25 Jan 2016
9 min 36 sec
Video Overview
Creators:
Yeshi Wangchuk, Dorji Nima
An elder from Dophu village in Ngangla Valley explains the local tradition of employing kinship terms to address or refer to someone. In his area, individuals are not called by personal names in most cases; instead, kinship terms are employed with reference to the youngest person in the family. For instance, if the youngest member of the family is a child named Jigme, his father will be called Jigme Apa, meaning Jigme’s father; his older brother will be called Acho Jigmepa, meaning Jigme’s brother; his grandfather, Memey Jigmepa, meaning Jigme’s grandfather; and his uncle, Ashang Jigmepa, meaning Jigme’s uncle. The presenter in the video says that in his locality it is considered rude to call someone by their personal name.
གཞལམ་སྒང་རྫོང་ཁག་ ངང་ལྷ་ལུང་གཤོང་ རྡོ་ཕུག་གཡུས་ཚན་ལས་ རྒས་ཤོས་ཅིག་གིས་ ཁོང་གི་གཡུས་ཁ་ལུ་ ཉེ་ཚན་བརྩི་འཇོག་གི་ལམ་ལུགས་དང་ ལུགས་སྲོལ་མ་འདྲཝ་ག་དེ་སྦེ་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ གསལ་བཤད་འབད་མི་ནང་ ཁོ་གིས་ སླབ་མི་ནང་ གཡུས་ཚན་འདི་ནང་ གཅིག་གིས་གཅིག་ལུ་ མིང་ངོ་མ་བཏོན་སྟེ་ འབོ་ནི་མེད་མི་འདི་ གཡུས་ཁའི་ལུགས་སྲོལ་ཅིག་ཨིན་རུང་ རིགས་བརྒྱུད་དང་བསྟུན་ ཉེ་ཚན་ནང་གི་ ཆུང་ཆུང་འདི་ལུ་ དཔེར་ན་ བཟའ་ཚང་ནང་གི་ ཆུང་ཤོས་འདི་གི་མིང་ འཇིགས་མེད་ཟེར་ཨིན་པ་ཅིན་ ཁོ་གི་ཨ་པ་འདི་ལུ་ འཇིགས་མེད་ཀྱི་ཨ་པ་ཟེར་ སླབ་དགོ་ནི་དང་ དོན་དག་ངོ་མ་འདི་ འཇིགས་མེད་ཀྱི་ཨ་པ་ཟེར་ དེ་ལས་ ཁོ་གི་ ཕོ་རྒནམ་སྦོམ་ཤོས་འདི་ལུ་ ཨ་ལྕོ་འཇིགས་མེད་པ་ཟེར་ སླབ་དགོཔ་དང་ དོན་དག་འབད་བ་ཅིན་ འཇིགས་མེད་ཀྱི་ཨ་ལྕོ་ཟེར་དང་ ཨང་རྒས་ལུ་ མེ་མེ་འཇིགས་མེད་པ་ཟེར་ འཇིགས་མེད་ཀྱི་ཨ་རྒས་ཟེར་དང་ དེ་ལས་ཨ་ཁུ་དང་ ཨ་ཞང་འཇིགས་མེད་པ་ཟེར་ འཇིགས་མེད་ཀྱི་ཨ་ཞང་ཟེར་ སླབ་དགོ་ཟེར་ཨིན་པས། གློག་བརྙན་འདི་ནང་ གསལ་བཤད་པ་གིས་ སླབ་མི་ནང་ གཡུས་སྒོ་འདི་ནང་ མི་ག་འབད་རུང་ཅིག་གིས་ xམི་ཅིག་གི་ མིང་ངོ་མ་བཏོན་འབོ་པ་ཅིན་ ཚུལ་མིན་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས
- Ngangla
- རིག་འཛིན་ Rinzinས་སྒོའི་ གཡུས་སྒོའི་ཟེར་མི་ ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ར་ ཁེངས་ངང་ལའི་ མི་ཚུ་གི་ ལམ་ལུགས་ནང་ ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ཨ་ལོ་སྐྱེས་ཞིནམ་ལས་ ཨ་པ་ཨ་མ་ཟེར།In our village known as khang, after the birth of child, we have a system of calling father, mother and
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་སྤུན་མཆེད་ཀྱི་ རིགས་ལེགས་ཤོམ་སྤེལ་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་པས་ལགས། སྤེལ་ནི་འདི་ ག་དེ་སྦེ་སྤེལཝ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ད་ད་ལྟོ་ག་ར་རིགས་མེད་པར་ མི་གི་མིང་སྦེ་ འབོ་སྟེ་འབད་བ་ཅིན་ ཤུལ་ལས་ ཨ་ལོ་ཚུ་གིས་ཡང་ ཕམ་མི་ཤེས་ཟེར་ཨིན་པས།sibling mainly to spread best family lineage. Spreading is done through family lineage becasue if we dont have this system then people will lend up calling people through name's. This shall further increase confusion, while recognizing their parent's.
