག་ཨ་ནཱེ་སྦེ་ བཀལ་བཀལཝ་ཡོད་རུང་ཡང་ ཏེ་རྒྱ་ཚ་ཚུ་བཟུམ་ཅིག་འབད་མི་ཚུགས་ལགས། known as Dang-lang, out here, which has it's origin from the Nub-Lang, even if it has huge humps, they aren't at par with the hybrid- bull(Ja-tsha).

དེ་མ་གཉིས་མ་ རྨོ་ནི་ནང་ནི་དྲག ལྕང་ལཱ་བསྒང་ ཆུ་ཏོག་ཏོ་ སྤ་་ཨ་རིང་སྦོམ་ཤོས་རྫོགསཔ་ འདམ་རིམ་ནང་བཤལཝ་རྐྱབ་སྦེ་ འོང་པའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་འབྲང་གླང་འབདན་ ལམ་འགྱོ་བའི་བསྒང་ལས་རྫོབ་རྐྱབ་ གོམ་ཐུང་ཀུ་སྦེ་སྡོད་འོང། While ploughing, during the transplantation, in a big field, filled with muddy water, The ordinary bull, will take small steps,

རྒྱ་ཚ་འབདན་ཏེ་ ཡབ་ཡབ་ཡབ་བཏང་ གོང་ཐག་ར་རིངམ་སྦེ་ སྤོ་ནི་ཡོད་ལགས། ཏེ་འ་ནཱི་བསྒང་ གླང་ཀོ་འདི་རྐྱབ་དགོ་མི་འདི་ while the hybrid- bull takes long steps, like yab yab yab.. is how it takes it's step. and during those time, the reason for singing this song for plouging is

ཏེ་ད་ ང་བཅས་ར་ ལཱ་ཅིག་ར་བཀོལ་དེ་འབད་རུང་ ཏེ་ད་ ད་རེས་ནཱ་ ང་བཅས་ར་ དཔེ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ ཨ་ལོ་ཨ་ནཱི་ ད་བཟའ་བཟའ་བའི་ཤུལ་ཚུ་ཡར་ ཧོད་ཆ་ཚུ་ བསྡུ་ཤིག་ཨ་ལོ་ཟེར་ སླབ་པ་ཅིན་ ཏེ་འེང་ཟེར་ ཏེ་བུཚ་སྒྱིད་ཐག་ཡངས། For example, after having the meal, if a child is asked to collect the plates, the way it is being said really matters, if told softly, the child will do it gladly.

` དབའེ་ཨ་ནཱི་ རོགས་ཟས་བཟའ་བཟའ་བའི་ཤུལ་བསྡུ་ས་ ག་ཅི་སྨོ་ རང་གིས་ བཟའ་བཟའཝ་ཡང་ བསྡུ་མི་ཚུགས་པས་སྦ་ཡ་ཟེར་བ་ཅིན་ ཏེ་ཨ་ལུ་འདི་ ནཱ་ལས་གོམ་འགྱོ་བའི་བསྒང་ལས་ ཁོ་གོང་འདི་རྡིག་རྐྱབ་འབད་སྦེ་ ཏེ་དཔྱལཝ་བཅག་འབད་སྦེ་ ཏེ་རང་གིས་ བཟའ་བཟའ་བའི་ བཞེས་སྒོ་བསྡུ་ནི་ཡང་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་སྡོད་པའི་ལགས། If the child is directed rudely, the child would do it but rather in a rash manner. This is the difference made by how someone is told to do a work.

ཏེ་དཔེ་མ་ཤེསན་ འ་ནཱི་བཟུམ་ཅིག་ཨིན། གླང་ལུ་འབད་རུང་ཡང་ ཕ་འཇམ་སར་ལུ་འགོར་ཧན་ཏོག་ཏོ་སྦེ་ སླབ་པ་ཅིན་ ཏེ་ཁོང་ཡང་ ནང་སྐོར་ནང་མི་ཨིན་ལགས། རྣམ་ཅོ་ཨ་ནཱེ་སྦེ་ སློག་སྦེ་འབད་ནི་ཡོད། ད་འ་ནཱི་སྐོར་ལས་ གླང་བསྐོར་འདི་ ད་ང་རང་ཡང་ སྔོན་མ་ ཏེ་གནམ་ལོ་ ༢༠༠༦ བསྟུན་བསྟུན་ གླང་རྨོ་སྡོད་ཅི་ཟེར་ ཞུ་ནི་ལགས། If you aren't aware of examples, such is an example. Similarly, it's the same for the bulls, if we direct them politely, they are also human inside, their ears also overturns while singing this song. And I have been ploughing filed with these bulls till 2006 and

ཏེ་འ་ནཱ་ལས་ འཕྲུལ་གླང་ཅིག་ལེན་འབད་སྦེ་ འཕྲུལ་གླང་འདི་ སྤྱོད་སྡོད་ཅི་ད་རེས། after that, I got myelf a power tiller. and ever since I have been using the power tiller.

