Introduction Part 5: Dept. of Liver Disorders #05 | Mandala Collections

ཨེམ་ཆི་ལགས

ད་གྲང་མཁྲིས་དེ་འདི་རེད་འདུག་གཱ་ལ།

da grang mkhris de 'di red 'dug gA la/

Regarding the icterohepatitis,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ང་རང་ཚོའི་ད་ལྟ་སྡེ་ཁག་གིས་རྦད་དེ་འགོས་ནད་ཀྱི་ཁོངས་གཏོགས་་མ་བརྩི་པ་བྱས་བྱས་༼མི་བརྩི་བར།༽

nga rang tsho'i da lta sde khag gis rbad de 'gos nad kyi khongs gtogs ma brtsi pa byas byas (mi brtsi bar/)

our department has not completely considered it as an infectious disease,

ཨེམ་ཆི་ལགས

སྨན་ཁང་ཁོ་ར་༼ཁོ་ན་༽ཉལ་ཁྲི་ཁོ་ར་༼ཁོ་ན་༽ད་ཁཱ་ནང་ལོགས་བཀར་བཞགས་བྱས་འདི་འདྲས་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད།

sman khang kho ra (kho na )nyal khri kho ra (kho na )da khA nang logs bkar bzhags byas 'di 'dras yo'o (yod )red/

but there are separate beds in the department for the [patients who have icterohepatitis].

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་འདྲས་སོང་ཙང་གཙོ་ཆེ་ཤོས་དེ་འདི་རེད་ཤག།

de 'dras song tsang gtso che shos de 'di red shag/

the most important thing is like [the following].

ཨེམ་ཆི་ལགས

ད་གྲང་མཁྲིས་ཟེར་ཡག་༼ཟེར་བ་༽དེ་ད་སྤྱིར་བཏང་གིས་སྨན་བཅོས་བྱས་པ་ཡིན་ན།

da grang mkhris zer yag (zer ba )de da spyir btang gis sman bcos byas pa yin na/

If giving a general medical treatment to the icterohepatitis,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཉིན་མ་བཅོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ནང་ལ་ཡ་ད་ཁོ་རའི་མིག་འོག་ལ་ཡ་མིག་མིག་སྤྲིན་སེར་པོ་ཆགས་ཡས་དང།

nyin ma bco lnga bcu drug nang la ya da kho ra'i mig 'og la ya mig mig sprin ser po chags yas dang/

it may take about 15 to 16 days. For treating the yellow color on the white part of one's eyes,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ལྕེ་ལེའི་༼ལྕེ་༽འོག་ལ་སེར་པོ་ཆགས་ཡས།

lce le'i (lce )'og la ser po chags yas/

yellow color under the tongue,

ཨེམ་ཆི་ལགས

གཟུགས་པོའི་པགས་མདོག་ཆ་ཤས་ལྒང་དགའ་༼ཡོངས་རྫོགས་༽སེར་པོ་ཆགས་ཡས།

gzugs po'i pags mdog cha shas lgang dga' (yongs rdzogs )ser po chags yas/

yellow color on skin,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཨ་ནི་རྦད་དེ་འདི་འདྲས་ཟེར་༼འདུག་ཟེར་༽ཁ་ཟས་༼ཁ་ལག་༽ཟ་མ་ཐུབ་པ་དང།

a ni rbad de 'di 'dras zer ('dug zer )kha zas (kha lag )za ma thub pa dang/

poor appetite,

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་འདྲས་གིས་༼དེ་ལྟ་བུ་༽ནད་རྟགས་དེ་འདྲས་ཡིན་ན།

de 'dras gis (de lta bu )nad rtags de 'dras yin na/

such symptoms

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཉིན་མ་སྤྱིར་བཏང་གིའི་སྨན་བཅོས་ཉིན་མ་བཅོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ནང་ལ་ཡ་༼བར་ལ།༽