- རིག་འཛིན་ Rinzinབུ་ཚུ་ རྒྱུད་མེད་པར་འགྱོ་འོང་ཟེར་ ག་ཏེ་ཅིག་ལས་ཐོན་འོང་འོངམ་བཟུམ་སྦེ་ བོད་ལས་འོང་འོངམ་བཟུམ་དང་ རྒྱ་ལས་འོང་འོངམ་བཟུམ་ རྒྱ་མིན་བོད་མིན་བཟུམ་ཅིག་ སླ་བསྲེ་སྟེ་འགྱོ་འོང་ཟེར།Then the child will be left with no lineage, wheather he she is born from India or Tibet.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་་་ཨ་ལོའི་མིང་ འབོ་དགོ་ཟེར་བའི་ རྒྱུ་མཚན་འདི་ཨིན་ལགས། ཨ་ལོའི་མིང་ འབོ་དགོཔ་ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ད་ང་བཅས་ཀྱིས་འབད་བ་ཅིན་ མི་གི་མིང་ག་གིས་ཡང་ ཤེས་མེན་ན་ ཨ་ལོའི་མིང་ ག་གིས་ཡང་མི་ཤེས།That's the main reason why, the child is called as child itself.
- རིག་འཛིན་ Rinzinདེ་འབདཝ་ད་ ཁོང་ར་གཉིས་ཀྱི་ མིང་འབོ་བ་ཅིན་ ནཱེམ་བཟུམ་སྦེ་ མཐོང་འོང་མེན་ན་ཏེ་ དེ་འབད་ནི་དེ་གིས་ ང་བཅས་ ནཱ་གཡུས་སྒོ་ རང་ར་སོ་སོའི་ ཨ་ལོའི་མིང་འབོ་དགོ་པའི་ ལམ་ལུགས་འདི་ཨིན་ལགས། གཡུས་སྒོའི་ལམ་ལུགས་ནང་།So, we have this system of giving name and calling name for a child born and this is the system of our entire village.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་ཨ་ལོའི་ ཨ་པ་དང་ཨའི་ལུ་ མིང་རེ་རེ་འོང་མེན་ན་ཏེ་ ཤ་མུ་བཟའ་བ་ མིང་བཏགས་དགོ་ཟེར་དོ་བཟུམ་ཨིན། དེ་འབདཝ་ད་ མིང་རེ་རེ་བཏགས་ཅི་བཏགས་ཅི་འབད་བ་ཅིན་ ཨ་ལོ་གིས་ཡང་ ཨ་ལོའི་ ཨ་པ་དང་ཨ་མ་ འབོ་འོང་།Giving name's to father, mother and child is like giving name's to eatable mushroom to recognize them from other. This will help the child to mention their parent's as father and mother.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཤུལ་ལས་དི་བུ་ དི་བུམོ་གིས་ཡང་ ཨ་རྒས་དང་ ཨང་རྒས་ཟེར་ འབོ་ཤེས་ཟེར་ཨིན་པས། རང་གི་ མིང་འབོ་པ་ཅིན་ ཨང་རྒས་ག་ཨིན་ན་ ཨ་རྒས་ག་ཨིན་ན་ ལམ་ལུགས་སོར་ཏེ་ འགྱོ་འོང་མེན་ན་ཏེ་ལགས།Later this will also help in recognizing their grandfather and grandmother.
- རིག་འཛིན་ Rinzinང་བཅས་རའི་ གཡུས་སྒོ་ནང་འབད་བ་ཅིན་ འ་ནཱི་ལམ་ལུགས་ཨིན་ལགས། ང་བཅས་ ནཱ་གི་ ལུགས་སྲོལ་འབད་བ་ཅིན། དེ་འབདཝ་ད་ ཨ་ནཱི་ རང་གི་མིང་བཏོན་ཏེ་ འབོ་མི་ལུ་ ཁ་བཏང་ནི་འདི་ ངོ་མ་ར་ཨིན་སྨ་རས་འདི་ལགས། ང་བཅས་ཀྱིས་འབད་བ་ཅིན།That's why, we have a system of blaming, if the person call someone through their name.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་ཨ་རྒས་དང་ ཨང་རྒས་ མི་ཤེས་མེན་ན་ཏེ་ རང་ར་སོའི་མིང་ལུ་སྒྱུར་ཏེ་ ལྟ་མ་མིང་དེ་ ག་ཡང་ཅོག་གཅིགཔ་འོང་སྟེ་ ཧཱང་ཟེར་རུང་ ལེན་སླབ་དགོཔ་ཐོན་འོང་སྟེ་ལགས།If we call someone through names, it will be difficult to recognize because most name's are same.