ཏེ་གླང་འདི་ཚུ་ཡང་ དེ་གཅིག་ གླང་རྒས་ཅིག་ ད་ལྟོ་ཡང་ཡོད་ ཏེ༌ཚེ་མཐར་བཟུམ་ཅིག་ཨིན༌ ད༌ཁོ༌ཡང༌། and the bulls, I have one old one. it's left to live it's life on it's own, until it dies naturally.

ད་ང་རང་ སྔོན་མ་ཏེ་སྤྲོ་བ་ཅིག་ཡོདཔ་ལས་བརྟེན་ ད་ང་གླང་ཀོ་ཅིག་ ཕུལ་གེ་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན། and I have been having this interest of singing this song while ploughing, from olden days, So I will sing the song now.

ཤོག་་་་ཤོག་ད་སྨ་རེ་ནོར་བུ་ཡ། ། Come! Come Norbu.

ཤོག་་་ལྷ་ཇ་ནོར་བུ་རྐང་ལག་བཞི་པ་པད་བསྐོར་ཡོད་དབའེ། ། Come! Lhaja Norbu, you have four limbs, so you are able to rotate.

ནཱི་པད་སྐོར་བསྐྱིར་བ་གཞི་མ་ལོག་སྨེ་ཡ། །འོང་མས་སྨེ། but when you rotate, don't mess the foundation.

ཤོག་་ང་བཅས་ལྟོ་ཚང་གསུམ་ཀུ་སྨོ། ། Come! us, three friends.

མར་ཆུང་ཆུང་ཨ་མའི་བསྒང་ལས་སྨོ་དབའེ། ། From childhood itself.

ལས་སྨོན་ལམ་ཡོད་པ་འཛོམས་ཆེ་ནུག་སྨོ་དབའེ། །འོང་མས་སྨེ་ནོར་བུ། have met, 'cause of fate and prayer. ok! Norbu!

ཤོག་་་་་ང་བཅས་ལྟོ་ཚང༌གསུམ༌ཀུ༌སྨོ། ། Come! us, three friends.

མར་ལུས་འཇམ་འཇམ་འབད་དེ་མེད་རུང་སྨོ་དབའེ། ། Even If your body is not as soft as a butter.

ངེ་ངག་རུ་ལྕགས་དེ་འགན་དགོ་པས་སྨོ་དབའེ། །འོང་མས་སྨེ་ནོར་བུ། gotta have a will like iron. ok! Norbu!

ཤོག་་་རུས་པ་གཤོང་གི་ནང་ལས་སྨོ། ། Come! from the valley of landslides

མར་་་་རུས་པ་ཆུང་མི་བྱཱ་ཞིང་ཨིན་དབའེ། ། Way down, where thereis a small landslide is my paddy field.

ནཱི་སྡུག་ཅིག་མནོཝ་མ་བཏང་སྨ་རེ་ཡ། །ལྷ་ཇ་ནོར་བུ་ཡ། Don't think that it's tiring. ok! Lhaja Norbu.

ཤོག་་་་ཁེ་ཆེ་(སྟོད)ས་ལུ་མ་བཀྲམ་པ་སྨོ། ། Come!

མར་ཡང་ཆད་(ཡང་ལྗིད)ཁུ་ལུ་བླུག་དགོ་པས་སྨོ་དབའེ། །

ནཱི༌སྡུག༌ཅི༌མནོཝ༌མ༌བཏང༌སྨོ༌དབའེ། །འོང་མས་མས་ལྷ་ཇ། Don't think that it's tiring. ok! Lhaja Norbu.

ཤོག་་་་་ཡར་དཀོན་མཆོག་མཆོད་པ་ཕུལ་རུང་སྨོ། ། Come! Even if you offer it to the Triple gem.

མར་་་་གཤམ་བྱ་དཀར་མོ་ཕུལ་དགོ་པས་སྨོ་དབའེ། ། You have to offer the Sham Ja Karm. (Rice)

ནཱི་ངན་ལ་སྦྱིན་པ་བཏང་རུང་སྨོ། ། even if you have to give alms to the poor.

ནཱི་གཤམ་བྱ་དཀར་མོ་བཏང་དགོ་པས་སྨོ་དབའེ། ། you have to offer Sham Ja Karm (rice)

བར་ཨུ་རྒྱན་ཕུལ་རུང་གཤམ་བྱ་དཀར་མོ་ཕུལ་དགོ་པས་ས་དབའེ། །འོང་མས་སྨེ་ནོར་བུ་ལྷ་ཇ། Even to offer to Ugyen, you have to offer, the Sham Ja Karm.

