འོང་ད་འདི་རེད་གཙོ་བོ་ང་ཚོའི་ད་ལྟ་སྨན་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽བདུན་བཟོས་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

'ong da 'di red gtso bo nga tsho'i da lta sman sna kha (sne kha )bdun bzos yo'o (yod )red/

We have made seven kinds of medicines for the time being.

བདུན་དེ་གཙོ་བོ་དེ་བདུན་བཅའ་ལོག་༼མང་ཆེ་བ་༽ང་རང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱུད་བཞིའི་ནང་ལོག་ལ་༼ནང་ལ་༽ཡོད་པ་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽ཞིག་རེད།

bdun de gtso bo de bdun bca' log (mang che ba )nga rang tsho'i bod kyi gso ba rig pa'i rgyud bzhi'i nang log la (nang la )yod pa de 'dras (de 'dra )zhig red/

These seven medicines can be found in the Tibetan medical theory, rgyud bzhi.

ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་ན་རྒྱུད་བཞིའི་ནང་ལོག་ལ་༼ནང་ལ་༽ད་མིའི་མཆིན་ནད་ལ་ཕན་པའི་སྨན་ལ་མིའི་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽མང་པོ་ཞེ་དྲག་༼ཧ་ཅང་༽རེད་པ་ལ་མིའི།

yin na'i (yin na'ang )ga re ras (red dam )zer na rgyud bzhi'i nang log la (nang la )da mi'i mchin nad la phan pa'i sman la mi'i sna kha (sne kha )mang po zhe drag (ha cang )red pa la mi'i/

However, there are so many kinds of medicines in rgyud bzhi, which are effective for treating hepatopathy.

དཔེར་ན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་་༽དེ་སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ཚུར་བསྡུས་ན་དཔེར་ན་ཕལ་ཆེར་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽བཞི་ཅུ་ལྔ་བཅུ་ཡོད་ཀྱི་རེད།

dper na de kyas (de rnams )de sman de kyas (de rnams )tshur bsdus na dper na phal cher sna kha (sne kha )bzhi cu lnga bcu yod kyi red/

If we collect all the medicines [in rgyud bzhi together], there are about 40 to 50 kinds of medicines.

ད་ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽དེའི་ནང་ལོག་ནས་རྦད་དེ་ནད་ཐོག་ཐོག་ལ་ཡ། ཨམ་ཆི་༼སྨན་པ་༽ཚང་མས་དུས་རྒྱུན་དུ་ནད་ཐོག་ཐོག་ལ་ཡ་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡས།

da yin na'i (yin na'ang )de'i nang log nas rbad de nad thog thog la ya/_am chi (sman pa )tshang mas dus rgyun du nad thog thog la ya bed spyod btang yas/

However, among these medicines [in rgyud bzhi], the medicines are commonly used by the doctors in their clinical practices,

ཨམ་ཆི་༼སྨན་པ་༽མང་ཆས་གིས་༼མང་ཆེ་བས་༽ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽། ཆེད་མངགས་ད་མིའི་ནད་ཐོག་ལ་ཡ་བེད་སྤྱོད་བཏང་དུས།

am chi (sman pa )mang chas gis (mang che bas )ga re ras (red dam )zer song na (zer na )/_ched mngags da mi'i nad thog la ya bed spyod btang dus/

the fact that most doctors use [the medicines] in one's specific clinical practice,

མང་ཆས་གིས་༼མང་ཆེ་བས་༽བེད་སྤྱོད་ག་རེ་བཏང་གི་ཡོད་ནའི་༼ཡོད་ནའང་༽དེས་ཡིན་ན་ད་ནད་ཐོག་ལ་གཅིག་ཕན་གི༼གྱི་༽ཡོད་པ་ཟ་དེ་གསལ་བཤད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད་པཱ་ལ།

mang chas gis (mang che bas )bed spyod ga re btang gi yod na'i (yod na'ang )des yin na da nad thog la gcig phan gi(gyi )yod pa za de gsal bshad thub kyi yo'o (yod )red pA la/

most doctors commonly use [the same medicines] in their clinical practice, is the evidence which proves that [the concerned medicine] is helpful in their clinical practice.

འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས་༽ང་ཚོས་སྨན་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽བདུན་ཚུར་བསྡུ་སྒྲིལ་བྱས་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

'di 'dras ('di 'dra )byas byas (byas nas )nga tshos sman sna kha (sne kha )bdun tshur bsdu sgril byas yo'o (yod )red/

Therefore, we selected seven kinds of medicines.

གཅིག་ཡིན་ན་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽ཟླ་བདུད་བྱས་གཉིས་ཡིན་ན་དྭངས་གཙོ་བྱས་དེ་ནས་ཨུཏྤལ་ཉེར་ལྔ་བྱས།

gcig yin na ga re ras (red dam )zer song na (zer na )zla bdud byas gnyis yin na dwangs gtso byas de nas ut+pl nyer lnga byas/

[These seven medicines] include zla bdud, Dwangs gtso, Au tpa Nyer lnga,

དེ་ནས་གུར་མཆོག་བྱས་མུན་སེལ་བྱས་འོང།

de nas gur mchog byas mun sel byas 'ong/

Gur mchog, Mun sel,

གྷི་དགུ་ཁ་ཚར།

g+hi dgu kha tshar/

Ghi dgu Kha tshar,

གྷི་དགུ་ཁ་ཚར་བྱས།

g+hi dgu kha tshar byas/

yes, Ghi dgu Kha tshar,

གྷི་དགུ་ཁྱུང་ནག་ཁ་ཚར།

g+hi dgu khyung nag kha tshar/

Ghi dgu Kyung nag Kha tshar,

གྷི་དགུ་ཁྱུང་ནག་ཁ་ཚར་བྱས།

g+hi dgu khyung nag kha tshar byas/

and Ghi dgu Kyung nag Kha tshar.