- རིག་འཛིན་ Rinzinདེ་འབད་ནི་དེ་གིས་ ལམ་ལུགས་ནང་ ཨ་ལོའི་མིང་འབོ་ནི་ ཨ་ལོའི་མིང་འབོ་པ་ཅིན་ ང་ར་ཨིན་མས་ཟེར་ སེམས་ཁར་ག་ར་ ཧ་གོ་མི་འོང་སྟེ་ལགས། དེ་འབད་ནི་དེ་གིས་ ཨ་ལོའི་ མིང་ར་འབོ་འོང་ལགས་ ང་བཅས་ཀྱིས་འབད་བ་ཅིན།That's why the name of a children is called as child only.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་ནཱ་གི་ལུགས་སྲོལ་ལས་ ང་བཅས་ཀྱི་ ལམ་ལུགས་ཨིན་སྨ་རས། ཁེངས་ངང་ལཔ་གི་ ལུགས་སྲོལ་གྱི་ ལམ་ལུགས་ཨིན་ལགས་ སྲིད་བྱུས་ཨིན་ལགས།This is the tradition of Khang Ngala.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukགཞན་སྒོ་ཤིང་འདྲཝ་ནང་མེདཔ་ཨིན་ན་ལགས?Is it a same syetem in Gonshing?
- རིག་འཛིན་ Rinzinསྒོ་ཤིང་ལུ་ཡང་ཡོད། ཨ་ལོའི་ མིང་ར་འབོ་འོང་ལགས། ཕང་མཁར་དང་། ཤ་གླིང་སྟོད། མ་མོང་། དེ་ལས་ ཡར་ད་ཅི་ ཨ་ལྕོའི་གཡུས་(ཞིབ་འཚོལ་ལས་རོགསཔ་)ཁར་ལས་ཡར་དང་ དི་ག་ལ།ཐ གླང་དུར་སྦིས་དང་ ཁོམ་ཤར། ཤིང་མཁར། ཝམ་གླིང་། ཁྲི་ས། བར་རྡོ། རྟ་ལི། བུ་ལི་འདི་ཚུའི་ནང་ མི་རང་སོའི་ མིང་རའབོཝ་ཨིན།In a place called Phangkhar, Shaling, Mamor, Langdhorbee, Gomshar, Shingkhar, Wamling, Thresa, Bardo, Teeli and buli also follows the same system.
- རིག་འཛིན་ Rinzinགོང་ཕུ། གཞལམ་སྒང་ཚུ་ནང་ རང་གི་ མིང་ར་ཨིན་སྨ་རས། ང་བཅས་ཀྱི་ གཡུས་སྒོ་ནང་ མ་པ་དང་ཕུ་ ཕམ་ཚུ་གིས་ རབ་རིམ་ལེགས་ཤོམ་་་་བཟོ་བཟོ་བའི་ ལམ་ལུགས་ཅིག་ཨིན་པས་འདི།Gongphu, Zhemgang also do follow the same system. This indeed is the best tradition that our ancestor have created for us.
- རིག་འཛིན་ Rinzinང་བཅས་ར་ ག་ཅི་ར་འབད་རུང་ ལམ་ལུགས་ལེགས་ཤོམ་སྦེ་ བཟོ་བཟོཝ་མས། ད་མི་གི་མིང་ངོ་མ་གཅིག་འོང་། ལྟ་མ་མི་ཌ་བར་(double) ཐོན་འཐོན་འོང་མེན་ན་ཏེ་ལྟ་མ། ཕམ་གིས་ཡང་ ཐོན་འཐོན་འོང་མེན་ན་ ཧཱང་ཟེར་ལེན་འདྲན་འདྲ་སླབ་དགོ། དེ་འབད་ནི་དེ་གིས་ ཕམ་གི་ མིང་ལུ་ ཨ་ལོའི་མིང་འབོ་མི་དེ་ འདི་ཨིན་ལགས།If not the same name can be referred to double person and while their mother call them then two of them would respond togather. That's name a child is called a child only.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཁོ་གི་(ཨ་ལོའི་མིང་)འབད་བ་ཅིན་ མགྱོགས་པ་ག་གིས་ཡང་ མི་འབོ་མེན་ན་ཏེ་ལགས། ཨ་ནཱ་ ཕྲང་ཕྲང་འབོ་བ་ཅིན་ ནངས་པ་ལས་ མེ་མེ་ཟེར་ སླབ་འོང་། ཨང་རྒས་ཟེར་ སླབ་འོང་མེན་ན་ དེ་འབད་ནི་དེ་གིས།So, a person will not called the name of a child in hurry. Then the person will lend up calling Mammy and Agay.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཨ་ལོའི་ མིང་འབོ་དགོ་པའི་ཁུངས་ འ་ནཱེམ་ཅིག་ཨིན་ལགས། འ་ནཱེ་ཅིག་ཨིན་སྨ་རས་ལགས་ ང་བཅས་ཀྱི་ཁུངས།That is the reason of calling the name of a child.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukད་དཔེར་ན་འབད་བ་ཅིན་ ང་གིས་ ང་རའི་ ཨ་ལྕོ་ཕོག་མི་འབད་བ་ཅིན།For example, what do we called to a person, who is my elder brother for sake.