nyin ma spyir btang gi'i sman bcos nyin ma bco lnga bcu drug nang la ya (bar la/)

may take 15 to 16 days,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཨ་ནི་ག་ལེར་ག་ལེར་རིམ་བཞིན་རྦད་དེ་སེར་པོའི་ཆ་ཤས་དེ་མེད་པ་ཆགས་ཡས་དང་ཨ་ནི་དེ་འདྲས་བྱེད་ཀྱི་འདུག།

a ni ga ler ga ler rim bzhin rbad de ser po'i cha shas de med pa chags yas dang a ni de 'dras byed kyi 'dug/

during which the yellow parts will gradually disappear.

ཨེམ་ཆི་ལགས

གཙོ་ཆེ་ཤོས་ཨ་ནི་ང་རང་ཚོ་སྨན་དེ་བོད་སྨན་དེ་ཡིན་ན།

gtso che shos a ni nga rang tsho sman de bod sman de yin na/

The most important thing is that [we use] a Tibetan medicine,

ཨེམ་ཆི་ལགས

གར་ནག་བཅུ་པ།

gar nag bcu pa/

called Gar nag bcu pa.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཞོགས་ཀས་༼ཞོགས་པ༽གར་ནག་༡༠པ་སྒང་ལ་ཡ་གར་ནག་ཆ་བསྐྱེད་བྱས་བྱས་༼བྱས་ནས།༽

zhogs kas (zhogs pa)gar nag 1a0apa sgang la ya gar nag cha bskyed byas byas (byas nas/)

In the morning, in addition to the Gar nag bcu pa, Garnag Cha bskyed

ཨེམ་ཆི་ལགས

གཙོ་ཆེ་ཤོས་ད་ག་རང་༼དེ་རང་༽བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡས་དང།

gtso che shos da ga rang (de rang )bed spyod btang yas dang/

is mainly given.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཨ་ནི་སེ་འབྲུ་པདྨ་འདབ་བརྒྱད་སེ་འབྲུ་པདྨ་འདབ་བརྒྱད་དང་།

a ni se 'bru pad+ma 'dab brgyad se 'bru pad+ma 'dab brgyad dang /

[We] also use Se 'bru Padma 'Dab brgyad, pomegranate-lotus

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་བཞིན་གི་༼དེ་མ་ཡིན་པའི་༽གསེར་མདོག་ལྔ་པ་འདི་འདྲས་བེད་སྤྱོད་བཏང་གི་ཡོའོ་༼ཡོད་པ་༽རེད།

de bzhin gi (de ma yin pa'i )gser mdog lnga pa 'di 'dras bed spyod btang gi yo'o (yod pa )red/

as well as gSer mdog lNgap a, golden myrobalan 5.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཨ་ནི་གཞོགས་འདེགས་ཀྱི་ང་རང་ཚོ་ཕྱི་ལུགས་ཀྱི་གཤེར་ཁུ་ལ་སོགས་པ་དེ་འདྲས་གི་ཨ་ནི།

a ni gzhogs 'degs kyi nga rang tsho phyi lugs kyigsher khu la sogs pa de 'dras gi a ni/

As a supplementary, we use biomedicine such as syrup,

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་འདྲས་ཏས་ཙ་༼ཏོག་ཙམ་༽བེད་སྤྱོད་བཏང་གི་ཡོའོ༼ཡོད་པ་༽རེད།

de 'dras tas tsa (tog tsam )bed spyod btang gi yo'o(yod pa )red/

but we use very little.