འོང་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽བདུན།

'ong de kyas (de rnams )sna kha (sne kha )bdun/

These are the seven kinds of medicines,

འོང་འདུག་ཟེར་བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས་༽བཤད་བཞག་ཡོའོ་༼ཡོད་༽པ་རེད།

'ong 'dug zer byas byas (byas nas )bshad bzhag yo'o (yod )pa red/

as stated above.

ད་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ནང་ལོག་ལ་ང་ཚོས་ཡང་སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ལ་ཁ་ཚར་རྒྱབ་བཞག་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

da ga re ras (red dam )zer song na (zer na )de kyas (de rnams )nang log la nga tshos yang sman de kyas (de rnams )la kha tshar rgyab bzhag yo'o (yod )red/

What we have done is that we have added some extra ingredients into the medicines.

ཁ་ཚར་གཙོ་བོ་དེ་ག་རེ་ཡོའོ་༼ཡོད་དམ་ཟེར་ན།

kha tshar gtso bo de ga re yo'o (yod dam zer na/

What extra ingredients we put in are that,

དེའི་ནང་ལོག་ལ་༼ནང་ལ་༽ལ་ཡ་དཔེར་ན་ང་ཚོས་ད་སྨན་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽་བདུན་ཡོའོ་་༼ཡོད་༽རེད་པ་ལ།

de'i nang log la (nang la )la ya dper na nga tshos da sman sna kha (sne kha ) bdun yo'o (yod )red pa la/

as you know there are seven kinds of medicines,

བདུན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽གི་གང་ལྟར་བསིལ་དྲོད་ལ་ཡ་བརྟེན་བྱས་༼བརྟེན་ནས་༽།

bdun de kyas (de rnams )gi gang ltar bsil drod la ya brten byas (brten nas )/

according to the natures of the medicines such as the warmness and coldness,

སྨན་ལ་ཤས་༼ཁ་ཤས་༽དྲོད་ཙ་༼ཙམ་༽ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད་སྨན་ལ་ཤས་༼ཁ་ཤས༽ཚིག་ཙ་༼ཙམ་༽ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

sman la shas (kha shas )drod tsa (tsam )yo'o (yod )red sman la shas (kha shas)tshig tsa (tsam )yo'o (yod )red/

which means some of the medicines have the nature of warmness and some of the medicines have the nature of coldness,

སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་དག་༽གིའི་བསིལ་དྲོད་ལ་ཡ་བརྟེན་བྱས་༼བརྟེན་ནས་༽ཨ་ནི་ཁ་ཚར་དེ་འདྲས་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽ཁཤས་རྒྱབ་བཞག་གི་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

sman de kyas (de dag )gi'i bsil drod la ya brten byas (brten nas )a ni kha tshar de 'dras sna kha (sne kha )khashasa rgyab bzhag gi yo'o (yod )red/

[we added] the extra ingredients according to the cold and warm natures of the medicines.

ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽ཁ་ཚར་བརྒྱབ་པ་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽དེ།

yin na'i (yin na'ang )ga re ras (red dam )zer song na (zer na )kha tshar brgyab pa de kyas (de rnams )de/

However, the extra ingredients we added in are

ད་ག་ཟེར་ཁ་ཚར་བརྒྱབ་གཅིག་གིས་སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽དེ་དཔེར་ན་ང་ཚོས་དེ་བརྒྱབ་ཤོག་དེ་བརྒྱབ་ཤོག་དེ་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽གའི་༼གང་ཡང་༽མ་རེད།

da ga zer kha tshar brgyab gcig gis sman de kyas (de rnams )de dper na nga tshos de brgyab shog de brgyab shog de 'dras ('di 'dra )ga'i (gang yang )ma red/

not done randomly.

ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽སྨན་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽ བདུན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ ལ་ཤས་༼ཁ་ཤས་༽ཚིག་ཙ་༼ཙམ་༽་ཡོའོ་༼ཡོའོ༽རེད་ལ་ཤས་༼ཁ་ཤས་༽དྲོད་ཙ༼ཙམ༽ཡོའོ་རེད་པཱ་ལ། ལ་ཤས་༼ཁ་ཤས་༽སྙོམས་པོ་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

ga re ras (red dam )zer song na (zer na )sman sna kha (sne kha )_bdun de kyas (de rnams )_la shas (kha shas )tshig tsa (tsam ) yo'o (yo'o)red la shas (kha shas )drod tsa(tsam)yo'o red pA la/_la shas (kha shas )snyoms po yo'o (yod )red/

The reason is that some of these seven medicines have the nature of warmness and some have the nature of coldness while some medicines have the nature of being between coldness and warmness.