- རིག་འཛིན་ Rinzinའོང་ལགས།Yeah!
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukཨ་ལྕོ་ དེ་ལས་ ད་ཨ་ལོའི་མིང་དཔེར་ན་ འཇིགས་མེད་ཨིན་པ་ཅིན་ ཨ་ལྕོ་འཇིགས་མེད་ ཨ་པ་ཟེར་ཡ་ལགས?Elder brother and if the name of a child is Jigme then we should called as father of elder brother Jigme. Is it?
- རིག་འཛིན་ Rinzinའོང་ལགས། འོང་དེ་སྦེ་ལགས།Yeah!It's like this.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukད་ཨང་རྒས་ཕོག་སྟེ་འབད་བ་ཅིན་ ཨང་རྒས་ དེ་ལས་ ཨ་ལོའི་མིང་མཐུད་དེ་ཡ་ལགས?So, when we called the name of grandfather then we should do called their name with joining their name with child. Is it?
- རིག་འཛིན་ Rinzinདེ་ལས་ མེ་མེ་འབད་བ་ཅིན་ མེ་མེ་རྒན་རྒས་འབད་བ་ཅིན་ མིང་སྦེ་མི་འབོ་ཏེ་ད་རུང་ ཨ་པ་མེ་མེ་ ཨ་མ་ཨའི་ལ་ཟེར་ འབོ་ནིའི་ ལམ་ལུགས་ཨིན་ལགས་ ང་བཅས་ཀྱི་ ཨ་ནཱི།We call the father as father 'mamay' and mother as mother 'aiela'. This is our tradition.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukད་ནཱ་ མེ་མེ་ཁྱོད་རའི་ ཨ་པ་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ ཨ་པ་གི་ ཨ་པ་ལུ་འབད་བ་ཅིན་?So, what do you called your father's father?
- རིག་འཛིན་ Rinzinའོང་ལགས་ འ་ནཱི་གི་དོན་ལུ་ཨིན་པས་ལགས། ལམ་ལུགས་འདི་དེ་སྦེ།Yeah! it is for this reason, the tradition is created.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཨ་པ་་་Father.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukཨ་པ་མེ་མེ།Father 'mamay.'
- རིག་འཛིན་ Rinzinཨ་པ་མེ་མེ་ ཨ་མ་ཨའི་ལ།Father 'mamay' and mother 'aiela'.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukཨ་མ་ཨའི་ལ།Mother 'aiela'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinའོང་ རང་གི་ ཨ་པ་དང་ཨའི་ལུ་ ཨ་པ་ཨ་མ་དེ་གི་ ལམ་ལུགས་གཉིས་ཡོད་པ། ཨ་པ་ཨ་མ་འབད་བ་ཅིན་ ཨ་པ་ཨ་མ་ར་ལེ་ཤ་འོང་སྦ། དེ་འབདཝ་ད་ ཨའི་ལ་མེ་མེ་ཟེར་འགྱོ་ནི་ འདི་ལས་ཚུར་ རང་གི་ ཨ་ལོའི་མིང་ ཐོབ་ཞིནམ་ལས་ཚུར།We have the different system for father and mother. There will be numerous father and mother that is why grandmother and mamay is derived after giving the name of a child.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukད་ད་རུང་ སྤུན་ཆ་རྩིས་ལུགས་ཀྱི་སྐོར་ལས་ཡང་ ཞུ་དགོ་པས་ད་ སྤུན་ཆ་ཡང་ རྩིས་ལུགས་མ་འདྲཝ་འདུག་པ།What is the tradition for the siblings?