ཨེམ་ཆི་ལགས

གཙོ་༼གཙོ་བོ་༽ཆེ་ཤོས་ང་རང་ཚོའི་ད་བོད་སྨན་གོང་ལ་ཡ་ད་ན་ཚ་དེ་དངོས་འབྲེལ་བྱས་ན། བོད་སྨན་གོང་ལ་ཡ་མིན་འདུག་གཱ།

gtso (gtso bo )che shos nga rang tsho'i da bod sman gong la ya da na tsha de dngos 'brel byas na/_bod sman gong la ya min 'dug gA/

Regarding this disease, the important thing [we found] is that there are no better medicines than Tibetan medicines.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ད་ང་ཚོའི་སྨན་དེ་ད་རྩེ་འདྲ་༼ཡག་ཤོས་༽རེད་ཤག་ད་ཡག་༼ཤོས་རེད་བཞག༽

da nga tsho'i sman de da rtse 'dra (yag shos )red shag da yag (shos red bzhag)

Our medicine is the best [for treating the concerned disease].

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་འདྲས་སོང་ཙང་༼ཡིན་ཙང་༽ད་ན་ཚ་དེ་སྡུག་པོ་ཞེ་པོ་༼ཧ་ཅང་༽འདི་འདྲས་ཆགས་པ་ཡིན་ན།

de 'dras song tsang (yin tsang )da na tsha de sdug po zhe po (ha cang )'di 'dras chags pa yin na/

Therefore, when the disease becomes very serious,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ད་སྣོད་ཀྱི་མཁྲིས་པའི་བྱ་ལས་དང་མ་སོང་ནས་དེ་ཡོངས་སུ་ཉམས་པ་ཡིན་ན།

da snod kyi mkhris pa'i bya las dang ma song nas de yongs su nyams pa yin na/

which means when the function of liver becomes completely abnormal,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཨ་ནི་རྐུབ་ཀྱི་མཆེར་དབང་དཀར་པོ་ཆགས་བྱས་དེ་འདྲས་བཙོག་པ་༼ཆབ་ཆེན་༽དང་དེ་ཀྱས་༼དེ་ཚོ་༽ལྒང་དགའ་༼ཚང་མ་༽དཀར་པོ་ཆགས་པ་ཡིན་ན།

a ni rkub kyi mcher dbang dkar po chags byas de 'dras btsog pa (chab chen )dang de kyas (de tsho )lgang dga' (tshang ma )dkar po chags pa yin na/

when...... it even causes the excrement to become white,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཨ་ནི་ན་ཚ་སྡུག་པོ་ཞེ་པོ་༼ཧ་ཅང་༽འདི་འདྲས་ཆགས་ཚར་པ་རེད།

a ni na tsha sdug po zhe po (ha cang )'di 'dras chags tshar pa red/

the sickness has become very serious.

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་འདྲས་མ་ཆགས་པའི་སྔོན་ལ་ཡ་སྤྱིར་བཏང་གི་པགས་མདོག་སེར་པོ་ཆགས་ཡས་དང།

de 'dras ma chags pa'i sngon la ya spyir btang gi pags mdog ser po chags yas dang/

Before the sickness becomes [so serious], the symptoms- such as the skin color becoming yellow

ཨེམ་ཆི་ལགས

གཅིན་པ་སྣུམ་ནག་ཆགས་ཡས་དེ་འདྲས་ཡིན་ན་ང་རང་ཚོའི་ཉིན་མ་བཅོ་ལྔ་ཁོ་རའི་ནང་ལ་ཡ་གར་ནག་ཆ་བསྐྱེ་དང། གསེར་མདོག་ལྔ་པ་དང་དེ་ཀྱས་༼དེ་ཚོ་༽ལྒང་དགའ་༼ཚང་མ་༽ཡག་པོ་ཞེ་པོ་༼ཧ་ཅང་༽ཡོང་གིས།

gcin pa snum nag chags yas de 'dras yin na nga rang tsho'i nyin ma bco lnga kho ra'i nang la ya gar nag cha bskye dang/_gser mdog lnga pa dang de kyas (de tsho )lgang dga' (tshang ma )yag po zhe po (ha cang )yong gis/

and the urine becoming dark and oily- can be cured by taking Gar nag cha bskye and gSer mdog lNga pa within 15 days.