བྱས་ཙང་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་ན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ཐོག་ལ་ཡ་སྨན་ཡང་དོམ་འཁྲིས་ཡིན་ནའི༼ཡིན་ནའང་༽རེད།

byas tsang ga re ras (red dam )zer na de kyas (de rnams )thog la ya sman yang dom 'khris yin na'i(yin na'ang )red/

Therefore, [due to the natures of] the extra ingredients- such as the galls of bears,

ཁ་ཆེ་ཤ་སྐམ་ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽རེད།

kha che sha skam yin na'i (yin na'ang )red/

Kha che Sha skam-

གང་ལྟར་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽བསིལ་དྲོད་དང་མ་སོང་ནའི་འདྲ་གི་མ་་རེད་པཱ་ལ།

gang ltar de kyas (de rnams )bsil drod dang ma song na'i 'dra gi ma red pA la/

have various different natures of warmness and coldness,

བྱས་ཙང་སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ལ་བསིལ་དྲོད་དང་མ་སོང་ནའི་མང་ཉུང་བཏང་བྱས་༼བཏང་ནས་༽འོང་འདུག་ཟེར་༼འདི་འདྲ་ཟེར་༽བྱས་ང་ཚོ་སྨན་བཟོས་བཞག་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

byas tsang sman de kyas (de rnams )la bsil drod dang ma song na'i mang nyung btang byas (btang nas )'ong 'dug zer ('di 'dra zer )byas nga tsho sman bzos bzhag yo'o (yod )red/

we made medicines through balancing the natures of the ingredients.

སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽བཟོ་ཡག་འདའི་ང་ཚོས་ཡང་ད་ག་ཟེར་འདི་འདྲས་ཟེར་བྱས་ཡོའོ་༼ཡོད་༽མ་རེད།

sman de kyas (de rnams )bzo yag 'ad'i nga tshos yang da ga zer 'di 'dras zer byas yo'o (yod )ma red/

We did not make such medicines ramdomly,

སྔན་མ་༼སྔོན་མ་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽།

sngan ma (sngon ma ga re ras (red dam )zer song na (zer na )/

which means that in the past,

དགུ་བཅུ་ཐམ་པའི་ལོ་ལ་ཡ་༼ལོར་༽ང་ཚོ་ལྗོངས་མི་དམངས་སྨན་ཁང་གི་འགོས་ནད་སྨན་ཁང་དང་ང་ཚོས་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་རེད།

dgu bcu tham pa'i lo la ya (lor )nga tsho ljongs mi dmangs sman khang gi 'gos nad sman khang dang nga tshos tshan rig zhib 'jug byas pa red/

in 1990, we [cooperated] with the Department of Infectious Diseases at the TAR People's Hospital and did scientific research on them.

བྱེད་དུས་ཙ་ནས་༼བྱེད་པའི་སྐབས་༽ཆེད་མངགས་ང་ཚོའི་དེ་ནས།

byed dus tsa nas (byed pa'i skabs )ched mngags nga tsho'i de nas/

While we were doing the research, particularly from our side,

མཆིན་ནད་དེ་དུས་ཙ་ནས་༼དེའི་སྐབས༽མཆིན་ནད་སྡེ་ཁག་ཡོའོ་མ་རེད།

mchin nad de dus tsa nas (de'i skabs)mchin nad sde khag yo'o ma red/

there was no specific department for hepatopathy at that time.

ང་ཚོ་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽། དེ་དུས་ཙ་ནས་༼དེའི་སྐབས་༽བོད་ཕྱི་ལུགས་སྡེ་ཁག་ཟེར།

nga tsho ga re ras (red dam )zer song na (zer na )/_de dus tsa nas (de'i skabs )bod phyi lugs sde khag zer/

What we had was called the Department of Tibetan-biomedicines,

འོང་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽རེད།

'ong 'di 'dras ('di 'dra )red/

Something was like that.

ང་རང་ཡའི་༼ཡང་༽ཕ་གའི་བོད་ཕྱི་ལུགས་སྡེ་ཁག་ནང་ལ་ལས་ཀ་དང་མ་སོང་ནས་བྱས་གཅིག།

nga rang ya'i (yang )pha ga'i bod phyi lugs sde khag nang la las ka dang ma song nas byas gcig/

I [personally] worked at the Department of Tibetan-biomedicines,

ཕྱི་ལུགས་སྡེ་ཁག་གི་འགན་འཛིན་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽བྱེད་གི་༼ཀྱི་༽ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

phyi lugs sde khag gi 'gan 'dzin 'di 'dras ('di 'dra )byed gi (kyi )yo'o (yod )red/

and I was the head of the department.

དེའི་སྐབས་ལ་ཡ་ང་ཚོའི་འདི་ནས་ཆེད་མངགས་མི་གཅིག་ཟུར་འཐེན་བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས་༽།

de'i skabs la ya nga tsho'i 'di nas ched mngags mi gcig zur 'then byas byas (byas nas )/

At that time, a specific person was chosen from our [department], who [cooperated]

མི་དམངས་སྨན་ཁང་ལ་ཡ་ཨ་ནི་མི་དམངས་སྨན་ཁང་གི་འགོས་ནད་སྡེ་ཁག་དང་ང་ཚོ་མཉམ་དུ།

mi dmangs sman khang la ya a ni mi dmangs sman khang gi 'gos nad sde khag dang nga tsho mnyam du/

with the Department of Infectious Diseases at the People's Hospital.