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukདཔེར་ན་ ནཱ་ངང་ལ་ལུ་བཟུམ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ ད་བཅས་རའི་ རང་གི་དཔེར་ན་ སྤུན་ཆའི་ནང་དུ་ ད་རང་གི་ ལྟག་ལས་འབད་བ་ཅིན་ ད་རང་ལུ་ ཨ་ལོ་ཡོད་དེ་ རང་གི་ལྟག་ལས་ ཕོ་རྒནམ་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ མེ་མེ་ཟེར་ སླབ་མས་མེན་ན?For example, here at Ngala, among the siblings, if the person is elder than us and if he she have a child then we should call the elder brother as 'mamay'. Is the system this way?
- རིག་འཛིན་ Rinzinའོང་ལགས།Yeah!
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukཨ་ལྕོ་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ མེ་མེ་དང་ ཨ་ཞེམོ་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ ཨའི་ལ་ཟེར་ དེ་ལས་ ད་རང་གི་འོག་ལས་ སྤུན་ཆ་ཡོད་པ་ཅིན་ ཕོ་སྤུན་ལུ་ ཨ་ཀུ་དང་ དེ་གི་ཨམ་སྲུ་ལུ་ ཨམ་ཇོ་ཟེར་ དེ་སྦེ་འགྱོ་འོང་ག?So, is it that we should call the brother as 'mamay', sister as 'aiela' and if we have younger siblings, we should call the male sibling as 'aku' and female as 'amjo'?
- རིག་འཛིན་ Rinzinཏེ་(རང་གི་འོག་གི་)བུམོ་སྤུན་འབད་བ་ཅིན་ ཨམ་ཇོ་(ཨམ་ཅུམ་)དང་ ཨ་ཀུ་(ཨ་ཁུ་)ཟེར་འགྱོ་འོང་ལགས། རང་གི་འོག་གི་ བུ་སྤུན་ལུ་ ཨ་ཇང་(ཨ་ཞང་)དང་ ཉེ་ཉེ་(ཨ་ནེ)ཟེར་ འགྱོ་འོང་ལགས།For female siblings, it is termed as 'amchung' and 'akhu' and for male siblings, it is termed as 'azha' and 'ngayngay'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinདེ་གིས་སྦེ་ ཨ་ཇང་ཉེ་ཉེ་ཟེར་ འབོ་དགོ་ལགས་འོག་གི་ཚུ་ལུ་ ད་ང་གིས་ ཁྱོད་ཀྱི་(ཞིབ་འཚོལ་པ་གི་)ཨ་པ་དང་ཨའི་ལུ་ མོ་གི་(ཁོ་རའི་ ཨམ་སྲུ་གིས་)ཨ་ཞང་ (ནུ་གཅུང་)ཕོག་ནི་དེ་གིས་ ངེ་གི་ སྲིངམོ་ཕོག་ནི་དེ་གིས་(ཨ་ལོའི་ཞོར་ལས་)ཨ་ཞང་དང་ ཉེ་ཉེ་ཟེར་འགྱོ་འོང་།So, we should called 'azha' and 'ngayngay' for our younger siblings. As your [researcher's] father and mother is her 'azha' and my younger sister on the line of my child, that is why we call them 'azha' and 'ngayngay'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinདེ་ལས་ ང་རའི་ ལྟག་ལས་འབད་མི་ལུ་ ཨ་མིན་(ཨ་ཞེམོ་)དང་ མེ་མེ་(ཨ་ཞེམོ་གི་རྨགཔ་)ཡོད་པ་ཅིན་ ཨ་མིན་དང་ མེ་མེ་ཟེར་འགྱོ་འོང་ལགས། ཨ་མིན་དང་ མེ་མེ་འགྱོ་འོང་ དེ་ལས་།For someone elder than me, it is called as 'azhim' and 'mamay' for sister's husband.