ཨེམ་ཆི་ལགས

སྐབས་སྐབས་༼མཚམས་མཚམས་༽ལ་ཡ་ཨ་ནི་དེ་ང་རང་ཚོའི་སེ་འབྲུ་པདྨ་འདབ་བརྒྱད་དང།

skabs skabs (mtshams mtshams )la ya a ni de nga rang tsho'i se 'bru pad+ma 'dab brgyad dang/

Sometimes, our pomagranate-lotus and

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་འདྲས་གི་གསེར་མདོག་ལྔ་པ་དང་དེ་ཀྱས་༼དེ་ཚོས་༽ཡག་པོ་ཞེ་པོ་༼ཧ་ཅང་༽ཡོང་གིས།

de 'dras gi gser mdog lnga pa dang de kyas (de tshos )yag po zhe po (ha cang )yong gis/

golden syrobalan are really useful.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ང་རང་ཚོ་ནད་པ་ཡོང་མཁན་ཡང་རྦད་དེ་མང་པ་ཞེ་པོ་༼མང་པོ་༽འདུག་གཱ།

nga rang tsho nad pa yong mkhan yang rbad de mang pa zhe po (mang po )'dug gA/

We have a lot of patients coming [for medical treatment].

ཨེམ་ཆི་ལགས

རྦད་དེ་དེ་འདྲས་ལས་རྦད་དེ་པུ་གུ་༼ཕྲུ་གུ་༽ལའི་༼ལས་ཀྱང་༽ན་ཚ་དེ་མང་པོ་ཞེ་པོ་༼ཧ་ཅང༽ན་གི་འདུག་གཱ།

rbad de de 'dras las rbad de pu gu (phru gu )la'i (las kyang )na tsha de mang po zhe po (ha cang)na gi 'dug gA/

[We also found that] this sickness is also very common among the children.

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་འདྲས་ཨ་ནི་ང་རང་ཚོ་སྤྱིར་བཏང་མཆིན་ནད་ལྡེམ་བུ་དང་གྲང་མཁྲིས་གཉིས་སྨན་བཅོས་བྱེད་ཡས་ལ། རྦད་དེ་ཚད་གཞི་དང་མ་སོང་ནས་མྱུར་ལས་༼མགྱོགས་པོ་༽བྱས་པ་ཡིན་ན།

de 'dras a ni nga rang tsho spyir btang mchin nad ldem bu dang grang mkhris gnyis sman bcos byed yas la/_rbad de tshad gzhi dang ma song nas myur las (mgyogs po )byas pa yin na/

If we compare the speed of treating the hepatitis B and icterohepatitis, we would see that the [speed of curing icterohepatitis] is super-fast.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ང་རང་ཚོ་རྦད་དེ་གྲང་མཁྲིས་དེ་ཞེ་དྲག་༼ཧ་ཅང་༽གི་མགྱོགས་པ་ཡོང་གི་འདུག་ག་ལ།

nga rang tsho rbad de grang mkhris de zhe drag (ha cang )gi mgyogs pa yong gi 'dug ga la/

The speed of [recovery from] icterohepatitis is really fast.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཉིན་མ་བཅོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ནང་སྤྱིར་བཏང་གི་སེར་པོའི་ཆ་ཤས་དེ་ལྒང་དགའ་༼ཚང་མ་༽ཤི་འགྲོ་གིས་ལ།

nyin ma bco lnga bcu drug nang spyir btang gi ser po'i cha shas de lgang dga' (tshang ma )shi 'gro gis la/

Within 15-16 days the yellow parts will completely disappear.

ཨེམ་ཆི་ལགས

སྤྱིར་བཏང་སྐྱོན་མིན་འདུག།

spyir btang skyon min 'dug/

There is no problem.