ཟུང་འབྲེལ་གི་༼གྱི་༽ཐོག་ནས་ཨ་ནི་ཁོ་ཚོའི་གང་ལྟར་ཕ་གའི་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཡག་མཆིན་ནད་ཐོག་ལྡེམ་བུ་དང་དེ་ཚོའི་ཐོག་ལ་ཡ། ཁོང་ཚོ་མིའི་ད་ག་རེ་ཟེར་དགོ་༼ཟེར་དགོས་༽རས་༼རེད་དམ༽དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ཀྱི་ཆ་ཆས་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽དེ་ཡག་པོ་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད་པཱ་ལ།

zung 'brel gi (gyi )thog nas a ni kho tsho'i gang ltar pha ga'i brtag dpyad byed yag mchin nad thog ldem bu dang de tsho'i thog la ya/_khong tsho mi'i da ga re zer dgo (zer dgos )ras (red dam)de kyas (de rnams )kyi cha chas de kyas (de rnams )de yag po yo'o (yod )red pA la/

[During this cooperation], they (the People's Hospital) had good facilities for examining liver diseases such as hepatitis B,

འོང་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽ཡ་ལ་བརྟེན་བྱས་༼བརྟེན་ནས་༽ཁོང་ཚོས་འདི་བྱས།

'ong 'di 'dras ('di 'dra )ya la brten byas (brten nas )khong tshos 'di byas/

and they provided the [facilities],

ང་ཚོས་འདི་ནས་མི་དང་སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ང་ཚོས་སྨན་མཁོ་འདོན་བྱས།

nga tshos 'di nas mi dang sman de kyas (de rnams )nga tshos sman mkho 'don byas/

and we sent a person and provided the medicines.

འོང་ཁོང་ཚོས་འདི་ག་རེ་ཟག་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཡག་གིའི། ཨ་ནི་ག་རེ་ཟེར་དགོ་༼ཟེར་དགོས་༽རས་༼རེད་དམ་༽། འཕྲུལ་ཆས་དེ་ཀྱས་གི་༼དེ་རྣམས་ཀྱིའི་༽ཐོག་ནས། ཁོང་ཚོས་འདི་བྱེད་རྒྱུ་བྱས།

'ong khong tshos 'di ga re zag tshan rig zhib 'jug byed yag gi'i/_a ni ga re zer dgo (zer dgos )ras (red dam )/_'phrul chas de kyas gi (de rnams kyi'i )thog nas/_khong tshos 'di byed rgyu byas/

What they [the people's hospital] did was that they provided the machines for the research,

ཨ་ནི་ནད་པ་ཉར་ཡག་དེ་ཕ་གའི་ཉར་རྒྱུ་བྱས།

a ni nad pa nyar yag de pha ga'i nyar rgyu byas/

and kept the patients at [their hospital].

འོང་འདུག་ཟེར་༼འདི་འདྲ་ཟེར་༽བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས་༽ཨ་ནི་འདི་ཀྱས་དེ་༼དེ་རྣམས་༽བྱས་པ་རེད།

'ong 'dug zer ('di 'dra zer )byas byas (byas nas )a ni 'di kyas de (de rnams )byas pa red/

Yes, we did it like that.

བྱས་པའི་ནང་ལོག་ལ་གྲུབ་འབྲས་དང་མ་སོང་ནའི་ཨའུ་ཙ་༼ཅུང་༽ཐོབ་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

byas pa'i nang log la grub 'bras dang ma song na'i a'u tsa (cung )thob yo'o (yod )red/

The outcomes doing such research was quite good.

ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽སྐབས་འཕྲལ་འདའི་༼འདིར་༽མཇུག་བསྡོམས་༼ཕྱོགས་བསྡོམས་༽དང་མ་སོང་ནའི་གང་རྒྱག་ཡག་དེ་འདྲའི་༼དེ་འདྲ་༽གའི་བྱུང་ཡོའོ་༼ཡོད་༽མ་རེད།

yin na'i (yin na'ang )skabs 'phral 'ad'i ('dir )mjug bsdoms (phyogs bsdoms )dang ma song na'i gang rgyag yag de 'dra'i (de 'dra )ga'i byung yo'o (yod )ma red/

However, at that time, [we] were not able to make a summary of [the cooperation and its outcomes].

ད་གཞུ་གུར་༼རྗེས་ལ་༽ག་རེ་ཟེར་དགོ་༼ཟེར་དགོས་༽རས་༼རེད་དམ་༽ང་ཚོ་མཆིན་ནད་སྡེ་ཁག་དེ་ཡིན་ན། དགུ་བཅུ་གོ་བདུན་ལོ་ལ་ཡ་བཙུག་པ་་རེད་པཱ་ལ།

da gzhu gur (rjes la )ga re zer dgo (zer dgos )ras (red dam )nga tsho mchin nad sde khag de yin na/_dgu bcu go bdun lo la ya btsug pa red pA la/

Later, in 1997, our Department of Hepatopathy was established.

བཙུགས་དུས་ཙ་ནས་༼བཙུགས་པའི་སྐབས་༽དགུ་བཅུ་གོ་བདུན་ལོ་ལ་བཙུགས་དུས་ཙ་ནས་༼བཙུགས་པའི་སྐབས་༽ཆེད་མངགས་ཡང།

btsugs dus tsa nas (btsugs pa'i skabs )dgu bcu go bdun lo la btsugs dus tsa nas (btsugs pa'i skabs )ched mngags yang/

When the [department] was established in 1997, especially,

སྨན་སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽བདུན། དེ་དུས་ཙ་ནས་༼དེའི་སྐབས་༽ཡང་ང་ཚོས་ཕ་གའི།

sman sna kha (sne kha )bdun/_de dus tsa nas (de'i skabs )yang nga tshos pha ga'i/

seven kinds of medicines, at that time [the medicines that] we

སྨན་དང་མ་སོང་ནའི་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡས་དེ།

sman dang ma song na'i bed spyod btang yas de/

used were

སྣ་ཁ་༼སྣེ་ཁ་༽གསུམ་རས་༼ཡང་ན་༽བཞི་རས་གཅིག་ལས་ཡོའོ་༼ཡོད་༽མ་རེད།

sna kha (sne kha )gsum ras (yang na )bzhi ras gcig las yo'o (yod )ma red/

only three or four kinds of medicines.