- རིག་འཛིན་ Rinzinའོག་ལས་ནུ་གཅུང་ཡོད་པ་ཅིན། འདི་ལུ་ ཨ་ཀུ་(ཨ་ཁུ་)དང་ ཨམ་ཇོ་(ཨམ་ཅུམ་)ཟེར་ འགྱོ་འོང་ལགས། འདི་ལམ་ལུགས་ཨིན་ལགས། ཨ་ཞང་དང་ཉེ་ཉེཝ་འབད་བ་ཅིན་ ཉེ་ཉེ་འགྱོ་འོང་། ད་་་་མོ་(ཁོ་རའི་ཨམ་སྲུ་)གི་ཨ་ལྕོ་དང་ ཨ་ལྕོའི་ཨམ་སྲུ་ལུ་ཨའི་དང་ མེ་མེ་ཟེར་འགྱོ་འོང་ད་རུང་།And if you have younger brother then it is called as 'aku' and 'amchung'. For 'azha' and 'ngayngay' it is called as 'ngayngay'. For her brother and brother's wife then it is called as 'aie' and 'mamay'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinརྩིས་ལུགས་སོ་སོར་འགྱོ་འོང་། ཨའི་དང་ མེ་མེ་ཟེར་འགྱོ་ནི་ཨིན་སྨ་རེ། དེ་ལས་ ངེའི་ཨ་ལྕོ་དང་ ཨ་ལྕོའི་ཨམ་སྲུ་ལུ་ཡང་ ཨའི་དང་མེ་མེ་ཟེར་འགྱོ་འོང་། ཨ་ནཱི་ ཁོང་བཞི་ལུ་འདི་ ཅོག་གཅིགཔ་ཨིན་པ། དེ་འབདཝ་ད་ མོ་ལས་ ཆུང་མི་(ཕོ་སྤུན་)ལུ་ ཨ་ཇང་དང་ ཨ་ཞང་གི་ ཨམ་སྲུ་ལུ་ཉེ་ཉེ་ཟེར་ འགྱོ་འོང་པ།It is the same system for this four but her younger male siblings are called as 'azha' and 'ngayngay'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinདེ་ལས་ མོ་ར་ལས་ སྦོམ་མི་(ཕོ་སྤུན་)ལུ་ དཔེར་ན་ ད་མོ་གིས་ (མོ་རའི་ཨ་ལྕོ་ལུ་)མེ་མེ་དབང་འདུས་ལྕོ་དང་ (ཨ་ལྕོའི་ཨམ་སྲུ་ལུ་)ཨའི་དབང་འདུས་ཇེ་ཟེར་འགྱོ་འོང་པ་ཏེ་ ཨའི་དང་མེ་མེ་ཟེར་འགྱོ་འོང་ མར་གསེར་གཞོང་སྡོད་མི་ལུ།Her elder male siblings for eaxmple, to her brother, she call it as 'mamay' Wangdi and to his elder brother's wife, she called it as 'aie' Wangdi 'Jay'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་རུང་ ངེའི་ལྟག་ལས་ ཨ་ལྕོ་ཡོད་པ་ཅིན་ འདི་ལུ་ཡང་ མེ་མེ་དང་ ཨམ་སྲུ་ལུ་ ཨའི་ཟེར་འགྱོ་འོང་ལགས། འ་ནཱེ་ཅིག་ཨིན་ལགས་ར་རྒྱུད།And for someone elder than me, I call them as 'mamay' and 'aie'.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukད་་་ནཱ་མེ་མེ་ ཁྱོད་ར་གི་འོག་ལས་འབད་བ་ཅིན?So, what do you called someone under you 'mamay'?
- རིག་འཛིན་ Rinzinཨ་ཁུ་དང་ ཨམ་ཇོ་ཟེར་ འགྱོ་འོང་ལགས། འདི་ལམ་ལུགས་ར་ཨིན། ལམ་ལུགས་སྲིད་བྱུས་ཨིན་འདི་དེ། དེ་ལས་ ཨ་ལོ་སྐྱེས་ཞིནམ་ལས་ཚུར་ ཨ་ལྕོ་གི་བུ་ལུ་ དི་བུ་དི་ཚ་ཟེར་ འགྱོ་འོང་འདི་ལུ་ བུམོ་འབད་བ་ཅིན་ དི་བོ་མེ་(དི་བུམོ་)ཟེར་འགྱོ་འོང་ དེ་འབདཝ་ད།It is called as 'aku' and 'amjo' as far our tradition and after the birth of a child, the elder brother male child is called as 'De bu di tsha' and female child is called as 'De bu mo'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཨ་པ་མེ་མེ་ ཨ་མ་ཨའི་ལ་ཟེར་ ཨ་ལོ་(དི་བུ་དང་དི་བུམོ་)གིས་ སླབ་འོང་ལགས། འདི་ཡང་ སྟོན་ནིའ་ིདོན་ལུ་ཨིན་པས་པ་ ར་རྒྱུད་དང་ཁུངས་ ད་རོགས་ཀྱིས་ཡང་ ཨ་མ་ཨའི་ལ་ཟེར་ སླབ་ནིའི་དོན་ལུ། དེ་འབདཝ་ད་ ཨ་ལོའི་ ཨ་པ་དང་ ཨའི་གིས་ ངེའི་ཨའི་དང་ མེ་མེ་ཟེར་ དེ་སྦེ་སླབ་ཤིག་ཟེར་ སྟོན་བྱིན་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་པས་ལགས་ འདི་དེ་གཏམ་ལགས།All this system is mainly done to incalculate this kind of tradition in the mind of people residing around you.