ཨེམ་ཆི་ལགས

འདི་ཀྱས་༼དེ་ཚོར་༽འདའི་ང་རང་ཚོའི་ཨམ་ཆི་༼སྨན་པ་༽ལྒང་དགས་༼ཚང་མས་༽སྣང་དག་མེད་པར།

'di kyas (de tshor )'ad'i nga rang tsho'i am chi (sman pa )lgang dgas (tshang mas )snang dag med par/

All of the doctors here are proficient in this skill,

ཨེམ་ཆི་ལགས

སྨན་བཅོས་བྱེད་ཀྱི་ཡོའོ་༼ཡོད་༽རེད་ད་། དེ་ཀྱས་༼དེ་ཚོར་༽དེ་བརྒྱ་ཆ་དང་མ་སོང་ནས་ཡར་་མཐོ་པོ་ཞེ་་པོ་༼ཧ་ཅང་༽སླེབས་ཚར་པ་རེད།

sman bcos byed kyi yo'o (yod )red da /_de kyas (de tshor )de brgya cha dang ma song nas yar mtho po zhe po (ha cang )slebs tshar pa red/

and giving medical treament to it. [Recovery] rate is really high.

ཨེམ་ཆི་ལགས

གྲང་མཁྲིས་ཡིན་པ་དེ་ཚོ་ཡག་པོ་ཞེ་པོ་༼ཧ་ཅང་༽དྲག་གི་འདུག་གཱ་ལ།

grang mkhris yin pa de tsho yag po zhe po (ha cang )drag gi 'dug gA la/

The patients with icterohepatitis recover very well,

ཨེམ་ཆི་ལགས

མཆིན་ནད་ལྡེམ་བུ་དང་འདྲ་གི་མི་འདུག།

mchin nad ldem bu dang 'dra gi mi 'dug/

which is different from the patients having hepatitis B.

ཨེམ་ཆི་ལགས

མཆིན་ནད་ལྡེམ་བུ་ཡིན་ན་ཁོ་རྦད་དེ་ཁོ་ཁྲག་དེ་ཁོ་རའི་སོང་ཙང་ལུས་ཟུངས་ལ་ཕར་ཞེན་ཚར་པ་རེད་པཱ།

mchin nad ldem bu yin na kho rbad de kho khrag de kho ra'i song tsang lus zungs la phar zhen tshar pa red pA/

Hepatitis B is a disease of blood, which has spread into one's body.

ཨེམ་ཆི་ལགས

ན་ཚ་དེ་འདྲའི་༼དེ་འདྲ་༽སོང་ཙང༼ཡིན་ཙང་༽སྨན་བཅོས་ཟླ་བ་གསུམ་ཙ་༼ཙམ་༽བཞི་ཙ་༼ཙམ་༽ལྔ་ཙ་༼ཙམ་༽བྱེད་དགོས་ཡག།

na tsha de 'dra'i (de 'dra )song tsang(yin tsang )sman bcos zla ba gsum tsa (tsam )bzhi tsa (tsam )lnga tsa (tsam )byed dgos yag/

Therefore, such disease may take three or four months of medcial treatment.

ཨེམ་ཆི་ལགས

དེ་གྲང་མཁྲིས་ཡིན་ན་ཉིན་མ་བཅོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ནང་སྤྱིར་བཏང་འགྲིག་འགྲོ་གི་འདུག་གཱ།

de grang mkhris yin na nyin ma bco lnga bcu drug nang spyir btang 'grig 'gro gi 'dug gA/

If the disease is icterohepatitis, it only takes 15 to 16 days generally,

ཨེམ་ཆི་ལགས

ཡག་པོ་དྲག་གིས།

yag po drag gis/

[during which the patients] would recover very well.

Mandala Collections Audio-Video

Explore Introduction Part 5: Dept. of Liver Disorders #05

Rating

Video Overview

Mandala Collections Audio-Video

Rating

Video Overview

Related A/V Titles

Details

People

Availability & Access

Technical Metadata