ཤོག་་་ཨམ་བྱཱ་ཟུར་ཟམ་པའི་གཡུས་ཁ་ལུ། ། Come! to lady Jazur's ( where rice grows) village

མར་་་་ལུས་རྡོ་ཕུ་འབད་དེ་དྲག་པས་སྨོ་དབའེ། ། It's good that,the body was made of stone.

ནཱི་མར༌སྒོར༌འབདན༌འདི༌ཞུ༌ཉོ་བས་ས་ཨོ་་་་དབའེ། ། If it was a butter, it will melt.

ནཱི་ཁོགཔ་རྒྱ་མཚོ་འབད་དེ་དྲག་པས་སྨོ། ། glad that have a heart of ocean.

ནཱི་ཨོམ་ཆུ་འབདཝ་འདི་སྐམ་ཉོ་བས་ས་དབའེ། ། if it was a pond, it would have dried.

ཤོག་མས་ངེ་གི་ལྷ་ཇ་ནོར་བུ་ཤོག ། Come! my lhaja Norbu, Come!

ངེ་་་་ཡབ་ཆེན་ཕ་དང་འདྲ་བའི་ནོར་བུ་དབའེ། ། Norbu, you are like my father.

ལུས་སྡུག་ཅི་མནོཝ་མ་བཏང་སྨོ་དབའེ་ཡ། །ཡ་གཡང་ཆ་ཡ། Don't think that it's tiring. ok! Yangcha

ཤོག་་་ཁ་ཚི་གསེར་གྱི་ནི་ཅོ་འདི་སྨོ། ། Come! plough the golden edges of the field

ངེ་་་་ཡུམ་ཆེན་ཨ་མའི་བདོག་གཏད་ཨིན་སྨོ་དབའེ། ། It is my mom's only wealth.

ངེ་་་བཞག་པ་བཞག་ལུ་མ་ཆོད་ང་ལྷ་ཇ་ནོར་བུ། ། I couldn't just leave it, Lhaja Norbu

ངེ་གི་ཁུག་གསེར་གི་ནི་ཅོ་འདི་མཱ་དབའེ། ། The golden corners of the field

ངེ་་ཡབ་ཆེན་ཨ་པའི་ཕྱག་མཇུག་ཨིན་དབའེ། ། it's my father's legacy.

ནཱི་ནཱེ་སྦེ་བཞག་པ་མི་བཏུབ་པས་སྨོ་དབའེ་ཡ། །རྡོ་གོམ་ཤིག་སྨ་རེ་ལྷ་ཇ་ནོར་བུ། It's not okay to leave it like this. cross over the stone, Lhaja Norbu.

ཤོག་་་་དཀརཔོ་ལྷ་དང་འདྲ་བའི་ཁྲི་གདུགས་སྨོ། ། Come! the sun which resembles the white god.

མར་་་་་ནུབ་པདྨའི་ཕྱོགས་ལུ་གཡོ་ཆེའི་སྨོ་དབའེ། ། It has set in the West

ངེ་གནགཔོ་བདུད་དང་འདྲ་བའི་ཁིབ་གྲིབ་མ། །

ངེ་ཞིང་ཤོ་གཞི་བ་མ་འཁོར་ཆེ་ཡི་སྨོ་དབའེ། །

ངེ་ནམ་ད་ས་བཟའ་བའི་དྲོ་མཛར་འདི་མཱ། ། The meal I have taken in the morning.

ད་དངོས་མེད་ཆུ་ལུ་འགྱུར་སོང་ཡི་སྨོ་དབའེ། ། now! It has digested and turned into liquid.

ནཱི་ང་བཅས་ལྟོ་ཚང་གསུམ་ཀུ་སྨོ། ། Us, The three friends.

ལུས་འཇམ་འཇམ་དར་དེ་མེད་རུང་སྨོ་དབའེ། ། Even If your body is not as soft as a butter.

ངེ་ངར་རུས་ལྕགས་དེ་འགན་དགོ་པས་ས་ཨོ། །ཤོག་མས་སྨེ་ཕ་རྒས་བུ་ ཤོག་དབའེ་སེ། gotta have a will like iron. ok! Norbu!

ད་འ་ནཱེ་སྦེ་ རྨོ་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་གླང་འདི་ཚུ་གིས་ ཏེ་ཉིནམ་གཉིས་འགོར་མི་འདི་ ཏེ་ཉིནམ་གཅིག་གུ་ཞིང་ཚུགས་ཟེར་ ཞུ་ནི་ལགས། ཏེ་ཁོང་ ཁ་སླབ་ནི་མེད་པའི་ ལགཔ་ཕར་བཀལ་ཟེར་ ཏེ་ད་ལྟོ་ ང་གིས་ཚིག་བཤད་ནང་སྦེ་ ཡར་སོང་ཡི། So, if you plough it that way, the bulls will take one day, for those taken two days. They won't be talking but when you tell them to step on a particular spot, they will.