ད་ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་ན་འདིའི་གཞུ་གུ་༼རྗེས་ལ་༽ཡ།

da yin na'i (yin na'ang )ga re ras (red dam )zer na 'di'i gzhu gu (rjes la )ya/

But what happened later was that

ང་ཚོས་ད་མི་ཨམ་ཆིས་གཙོ་བོ་ད་ནད་ཐོག་ནང་ལོག་ནས།

nga tshos da mi am chis gtso bo da nad thog nang log nas/

during the clinical work, we [checked the medicines] which the doctors

ག་རེ་ཟེར་དགོ་༼ཟེར་དགོས་༽རས་༼རེད་དམ་༽གཅིག་སྨན་བསྟེར་ཡག་དང་དེ་ཚོ་ནས་ཕན་ཐོགས་ཆས་ཆས་༼ཆེ་བ་ཆེ་བ་༽ད་དུང་ག་རེ་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རས་༼རེད་དམ་༽།

ga re zer dgo (zer dgos )ras (red dam )gcig sman bster yag dang de tsho nas phan thogs chas chas (che ba che ba )da dung ga re yo'o (yod )ras (red dam )/

had been giving [to the patients], and [found] the effective medicines.

འདིར་ཨ་ནི་གཞུ་གུ་༼རྗེས་ལ་༽སྣ་ཁ༼སྣེ་ཁ་༽བདུན་ཙ་གཅིག་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད། གྲོས་བསྡུར་བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས།༽

'dir a ni gzhu gu (rjes la )sna kha(sne kha )bdun tsa gcig gtan 'khel byas yo'o (yod )red/_gros bsdur byas byas (byas nas/)

After we had discussions, [We] agreed on seven medicines.

དེ་བྱེད་དུས་ཙ་ནས་ད་ང་ཚོ་མཆིན་ནད་སྡེ་ཁག་བཙུགས་པ་རེད།

de byed dus tsa nas da nga tsho mchin nad sde khag btsugs pa red/

Since [we] had already established a Department of Hepatopathy,

མཆིན་ནད་སྡེ་ཁག་བཙུགས་ཚར་ཨ་ན་མཆིན་ནད་སྡེ་ཁག་ཟེར་དུས་ཙ་ནས་ཁོ་ཁོ་ར་ད་ག་རེ་ཟེར་དགོ་༼ཟེར་དགོས་༽རས་༼རེད་དམ་༽

mchin nad sde khag btsugs tshar a na mchin nad sde khag zer dus tsa nas kho kho ra da ga re zer dgo (zer dgos )ras (red dam )

since the Department of Hepatopathy was established,

ཕ་གའི་མཆིན་ནད་སྡེ་ཁག་རང་གིས་ཡང།

pha ga'i mchin nad sde khag rang gis yang/

since it was/ is a department of hepatopathy

འོང་ཆེད་ལས་སྡེ་ཁག་རང་སོང་ཙང་དེ་།

'ong ched las sde khag rang song tsang de /

and a special department,

ཆེད་ལས་གིའི་༼ཀྱིའི་༽སྨན་གཅིག་ཡང་དགོ་གི་༼དགོས་ཀྱི་༽འདུག་གཱ།

ched las gi'i (kyi'i )sman gcig yang dgo gi (dgos kyi )'dug gA/

some special medicines were needed.

དེ་མེད་པ་ཡིན་ན་ད་ག་ཟེར་ཆེད་ལས་སྡེ་ཁག་གཅིག་བཙུགས་འདའི་༼འདིར་༽ཡག་ཡང་ཆེད་ལས་གི་དངོས་འབྲེལ་ན་ཚ་ལ་དམིགས་སུ་ཕག་པའི་ཨ་ནི་སྨན་ར་གཅིག་དགོ་༼དགོས་༽གི་རེད་པཱ་ལ།

de med pa yin na da ga zer ched las sde khag gcig btsugs 'ad'i ('dir )yag yang ched las gi dngos 'brel na tsha la dmigs su phag pa'i a ni sman ra gcig dgo (dgos )gi red pA la/

Since [we] did not have specific medicines that could be used in the established special department, which were needed,

འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽མེད་ན་གཅིག་གའི་༼གཅིག་ཡང་༽ཡོང་གི་མིན་འདུག་གཱ་ལ།

'di 'dras ('di 'dra )med na gcig ga'i (gcig yang )yong gi min 'dug gA la/

and without [such medicines], it was not possible to [deal with the hepatopathy].

བྱས་ཙང་ང་ཚོས་སྨན་སྣ་ཁ་བདུན་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽བཟོས་བྱས།

byas tsang nga tshos sman sna kha bdun de 'dras (de 'dra )bzos byas/

Therefore, we made seven kinds of medicines.