- ཞིབ་འཚོལ་པ་ཡེ་ཤེས་དབང་ཕྱུག་ Researcher Yeshi Wangchukདཔེར་ན་ ད་་་མེ་མེ་ ཁྱོད་ར་ལས་ཆུང་མི་ལུ་ཡང་ ཁྱོད་རའི་ཁ་ཐུག་ལས་ ད་དཔེར་ན་ང་(ཞིབ་འཚོལ་པ་)བཟུམ་ཅིག་ལུ་འབོ་བ་ཅིན་ ཨ་ལོ་ལུ་ སྟོན་ནིའི་དོན་ལུ་ ཨ་ཁུ་དང་ ཡང་ན་ མེ་མེ་ཟེརFor example, somone younger than you, will you call me[researcher] as 'aku' and 'mamay' to show it infront of my child.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་ཁྱོད་ལུ་ ད་རུང་།So, you again.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་བུཚ་ཨིན་པ་ཅིན་ ཚ་བོ་ཟེར་འགྱོ་འོང་ལགས། ཨ་ཞེམོ་གི་བུཚ་ཚུ་ལུ་ ཚབོ་འགྱོ་དགོ་ལགས། ད་ཁྱོད་རའི་ (ཞིབ་འཚོལ་པ་གི་)སྤུན་ཆ་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ ནུ་གཅུང་གི་ ཨ་ལོ་ཚུ་ལུ་ ཨ་ཇང་ཟེར་ འགྱོ་དགོ་ལགས།So if it is male and youe elder sister son, you can call them 'tshaw' and if it is your[researcher] sibling then your younger brother's child is called as 'azha'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་ད་ལྟོ་ ངེའི་རྗེ་བཙུན་ཨ་པ་(་ཁོ་གི་བུ་)ཚུ་གིས་ ཁྱོད་ཚུ་ལུ་ ཨ་ཞང་ཕོག་དགོ། ཨ་ཞང་རྩིས་དགོ་ལགས། ཁྱོད་ཚུ་ ནུ་གཅུང་གི་ ཨ་ལོ་ཨིན་པས་མེན་ན? ཉི་མ་ཨ་མ་(ངེའི་ཨམ་སྲུ་འདི་)ཨ་ཞེམོ་ཨིན་པས་མེན་ན་ ཁྱོད་ཀྱི་ཨ་པ་གི།So, you[researcher] will be 'azha' to my son because you are younger brother's child and my wife is your father's elder sister.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཏེ་་་ཚ་བོ་ཟེར་འགྱོ་དགོ་ལགས། ག་ར་ཚབོ་འགྱོ་དགོ་ བུ་ཨིན་པ་ཅིན། བུམོ་ཨིན་པ་ཅིན་ ཚམེ་(ཚམོ་)ཟེར་ འགྱོ་དགོ་ལགས། དེ་ལས་ ད་ཁྱོད་ཀྱི་ (ཞིབ་འཚོལ་པ་གི་)སྲིངམོ་ལུ་ ཨམ་ཇོ་དང་ (རྨགཔ་ཡོད་པ་ཅིན་)ཨ་ཞང་ཟེར་འགྱོ་དགོ།and it should be called as 'tshaw', if it is a male and 'tshamo' for female.If you[researcher] younger sister then you should call her 'amjo' and 'azha' if she have husband.
- རིག་འཛིན་ Rinzinའབོ་ར་དེ་སྦེ་ འབོ་དགོ་ལགས་ (ཨ་ལོའི་ཞོར་ལས་) ད་ད་རུང་ ཨ་ལྕོ་གི་ཨ་ལོ་དང་ སྲིངམོ་གི་ ཨ་ལོའི་བར་ན་ དབྱེ་བ་ཕྱེ་ནི་ཡོད། ད་ང་བཅས་རའི་ སྤུན་ཆ་ ད་ངེའི་སྤུན་ཆ་ཨིན་པ་ཅིན་ ཨའི་དང་མེ་མེ་ཟེར་ བཞག་ད་རུང་བཏུབ།Again there is a difference while calling the name's of elder brother's and younger sister's child.If it is my siblings then it can be kept as 'mamay' and 'aie'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་མོ་ ཉི་མ་ཨ་མ་(ངེའི་ཨམ་སྲུ་)གི་ ཨ་ལྕོའི་ ཨ་ལོ་ཚུ་འབད་བ་ཅིན་ ད་ག་ར་ལུ་ ཨ་ཞང་འགྱོ་དགོ་ལགས་རིགས་ཀྱིས། དེ་ལས་ ང་བཅས་རའི་ སྤུན་ཆ་འབད་བ་ཅིན་ ཨའི་དང་ མེ་མེ་ཟེར་འགྱོ་དགོ། དེ་ལས་ ཚབོ་ཚམོ་གི་ འདི་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ ད་ག་ར་ནུ་གཅུང་གི་ ཨ་ལོ་ཚུ་ལུ་ ཨ་ཞང་ཟེར་འགྱོ་དགོ།But for my wife, her elder brother's child is called as 'azha' and siblings are called 'aie' and 'mamay'. 'Tshaw' and 'tshamo' and younger brother's child are called as 'azha'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཨ་ལྕོ་གི་ ཨ་ལོ་ཚུ་ལུ་ མེ་མེ་འགྱོ་དགོ་པ། ང་བཅས་ཀྱིས་ ཚབོ་ཟེར་མི་འདི་ ཨ་ནཱི་འདི་ ར་རྒྱུད་གཙོ་བོ་གཙོ་བོ་ར་ ནུ་གཅུང་གི་ ཨ་ལོ་དང་ ཨ་ལྕོ་གི་ ཨ་ལོ་ལུ་ དབྱེ་བ་ཡོད་པ་ལགས།And elder brother's child are called as 'mamay'. The term 'tshaw' is the main name that differentiate the younger and elder brother child.