ཨ་ནཱི་གཞན་ མཐའ་མར་ལྷོད་རནམ་ཅིག་ འཐུ་སྡོད་མི་འདི་ ལགཔ་ཕར་བཀལ་ཟེརཝ་ད་ ད་རུང་ ལགཔ་ལ་ཁག་སྦེ་ར་ཕར་ འོགམ་ཨ་རིང་མཐའམ་འདི་གི་ཚི་ལས་མར་ ཕར་ལས་མར་མཆོང་ནི་བཟུམ་སྦེ་ ཏེ་རྒྱ་ཚ་ཚུ་ རྭཝ་ཨ་ནཱེ་སྦེ་ གསིགཔ་ཅིན་ ཕར་ལས་མར་ འ་ནཱེ་སྦེ་མཆོང་སྦེ་སྡོད་ནི་ཡོད། When you reach the edge, if we direct them where to put their step, It will follow the direction and jump over it.

ཏེ་འ་ནཱེ་སྦེ་ རྨོ་སྡོད་སྡོད་པར་ར་ ཨོ་ཟེར་ཏེ་ ཆིད་ཤ་གླང་འདི་ མི་ལོག་ག་ཟེར་ གཡས་བསྐོར་འབད་བ་ཅིན་ཏེ་ འཕྲངམ་འཕྲང་ས་ར་ཕར་ ཨ་རིང་ཁ་ལས་ཕར་ཐོན་འགྱོ་ འཆམ་རྐྱབ་ཏེ་ལས་ཨམ་སྲུ་མང་ཧིང་རྫོགསཔ་ལྟདམོ་བལྟ་ཏེ་ གླང་ཞུམ་འབད་མ་བཏུབ་ དེ་ལས་རང་ཆང་འཐུང་སྦེ་ ཚ་འཕར་འཕར་རྐྱབ while ploughing, when you shout, ''oh'' to the bull, directing the bull to return, then the bull goes out side the field, dancing around, and when there is loads of women watching, and the bull doesn't listen. On top that, you have had some liquor.

གླང་གུ་རྡོ་འཐུ་བླུག་འབདན་ དེ་ལས་ ལཱ་ཆུན་འཐོནམ་ཕར་བཞག་ ལཱ་ཆུན་འཐོནམ་ཕར་བཞག་ ལཱ་ཆས་ཡང་བཅག་དཀྲུམ་རྡི(ཐལ)། ཏེ་རང་རང་ཏེ་ དེ་ལས་ དབུགས་བགམས་ཏེ་ ལས་སྡིག་ཅན་མ་ཤེས་པ་ སེམས་ཅན་གུ་སྦོ་དྲང་རྐྱབ་ རྡོ་འཐུ་རྐྱབ། དེ་ལས་ཏེ་ ཨམ་སྲུ་གིས་འབད་རུང་ཡང་ ད་ཨ་གླང་རྨོས་ ཨ་ནཱི་ཟེར་ ཚགས་ཁར་མི་ཚུད་ཟེར་ གླང་རྡོ་གིས་རྡུངས་ ད་རིས་ཏེ་ བྱཱ་རྫོཔ་ that makes us throw stone on the bull. Forget about having your work done, we land up spoiling the tools. it leaves us frustrated, and land up beating the bull, accumulating unneccesarry sins. and the wife also land up throwing stone on it.

ཁོང་ར་ ཁ་མིག་ལཱ་ཆས་བཅག་ཚགས་ཁར་མི་ཚུད་ ཁྱིམ་ནང་ལྷོད་པའི་བསྒང་ལས་ བཞེས་སྒོ་བཟའ་བའི་བསྒང་ལས་ཏེ་ ཏེ་ཨམ་སྲུ་གིས་ ཁ་བཏང་སྡོད་འོང་། ཏེ་གླང་འདི་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་གཞོང་འབད་སྦེ་ཏེ་ ཁ་ལས་སྨ་རེ་ ཤོག་ད་སྨ་རེ་ ངེ་འདི་ཟེར་བ་ཅིན་ ལགཔ་ཏེ་ཕར་སྦོ་མ་དྲང་སྦེ་རྨོནི་ གླང་ཆོད་ལཱ་ཆུད་ཏེ་ སེམས་ཏེ་དྭངས་འཕྲོས་འཕྲོས་ཨིན་ལགས། The wife also gets annoyed, when the work is not done and it reaches home to eat their meal. But if you flatter, saying 'sho da marey' and don't beat, their mind is also very clear...