ཡང་གྲོས་བསྡུར་བྱེད་སྐྱོར་རྒྱབ། སྨན་དེ་ཀྱས་དེ་བཟོ་སྐྱོར་༼ཡང་བསྐྱར་བཟོ་༽བརྒྱབ། དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽བྱས་པ་རེད།

yang gros bsdur byed skyor rgyab/_sman de kyas de bzo skyor (yang bskyar bzo )brgyab/_de 'dras (de 'dra )byas pa red/

After having discussions again, we made those medicines again.

ད་ཡིན་ན་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་ན་དེ་ཡིན་ན་ང་ཚོས་མཇུག་བསྡོམས་༼ཕྱོགས་བསྡོམས་༽མ་བརྒྱབ་པ་མ་རེད།

da yin na ga re ras (red dam )zer na de yin na nga tshos mjug bsdoms (phyogs bsdoms )ma brgyab pa ma red/

It was not that we had not gotten any conclusion.

མཇུག་བསྡོམས་༼ཕྱོགས་བསྡོམས་༽གཅིག་བརྒྱབ་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

mjug bsdoms (phyogs bsdoms )gcig brgyab yo'o (yod )red/

We made a conclusion.

ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽ང་རང་ཚོའི་བོད་སྨན་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་སྨན་གིའི་༼གྱིའི་༽གསོ་བ་རིག་པའི་འདི་ཚོགས་འདུ་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽ཞིག་ཕ་གའི་༼ཕ་གིར་༽ཚོགས་པ་རེད་པཱ་ལ།

yin na'i (yin na'ang )ga re ras (red dam )zer song na (zer na )nga rang tsho'i bod sman rgyal spyi'i bod sman gi'i (gyi'i )gso ba rig pa'i 'di tshogs 'du 'di 'dras ('di 'dra )zhig pha ga'i (pha gir )tshogs pa red pA la/

As you might know, an international conference on Tibetan medicines was held there,

ཚོགས་དུས་ཙ་ནས་༼ཚོགས་པའི་སྐབས་༽ང་ཚོས་ཡིན་ན་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་་ན།

tshogs dus tsa nas (tshogs pa'i skabs )nga tshos yin na ga re ras (red dam )zer na/

during that conference what we did was

དེའི་ཐོག་ལ་ཡ་ད་མཇུག་བསྡོམས་༼ཕྱོགས་བསྡོམས་༽དང་མ་སོང་ནའི་བརྒྱབ་བྱས།

de'i thog la ya da mjug bsdoms (phyogs bsdoms )dang ma song na'i brgyab byas/

that a conclusion was made.

གཅིག་འདའི་ག་རེ་ཟེར་དགོ་༼ཟེར་དགོས་༽རས་༼རེད་དམ་༽མཆིན་ནད་ལྡེམ་བུ་ལ་ཡ་དམིགས་སུ་བཀར་བའི་འདི་བྱས་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

gcig 'ad'i ga re zer dgo (zer dgos )ras (red dam )mchin nad ldem bu la ya dmigs su bkar ba'i 'di byas yo'o (yod )red/

[A conclusion] was made especially towards hepatitis B.

ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽འདའི་༼འདིར་༽ག་རེ་རས་ཟེར་སོང་ན་༼ག་རེ་རེད་དམ་ཟེར་ན་༽སྨན་རྫས་དེ་གཙོ་བོ་དེ།

yin na'i (yin na'ang )'ad'i ('dir )ga re ras zer song na (ga re red dam zer na )sman rdzas de gtso bo de/

The main medicine on which we drew [our conclusion] was

དགེ་དབང་དགུ་པ་གཅིག་པུ་གིས་འདི་བྱས་བཞག་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

dge dbang dgu pa gcig pu gis 'di byas bzhag yo'o (yod )red/

dGe dbang dGup a,

འོང་རྩོམ་ཡིག་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽ཞིག་སྤེལ་བཞག་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

'ong rtsom yig 'di 'dras ('di 'dra )zhig spel bzhag yo'o (yod )red/

about which [we] presented an article.

གཞན་དག་གི་སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽དེ་ཡིན་ན་ད་ལྟ་གའི་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽མཇུག་བསྡོམས་༼ཕྱོགས་བསྡོམས་༽བརྒྱབ། དེའི་ཐོག་ལ་ཡ་ག་རེ་ཟེར་དགོ་༼ཟེར་དགོས་༽རས་༼རེད་དམ།༽ ཆད་རྩོམ་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽གའི་བྱས་ཡོའོ་༼ཡོའོ་༽མ་རེད།

gzhan dag gi sman de kyas (de rnams )de yin na da lta ga'i 'di 'dras ('di 'dra )mjug bsdoms (phyogs bsdoms )brgyab/_de'i thog la ya ga re zer dgo (zer dgos )ras (red dam/)_chad rtsom 'di 'dras ('di 'dra )ga'i byas yo'o (yo'o )ma red/

Regarding the other medicines, [we] have neither drawn a conclusion, nor published an article.

ད་ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽།

da yin na'i (yin na'ang )ga re ras (red dam )zer song na (zer na )/

However, what shall I say,

འོང་ད་ལོ་ནས་བྱས་ད་དུང་ང་ཚོས་ལྗོང་མི་དམངས་སྨན་ཁང་དང་ང་ཚོ་འདིའི་པ་རུག་ལ་༼བར་ལ་༽ཡང་ད་ལྟ་མཆིན་ནད་ལྡེམ་བུ་དང་མཆིན་ཁྲག་སྨུག་པོ་རྒྱབ། དེ་གཉིས་གཉིས་ཀྱི་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཡག་གི་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་དང་བྱེད་བཞིན་པའི་སྒང་རེད།

'ong da lo nas byas da dung nga tshos ljong mi dmangs sman khang dang nga tsho 'di'i pa rug la (bar la )yang da lta mchin nad ldem bu dang mchin khrag smug po rgyab/_de gnyis gnyis kyi tshan rig zhib 'jug byed yag gi gra sgrig byed dang byed bzhin pa'i sgang red/

from this year, again, the TAR People's Hospital and us are preparing to do research on hepatitis B and hepatomegaly caused by blood.