- རིག་འཛིན་ Rinzinད་ཉི་མ་ཨ་མ་(ངེའི་ཨམ་སྲུ་)གིས་ ཨ་པ་དབང་འདུས་ལྕོ་ལུ་(མོ་རའི་ཨ་ལྕོ་) ཁྱོད་ཀྱི་ཨ་པ་(མོ་རའི་ནུ་གཅུང་)ཚུ་ལུ་ ཨ་ཞང་ཟེར་ འགྱོ་ནི་ཨིན་ལམ་ལུགས། ད་ངེ་གི་རིགས་ཚུ་ལུ་ ད་ངེའི་ཨ་ཞང་དང་ ཉེ་ཉེ་ཚུ་གིས་ ཚབོ་ཟེར་འབོ་དགོཔ་འདི་ ལམ་ལུགས་ཨིན་ལགས།So, my wife, call 'azha' to her elder and younger brother. And as of my tradition, i call them as 'azha', 'ngayngay' and 'tshaw'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinཨ་ཇང་(ཨ་ཞང་)དང་ ཉེ་ཉེ་(ཨ་ནེ་)གི་ ཨ་ལོ་ཚུ་གི་ལམ་ལུགས་ན་ ད་ཚབོ་ཟེར་འབོ་དགོ། ཨ་ཞེམོ་གི་ཨ་ལོ་ཚུ་ལུ། ང་གིས་ ཚབོ་དབྱངས་འཛོམས་མ་ལྕོ་(ངེའི་ཨ་ཞེམོ་གི་རྨགཔ་)ལུ་ ཚབོ་ཟེར་འབོ་འོང་། ང་ལུ་ཨ་ཞང་དང་ (ངེའི་ཨམ་སྲུ་ལུ་)ཨམ་ཇོ་ཟེར་་འབོ་དགོTo 'azha' and 'ngayngay' as far the child's tradition should be called as 'tshaw'. I call my elder sister's husband as 'tshaw' and he should call me as 'azha' and 'amjo'.
- རིག་འཛིན་ Rinzinའ་ནཱི་ལགས། འ་ནཱེ་ཅིག་ཨིན་ལགས་ལམ་ལུགས། ང་བཅས་ཀྱི་ ཕ་མ་གི་ ད་གཅིག་གི་གཅིག་ ད་ང་བཅས་རའི་ དབྱེ་བ་ཕྱེ་བ་ཅིནSo this is and it is this much about our tradition of how our parents differentiate us from other.
Loading ... Collection:
Subcollection
- Oral Traditions
Subject
- Kinship
Referenced Places
- Ngangla
Recording Location
- Ngangla
Language
- Kheng
Time Period:
Time:
00:09:36
Creator:
Yeshi Wangchuk
Creator:
Dorji Nima
Editor:
Dr.karma phuntsho
Editor:
Yeshi wangchuck
Contributing Contributor:
Rinzin
Publisher:
Tibetan and Himalayan Library
Sponsor:
Arcadia Fund (Other)
Data Entry:
Copyright Owner:
Shejun
Year Published:
2018
Rights Summary:
ཤེས་རིག་དང་ལམ་སྲོལ་གྱི་དོན་ལུ་ཕབ་བཟུང་ཞུས། ཤེས་རྒྱུན་ལས་སྡེ་ལས་གནང་བ་མེད་པར་བསྒྱུར་སྤེལ་འབད་མི་ཆོག།
For educational and cultural use only. Reproduction is strictly prohibited without permission from Shejun.
Visibility:
Public - accessible to all site users
Shanti AV Id:
4312
Versions:
Date Created:
Wednesday, June 17, 2015
Date Issued:
Monday, January 25, 2016
File Size:
316.9 MB
Colors:
Color
Duration:
00:09:36