ལགས་བཀལ་ཟེརཝ་ད་ ལགསཔ་ཡར་བཀལ་ མར་འབབ་ཟེརཝ་ད་འབབ་ ཡར་འཛེག་ཟེརཝ་ད་ ཡར་འཛེག་བཏུབ་ལགས། དེ་ལས་འ་ནཱེ་སྦེ་ གླང་ཀོ་འདི་ཡང་ རང་སྐད་ཅིག་ཡང་ཡོད་ འཁྲུལ་ཏོག་ཏོ་སྦེ་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་ ལགཔ་འདི་རྣམ་ཅོག་གུ་བཀལ། it will listen to you, if you care for it. and it will listen to you sing.

:མཁརཝ་ཕྱ་སི་སི་འདི་ གླང་འདིའི་སྒལ་ཏོ་གུ་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་བདའ་ ཨོལ་ཀོ་གུ་ལས་ཕར་ སྦྱངམ་འདི་ཚུ་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་བདའ་ རྨོ་སྦེ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ ལྕངམ་བཙུགས་མི་ ཨམ་སྲུ་ཁལ་ལྷགཔ་སྦེ་ཡོད་རུང་ཡང་ རང་གི་གླང་ཀོ་འདི་ ཧན་ཏོང་ཏོ་སྦེ་འཐེན་ཚུགས་ཚེ་ སྐེད་བཅག་ལྕང་ཆ་ལག་པར་བཤེད་སྦེ་ མིག་ཏོག་ཡར་དང་མར་བལྟ་འབད་སྦེ་ ཏེ་རང་ལུ་ སྤྲོ་ཉམས་ཅིག་ཡང་བསྐྱེད་འབད་སྦེ་ སྤ་རོགས་ཁོ་ར་ཨིན་ས་གླང་འདི་གསེས and use the stick to drive away the flies on them and plough.. even the women who are transplanting will pass comment to each other talking about how the person who is ploughing is capable enough. and then the women will take interest in us.

ཏེ་ཁོང་ཡང་ནང་སུ་སྐོར་ལས་ གྱེན་གྲི་ཡང་རྐྱབ་པའི་ཟེར་ སླབ་པའི་ལགས། ཏེ་འ་ནཱེ་སྦེ་ཡོད་ ཏེ་དང་ཕུའི་ལམ་སྲོལ་འདི་ `འ་ནཱེ་སྦེ་ཡོད། ད་རེས་ནངས་པ་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་ཡུད་ཅི་ད་དྲོ་པ་གི་ཆུ་ཚོད་འབད་བ་ཅིན་ཏེ་ བརྒྱད་དང་ ཏེ་ཧ་མི་གིས་བརྒྱད་ལས་ ཏེ་ལཱ་སར་འཐོན་འོང་། this is the olden tradition. and now a days, it will start from 8 a.m and then fill the tank of the power tiller will the oil

ཏེ་མར་ཁུ་ཅིག་བླུག་སྦེ་འབད་བ་ཤུན་ཏེ་ རོགས་མར་ལས་ཀྱི་འདི་ འཕྲུལ་འདི་འ་ནཱེ་སྦེ་བསྒྱིརཝ་ཅིན་ དུག་དུག་དུག་ཟེརཝ་ཅིན་ བཏང་འབད་སྦེ་ ཏེ་འགྱོཝ་མས། ཏེ་དེ་བསྒང་འབདན་ དེ་སྦེ་མེན་ལགས་ ནངས་པ་ཏེ་ གླང་གཡོགཔ་ཟེར་ཏེ་ འདམ་བཀལ་པ་གིས་ ཏེ་གླང་འཁྱིད་རོགས་སྦེ་ ཤལཝ་ ཁ་མིག་འབག་ ཏོག་ཙི་གཡའ་བར་བཀལ་འབག་སྦེ་ཏེ་ སྤྲོ་ཅིག་ཡོད་ལགས་ དེ་བསྒང་ཏེ་སྤ་ བཞེས་སྒོ་བཟའ་ཁ་འཐུང་ཁ་ར་ཟེར་ཏེ། and then goes with a duk duk duk sound. In olden times, it was not like this. there is someone called Lang-yup and helps to drive the bulls, carry the spade over the shoulder.. it has a different kind of enjoyment in that one.