ད་ཡིན་ནའི་༼ཡིན་ནའང་༽ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽དེ་བྱེད་པར་ཡ།

da yin na'i (yin na'ang )ga re ras (red dam )zer song na (zer na )de byed par ya/

But, what shall I say, that doing such

ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་ང་ཚོར་ཡང་དཀའ་ང་གཅིག་འཕྲད་ཀྱི་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

tshan rig zhib 'jug byed par nga tshor yang dka' nga gcig 'phrad kyi yo'o (yod )red/

scientific research, we are facing a difficulty.

དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཡག་ག་རེ་རས་༼རེད་དམ་༽ཟེར་སོང་ན་༼ཟེར་ན་༽།

dka' ngal 'phrad yag ga re ras (red dam )zer song na (zer na )/

If one asks what kind of difficulty we are facing,

ཨ་ནི་མཆིན་པ་རང་ནས་གང་ལྟར་མཆིན་པ་ད་གསོན་པ་ཁོ་ར་ཚུར་ལེན་བྱས་འདའི་༼འདིར་༽

a ni mchin pa rang nas gang ltar mchin pa da gson pa kho ra tshur len byas 'ad'i ('dir )

[that is that] while we need a live liver to

སྨན་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་དགོ་༼དགོས་༽གི་འདུག་གཱ།

sman brtag dpyad byed dgo (dgos )gi 'dug gA/

do medical examination,

ད་འདི་ནད་པས་དེ་ག་རེ་ཟེར་དགོ་་ཟེར་དགོ་རས་༼རེད་དམ་༽ཕ་གའི་༼ཕ་གིར་༽དང་ལེན་བྱེད་མཁན་དེ་ཧ་ཅང་དཀོན་པོ་རེད་འདུག་གཱ་ལ།

da 'di nad pas de ga re zer dgo zer dgo ras (red dam )pha ga'i (pha gir )dang len byed mkhan de ha cang dkon po red 'dug gA la/

it is difficult to find patients who accept it.

ད་མཆིན་པའི་དེ་ནས་ཤ་བཀོག་གིས་ཟེར་ན་ད་དེ་སྡུག་ད་ར་གཅིག་ཆོད་འགྲོ་གི་འདུག་གཱ་ལ།

da mchin pa'i de nas sha bkog gis zer na da de sdug da ra gcig chod 'gro gi 'dug gA la/

When [we tell the patient] that we are going to take a biopsy of the liver, [the concerned patient] does not like it at all.

ཨ་ནི་འདའི་༼འདིར་༽ཡང་ང་ཚོས་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱས་མི་དམངས་སྨན་ཁང་དང་ང་ཚོས་ལྗོངས་མི་དམངས་སྨན་ཁང་གཉིས་པ་དང་ང་ཚོས་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་དུས།

a ni 'ad'i ('dir )yang nga tshos tshan rig zhib 'jug byas mi dmangs sman khang dang nga tshos ljongs mi dmangs sman khang gnyis pa dang nga tshos tshan rig zhib 'jug byed dgos dus/

When we do research with People's Hospital and People's Hospital 2,

མཆིན་པའི་དེ་༼ལྡེབས་༽ནས་ཨ་ནི་ཤ་རང་ཚུར་ལེན་བྱས་༼ལེན་ནས་༽། ཨ་ནི་དེ་ཡིན་ན་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་དགོས་ཀྱི་འདུག་གཱ།

mchin pa'i de (ldebs )nas a ni sha rang tshur len byas (len nas )/_a ni de yin na brtag dpyad byed dgos kyi 'dug gA/

[We] need to do a biopsy of the liver and examine it,

ད་མེད་པས་༼ནད་པས༽འདི་བྱེད་ཀྱི་མིན་འདུག་གཱ་ལ།

da med pas (nad pas)'di byed kyi min 'dug gA la/

but the patients do not [accept it].

དེ་མ་བྱེད་ཁོ་དུས་༼དེའི་སྐབས་༽འོང་འདི་ང་ཚོས་འདིའི་ཐོག་ལ་ཡ་ཡང་དཀའ་ངལ་གཅིག་འཕྲད་བསྡད་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

de ma byed kho dus (de'i skabs )'ong 'di nga tshos 'di'i thog la ya yang dka' ngal gcig 'phrad bsdad yo'o (yod )red/

As [the patients] do not [accept], we are facing a difficulty.

འདའི་༼འདིར་༽བརྟེན་བྱས་༼བརྟེན་ནས་༽ད་འདའི་ད་དུང་ད་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཡག། འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽བཀོག་མོ་དགོ་༼མི་དགོས་༽ཐོག་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཡག་ག་རེ་འདུག། ད་དུང་ང་ཚོས་ད་ལྟ་དེ་པཱ་ལ་ཡ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་དང་བྱེད་བཞིན་པའི་སྒང་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽རེད།

'ad'i ('dir )brten byas (brten nas )da 'ad'i da dung da brtag dpyad byed yag/_'di 'dras ('di 'dra )bkog mo dgo (mi dgos )thog nas brtag dpyad byed yag ga re 'dug/_da dung nga tshos da lta de pA la ya 'tshol zhib byed dang byed bzhin pa'i sgang de 'dras (de 'dra )red/

Therefore, at this moment [we are] searching for a way in which [we can do the] research without cutting flesh from a liver.