ཏེ་དེ་ལས་ང་བཅས་ གླང་ ང་གླང་ལཱ་འབད་བའི་ནམ་དུས་ལུ་ ཉི་མ་འབད་རུང་ཡང་ ཆག་འབད་འགྱོ་དགོ་ལགས། རྩ་འབདཝ་རྩ་ར་འབག་འགྱོ་དགོ་ རྩ་སྐལ་མར་ཧང་ཁར་བཀལ་ རྩ་བཟའ་བཅུག་འབད་སྦེ་ ཏེ་སླབ་ཡང་སླབ་པའི་ དེ་བསྒང་ རྒས་ཤོས་ཨང་རྒས་ཆ་ཁྱབ་ཀྱིས་ སྤ་ད་ གླང་འདི་ཚུ་འདི་ཏེ་ ཁྱོད་གསོ་ཚུགས་སྨ་རེ་ཟེར་ ཏེ་གླང་གསོ་ཡང་གསོ་དགོ་ལགས་ ང་དེ་བསྒང་ཏེ་མི་ཆགས། and during that time, when we do works related to bull, we have to do it in pair. we have to take the fodder for the bull as well, and then the fodder is given to the bull, and the elderlies during those days, tells me that, I am good at raising the bulls, and indeed I was good at it.

ཏེ་ཕྱི་རུ་གླང་ སོག་མ་ཅིག་ བྱིད་(ནོར་གྱི་རྩ)ཅིག་བླུག་པ་འགྱོ་རུང་ཡང་ཏེ་ ཏེ་བྱི་སི་རྐྱབ་ ཤོག་ཤོག་ཟེར་ཏེ་ གླང་ཀོ་བྱི་སི་ནང་སྦེ་ ཧན་ཏོང་ཏོ་སྦེ་རྐྱབ་འབད་སྦེ་ཏེ་ དེ་ལས་ནང་གི་ཨམ་ ཨང་རྒས་ཆ་ཁྱབ་པ་གིས་ སླབ་པའི་ཨ་ཕཱ་རོགས་མིག་ཏོག་བལྟ་ཤིག་ ཨ་ཕཱི་བུཚ་ཨ་ཕཱི་ གླང་འ་ནཱེ་སྦེ་གསོ་བའི་ཟེར་ཏེ་ ང་བཅས་ཀྱི་བུཚ་ཚུ་ཨིན་པས་ ཉིམ་ཤར་ཤར་ཉལ་ བཤལ་ཐང་ར་རྐྱབ་སྡོད་ཟེར་ ཏེ་འ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ཡང་ སླབ་མི་ཡོད། And in the evening, when you give fodder, you whistle and call them, very softly. and then the elderlies says, look at that boy, that's how a bull is raised. and it's our sons who lands up sleeping till the sun is up and keeps roaming.

དེ་བསྒང་ས་ནམ་ལུ་ ད་ལྟོ་བར་ར་འབད་རུང་ ང་སྤྲོ་བ་ཡོད། ད་ལྟོ་བར་ང་ འཕྲུལ་གླང་སྤྱོད་འཕྲོ་ཅིག་ཉོ་འབད་རུང་ ང་འདི་གཏང་མི་ཤེས་ ང་རོགས་ལས་མི་འཚོལ་གཏོང་དགོ། གླང་འདི་ཨིན་ཟེར་བ་ཅིན་ ད་ལྟོ་བར་ཡང་ རྒྱ་ཚ་གཡའ་རྒོད་ཕར་ཚུར་ ཏེ་རང་ཏེ་ ཨེང་་ཏེ་རྫོང་ཁག་སོ་སོར་ལས་ཕར་འགྱོ་སྦེ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་ལམ་ཁར་ལུ་ གླང་ཡིད་ངེ་ཐིང་ངེ་རེ་ སྡོད་འབད་བ་ཅིན་ ལཱ་ཁག་སྦེ་ གཱ་རི་ནང་ལས་ཐོན་སྦེ་ བལྟ་དགོཔ་བྱུངམ་མས་ལགས། even to these days, I am so much interested in ploughing with the help of the bull, and the power tiller, I have to ask some one else to do it for me. If it is bull, even if I see the bull on the way, when I go outside my village, I land up eyeing them.

ཏེ་སེམས་འདི་ཏེ་ ས་ནམ་གུ་སྤྲོ་བ་ཡོད་པ་ ཏེ་ནོར་འདི་གུ་ གནམ་མེད་ས་མེད་ དགའ་ཚོར་ཅིག་ཡོད། ཏེ་ད་རིས་ནངས་པ་ ཏེ་ཞིང་ནང་ཁ་ཡང་ འཕྲུལ་གླང་ཐོནམ་ད་ལུ་ ས་ག་ར་སྟོནམ་ལུས་དེས། ད་ང་བཅས་ར་ ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་བལྟ་ཞིནམ་ནང་ལས་ འཕྲུལ་གྱིས་སྦེ་ ཏེ་ང་བཅས་ཀྱི་ ལོ་ཐོག་ཚུ་ ག་དེ་ཅིག་བསྡུ་ཚུགས་ག་བལྟ་ནི། And I have so much interest in agriculture, that's why I am so grateful to the bulls. Aping the western culture of agriculture, most are using that one, but the fields are left barren.

ད་ང་ལོ་ངོ་ བཅུ་ཐམས་དེ་ཅིག་ཡར་སོང་ཡི། ད་ཨ་རྟག་བ་ཉམས་སུ་ཡར་སོང་ཡི་ལགས། དེ་བསྒང་ གླང་ ང་བཅས་གླང་ འ་ནཱེ་སྦེ་ རྨོ་སྡོད་པའི་ གནམ་མེད་ས་མེད་ཐོག་བསྡུ་ཡི་ ཀར་ པད་ཀར། ད་ཞིང་ག་ར་ཁ་ས་སྟོངམ་མས་ལགས་ འཕྲུལ་གླང་ཡོད་པའི་བསྒང་ལས། སྤ་་་འཕྲུལ་གླང་ཏེ་ ཉིནམ་གཅིག་འཚོལ་ དུས་ཚོད་འ་ནཱེ་ཅིག་ནང་ ཏི་རུ་འ་ནཱེ་རེ་སྤྲོད་དགོ་པས་ཟེར་བའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་ཉམ་ཆུང་གིས་ འཕྲུལ་གླང་སྤྱོད་མ་ཚུགས། Poor can't afford, and there is no bull to plough. and the ones who have power tiller are the one's who are benefitted. the rental charge for the power tiller is very high.

འཕྲུལ་གླང་ཡོད་མི་ སྟབས་བདེ་མི་ཚུ་སྦེ་ ཏེ་འདི་གི་ གླང་རྔན་འདི་ ཏེ་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ལཱ་འབད་བ་ཅིན་ ཏི་རུ་ བཞི་བརྒྱ་ ལྔ་བརྒྱ་སྤྲོད་དགོ་པས། འདི་ཁེ་མེན་པ་རྒུད་མས་ ད་ལཱ་ལུད་གཏོར་ ཆུ་དཔག་ནཱེམ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་ད་རུང་ སེམས་ཞུམ་ཏེ་གིས་ ཨ་་་བྱཱ་ལེགས་བ་འདི་ རང་ཁ་སྤག་སྦེ་བཞག་ད་སྦ་ཟེར་ ཏེ་འདི་ནང་དགུན་ཐོག་མི་བཏབ་པས་ལགས་ད། for one hour, its NU. 400

- to NU. 500

- . they only grow the summer crop, and winter crop is not grown. .. .

བྱཱར་ཐོག་འདི་རྐྱངམ་ཅིག་བསྡུ་འབད་སྦེ་ ཏེ་ཞིང་ག་ར་ ཨ་ལུའི་རྩེད་རྩེ་སའི་རྡོས་སྒོར་རྐྱབ་ས་ཨིན་པས། ཨ་ལུ་ཚུ་རྡོས་སྒོར་རྐྱབ་པ་མ་འགྱོ་བ་མས། གཞན་རྡོས་སྒོར་རྐྱབ་འབདན་ རྩེདམོ་རྩེ་ས་དགའ་བས་ལགས། ཏེ་ད་དེ་བསྒང་འབད་བ་ཅིན་ ས་སྟོངམ་བཞག་ནི་མེད་ལགས། ཀར་ཐོབ་ས་ཀར་བཏབ་ པད་ཀར་ཐོབ་ས་པད་ཀར་བཏབ། ས་ག་འཇམ་ས་ནང་པད་ཀར་བཏབ་འོང་ལགས། now it's the ground for doe-gor for the kids, but the kids also doesn't go. In olden days, its not like this. the land is not left barren, wheat and mustard are simultaneously sown.

ས་ག་ལྕི་མི་འདི་ ས་ལྕི་དྲགས་ཟེརཝ་ད་ ད་བོང་ཁ་ འ་ནཱེ་སྦེ་ལོག་མི་འདི་ཨིན་ལགས། རྡོ་བཟུམ་སྦེ་ ས་བཟུམ་སྦེ་ ཏེ་འ་ནཱེ་ཚུ་ཏོག་ཙི་རྐྱབ་སྦེ་ ཏེ་ཀར་བཏབ་ཨིན་ལགས། ས་འཇམ་ཏོག་ཏོ་འདི་ པད་ཀར་བཏབ་སྦེ་ འབད་བའི་ཤུན་ ཏེ་པད་ཀར་བྱཱ་བཟུམ་སྦེ་ཉལ། ཏེ་ཁོ་ས་འཇམ་སུ་འདི་ནང་ བཏབ་དགོཔ་ཨིན་ལགས་ པད་ཀར་འདི། where the soil is hard, wheat is sown. where the land is hard, mustard is sown.