དེ་ཚོ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས་༽བྱེད་མོ་དགོ་༼མི་དགོས༽དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽

de tsho 'tshol zhib byas byas (byas nas )byed mo dgo (mi dgos)de 'dras (de 'dra )

The searching [for the way] is still going on.

འཚོལ་ཞིབ་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽་ལག་རྩལ་གསར་པ་བཟོ་འདྲ་༼འདྲ་པོ་༽

'tshol zhib de 'dras (de 'dra ) lag rtsal gsar pa bzo 'dra ('dra po )

The searching for [the way in which research can be done without involving biopsy of the liver] includes new technology,

བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཡག་གསར་པ་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽

brtag dpyad byed yag gsar pa de 'dras (de 'dra )

new way of doing examination,

ང་ཚོས་འདི་བྱེད་ཡག་འདུག་ན་ང་ཚོས་ད་ལྟ་ག་ས་ག་ལ་སྐད་ཆ་དེ་ག་ས་ག་ལ་འདི་འདྲས་༼འདི་འདྲ་༽བྱེད་ཀྱི་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

nga tshos 'di byed yag 'dug na nga tshos da lta ga sa ga la skad cha de ga sa ga la 'di 'dras ('di 'dra )byed kyi yo'o (yod )red/

[In order to get such possibility], we have been asking everywhere,

ང་ཚོས་ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་དེ་ཕ་ལ་ཡ་ཚོགས་འདུ་ལ་འདི་ནས་ང་ཚོས་མི་གཉིས་ཙ་༼ཙམ་༽དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽བཏང་པ་རེད།

nga tshos da lta rgya nag de pha la ya tshogs 'du la 'di nas nga tshos mi gnyis tsa (tsam )de 'dras (de 'dra )btang pa red/

for example, we have sent two people to inner China for a meeting nowadays,

དེ་ཚོ་ལའི་ཆེད་མངགས་འོང་ལས་ཀ་འདིའི་ཐོག་ལ་ཡ། མ་ལ་མར་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽ད་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཡག་གསར་པ་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽ག་རེ་འདུག། དེ་མཆིན་པ་རང་ཚུར་བཀོག་བྱས་བྱེད་མི་དགོ་༼མི་དགོས་༽པ་ར་དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽

de tsho la'i ched mngags 'ong las ka 'di'i thog la ya/_ma la mar de 'dras (de 'dra )da brtag dpyad byed yag gsar pa de 'dras (de 'dra )ga re 'dug/_de mchin pa rang tshur bkog byas byed mi dgo (mi dgos )pa ra de 'dras (de 'dra )

and we asked these two to pay attention or find out if there are any new ways of doing examining [hepatopathy] without performing a biopsy of the liver.

དེ་འདྲས་༼དེ་འདྲ་༽འདུག་ན་ཨ་ནི་ང་ཚོ་མ་གའི་ལྗོངས་མི་དམངས་གཉིས་པ་དང་ཡང་ང་ཚོས་དེ་བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས་༽

de 'dras (de 'dra )'dug na a ni nga tsho ma ga'i ljongs mi dmangs gnyis pa dang yang nga tshos de byas byas (byas nas )

If there is such [new way of examining hepatopathy], we will [cooperate] with TAR People's Hospital 2,

ཚད་བསྡུར་བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས་༽ཨ་ནི་ཕྱི་ལུགས་གི་༼ཀྱི་༽སྨན་རྫས་གི་༼ཀྱི་༽ཕན་འབྲས་གང་འདྲས་༼གང་འདྲ་༽ཞིག་སླེབས་ཀྱི་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རས་༼རེད་དམ་༽

tshad bsdur byas byas (byas nas )a ni phyi lugs gi (kyi )sman rdzas gi (kyi )phan 'bras gang 'dras (gang 'dra )zhig slebs kyi yo'o (yod )ras (red dam )

and compare [Tibetan medicine and biomedicine] to figure out what kinds of benefits can be brought by the biomedicines

ང་ཚོ་བོད་སྨན་གྱི་སྨན་དེ་ཀྱས་༼དེ་རྣམས་༽ལ་བརྟེན་ནས་ཨ་ནི་ཕན་འབྲས་གང་འདྲས་༼གང་འདྲ་༽གཅིག་སླེབས་ཀྱི་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རས་༼རེད་དམ་༽

nga tsho bod sman gyi sman de kyas (de rnams )la brten nas a ni phan 'bras gang 'dras (gang 'dra )gcig slebs kyi yo'o (yod )ras (red dam )

and what kinds of benefits can be brought by the Tibetan medicines [in terms of treating hepatopathy].

དེ་གཉིས་བསྡུར་ཚད་གཅིག་ཡོང་ཡག་གི་ཆེད་དུ་ཡིན་ན་ང་ཚོས་ད་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཡག་གི་ཚད་གཞི་ར་ཞིག་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

de gnyis bsdur tshad gcig yong yag gi ched du yin na nga tshos da tshan rig zhib 'jug byed yag gi tshad gzhi ra zhig yo'o (yod )red/

In order to make a comparative study between these two medicines, we have already made a plan of scientific research.