ད་འ་ནཱེ་སྦེ་འབད་དགོ། ད་དེ་སྦེ་མི་འབད་ལགས། ད་འཕྲུལ་འདི་གུ་བཀལ་སྡོད་ ལཱ་ག་ར་ བྱཱ་རྔ་ནི་འབད་རུང་ཡང་ འཕྲུལ་གྱིས་རྔ། ཀར་རྔ་ནི་ཡང་འཕྲུལ་གྱིས་རྔ་སྦེ་ ཏེ་འཕྲུལ་འདི་གུ་ བློ་གཏད་སྡོད་འབདཝ་ད་ མཇུག་ནམ་དུས་ལུ་ ཏེ་ང་བཅས་ར་གི་ བཟའ་འཐུང་ཡང་ ཏེ་ག་ར་ད་ ཀམ་པུ་ཊར་ཟེར་ སླབ་མས། now, its not like this. all are depended on the machine, starting from ploughing to harvesting.

ལཱ་ཡང་ ཕྱགས་དར་འདི་ཚུ་ལུ་ རྐྱབ་བཅུག། ཏེ་འ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ འགྱོ་ནིའི་དུས་ཚོད་ཅིག་ཡང་ཨིན་པས། ཏེ་ང་རའི་དོགས་པ་ནང་ལུ་ འ་ནཱེམ་ཅིག་ཡང་ཆགསཔ་མས། ད་ང་བཅས་རའི་ དང་ཕུགས་ལམ་ལུགས་སྲོལ་་འདི་ ག་དེ་དྲག་དྲག་ཅིག་ ད་ནོར་མེན་ནོརཔ་ཨིན་ཟེར་ ང་བཅས་ར་ནོར་སེམས་ཅན་ལུ་དགའ་བ་ཅིན་ ཞིང་ཁ་ཡང་ ལུད་བཀལ་བཏུབ་ལགས། but if you trust on the machines so much, I think someday we will be too dependable on the machines. if we take some interest in old culture of agriculture, the animals are wealth. we will have manure for the field.

ཏེ་དེ་ལསནི་ གླང་འབདན་རྨོ་བཏུབ་ བ་འབདན་བཞོ་བཏུབ་པས། ཏེ་ད་རིས་ནངས་པ་ ཚེ་ཚར་ཅིག་ ནོར་སེམས་ཅན་མེད་སྦེ་ འབད་བའི་བསྒང་ལས་ རང་གཙང་སྦྲ་གུ་སྤྲོ་སྟོན་ འ་ད་ ང་ང་བཅས་འདི་ སྐྱིད་བུ་ཨིན་ ནོར་སེམས་ཅན་མེད་ཟེར་ མར་ཚོད་ཞིང་ཅིག་བཟོ་འདི་འབད་རུང་ སྒོགཔ་འོད་སི་ཅིག་ བཏབ་འདི་འབད་རུང་ཡང་ འེང་་ང་ལུད་ལུད་ཁུར་གཉིས་གསུམ་ཅིག་བྱིན་ནི་མེན་ན་ཟེར། if it's a bull, we can plough.. if it's a cow, we can milk it. there is noone to raise cattles now a days. stressing on the cleanliness, they don't raise cattles. but when they make a small kitchen garden also, they ask for manure from around the place.

འ་དབའེ་ ལྷང་གེ་དབའེ་ཟེར་ ནཱེམ་སྦེ་ཟེར་ ལུད་ཁུར་རེ་ཉིནམ་རེ་ཤོག་ཟེར་སྤྲོ་སྦེ་ ཏེ་ལུད་ཁུར་གཉིས་གཉིས་གསུམ་གསུམ་ འ་ནཱེ་སྦེ་བྱིན་དགོ་འགྱོཝ་མས། ཏེ་སྤྲོ་ནི་འདི་ ང་ལུད་ཁུར་རེ་ཉིནམ་རེ་ཨིན་ཟེར་ ཙིཝ་གང་ལུ་བཤད་རྟོགས་བཏང་ འ་ནཱེ་སྦེ་སླབ་པའི། ཏེ་ད་ ཡར་སྐྱེད་བཏགས་ཕྱུགཔ་སྦེ་བཟའ་ཡི་ཟེར་བ་ཅིན་ རོགས་ལས་འཚོལ་བཟའ་མ་དགོཔ་ཅིག། they borrow the mannure, if you are saying that you are civilized and building wealth, it's better not to borrow and eat.

ཏེ་ང་ར་གིས་ ང་ར་འབད་བཟའ་ལོག་ཆོདཔ་ཅིག་ ཏེ་འདི་ས་ནམ་གུ་ སྤྲོ་བ་བསྐྱེད་དེ་སྦེ་ར་འབད་བཟའ་དོ་ཟེར་ ཞུ་ནི་ལགས། ལགས་སོ། Atleast I am independent because of agriculture. So I take interest in it, and I have been living like this. sss