Skip to main content Skip to search
07 May 2014
5 min 11 sec
Video Overview
Creators: 
Unknown

A man from Chame explains the traditions and festivals of his town.

Transcript search
No results found for this search
0 of 0
  • SAB
    ŋeke ghelamsumdo neke tampu ŋelə
    घेलामसुम्दो भन्ने पहिला पहिला
    Long long ago what we called Ghelamsumdo,
  • SAB
    ghelamsumdo ŋeke reŋkake
    घेलामसुम्दो भन्ने कसैले
    some used to say Ghelamsumdo,
  • SAB
    gjalsumdo lap du reŋgaki ghelamsumdo lap du
    ग्याल्सुम्दो भन्छन्, कसैले घेलाम्सुम्दो भन्छन्।
    some said Gyalsumdo, and others say Ghelamsumdo.
  • SAB
    gjalsumdo ŋekeko
    ग्यालसुम्दो भनेको
    whom we called Ghyalsumdo,
  • SAB
    tʃhap tseme thantse ʃumlə reŋgake ghalsumdo ləp du
    बगरछाप, चामे, थोंचेलाई कसैले ग्याल्सुम्दो भन्छन्।
    Places such as Bagarchhap, Chame and Thonce are called Gyalsumdo by
  • SAB
    ŋoto ɦoto tʃena ti mambaʈa du
    साँच्चै साँच्चै गरे भने यो रहेन रहेछ।
    To tell this in truth, this was not true.
  • SAB
    gjalsumdo mamba ghelamsumdo ɦimba ʈa du
    ग्याल्सुम्दो नभएर घेलाम्सुम्दो रहेछ।
    It was Ghelamsumdo instead of Gyalsumdo.
  • SAB
    tampu ŋela
    पहिले पहिले
    Long back,
  • SAB
    narsaŋ subba thaŋtʃelə dhe
    नर्सङ् सुब्बा थोंचेमा बस्थे।
    Narsang Subba lived in Thonce.
  • SAB
    ɦola tʃhoŋʃa dʒhuŋ
    त्यहाँ ब्यापारिक केन्द्र भयो।
    It became the trade center there.
  • SAB
    tʃhoŋ thaŋtseja bəru dʒhũ
    थोंचेकाहरू धनि भए।
    The people from Thonce became rich.
  • SAB
    dhene ʃeme ɦjul kadze tʃena ʈhim tʃesako ɦola
    अनि अर्का गाउँहरू जे गरे पनि न्याय गर्ने ठाउँ त्यहाँ (भयो)।
    And then whatever the people from other village do will do justice to
  • SAB
    dhene tʃhoŋ tʃi ɦina ɦoru dʒhuŋke dʒhuŋdi
    अनि जे व्यापार भए पनि त्यहाँ हुने भएकोले
    As the business of various kinds could flourish there,
  • SAB
    dhanta tʃi lap ke
    अहिले के भन्ने ।
    What shall I say today ?
  • SAB
    gjalsumdo lapa re
    ग्याल्सुम्दो भनेको हो।
    What the term Gyalsumo means
  • SAB
    gjalsumdo kola dha
    ग्याल्सुम्दोलाई अनि
    For Gyalsumdo, and again,
  • SAB
    tsaɖ ŋotoko sidu
    चाड साँच्चिकै चारओटा रहेछन्।
    there are in fact four major festivals (in Gyalsumdo community).
  • SAB
    kwin losar
    हिउँद(को) लोसार।
    The Lhosar of the winter.
  • SAB
    pi dhadʒhjaŋ
    चैत्र वैशाख जेठ (मा) पी ताझ्याङ्।
    Pi Tajhyang in Baisakh and Jestha,
  • SAB
    er ertoŋ
    वर्षामा घोडेजात्रा,
    Ghodejatra (horse fare) in the rain,
  • SAB
    tʏn dhʏn tʃjaŋ naka ʃi
    असौज, कार्तिक, मंशिर (तिउन) दुइन्च्याङ् (गरेर ग्याल्सुम्दोका) चार
    There are Gyalsumdo festivals in Ashwin, Kartik and Mangsir.
  • SAB
    dhene loʃar lapʃuŋ ɲena ghuil loʃar ɲenani ɲeʃjoko
    अनि लोसार भन्यो भने घुइल लोसार भन्यो भने पहिलो चाहिँ,
    If we say Ghuyul losar, if we say Ghujul lhosar, first of all,
  • SAB
    lo lo tʃiklə
    वर्ष, एक वर्षमा
    In one year,
  • SAB
    lo samba dʒekelə loʃar lapə re
    नयाँ वर्ष हुँदा लोसार भन्छन्।
    People call it new Lhosar in the new year.
  • SAB
    ɲiʃu ghu ŋimudi dhene dha
    हामी लोसारको दुई दिन अगाडि (उनान्तीसको) दिनमा अनि
    Two days before Lhosar
  • SAB
    dha ɲisuku ɦalə suru dʒhuŋ kere
    अनि ङिसुकु देखि लोसार शुरू हुन्छ।
    Lhosar begins from the day of Ngisung.
  • SAB
    ŋelə dhene ɲisuku ŋimu dhene
    पहिलो अनि ङिसुकुको दिनमा अनि
    First on the day of Ngisung and then,
  • SAB
    dhakraŋ dhene
    सवै अनि
    all then,
  • SAB
    ŋaka ku lukdilə dhene
    नौ चिज हालेर अनि
    After adding nine things,
  • SAB
    ʈe ʈo taŋkara dhene ʃja taŋ dhene
    चामल, गहुँ, केराउ अनि मासु र अनि
    Such as rice, wheat, pea, meat and then
  • SAB
    ʃjadze ŋedze ŋaka ku ludilə
    मासु, करू, गरेर नौ चिज हालेर
    adding meat and wheat, all nine things,
  • SAB
    nami natʃok ludi ɦo ŋimukho ghuduk thuŋ kere
    अब थरि थरि हालेर त्यो दिनमा खुदुक खान्छन्।
    After adding nine things in it they eat Khuduk on that day.
  • SAB
    thukpa thuŋ
    खोले खायौं।
    We eat thick soup.
  • SAB
    ɬamako khudu ɲiʃuku lʏ ɲedi lo tʃikki
    बाँकि रहेको खोले, ङिसुकु भुतप्रेत फाल्ने भनेर एक वर्ष भरिको
    The remaining soup, is used to keep away ghosts,
  • SAB
    ʃjama lokolə jabu dʒhuŋso ɲedilə lʏ jøkere
    पछि (नयाँ) साल राम्रो होस भनेर ग्रह दशा फालेको।
    They wish the year will pass well, and tough luck will be driven
  • SAB
    dhakraŋ ʃinʈi ʃunʈi dhakraŋ
    सवै सिन्टी सुन्टी (मरेको अथवा जिवित भुत) सवै
    All living and dead ghosts,
  • SAB
    tʃi ɦina takraŋ khuŋki kaldo ɲedi
    जे भएपनि सवै उनीहरूको भाग हो भनेर
    This is the share of all of them.
  • SAB
    ɲelə ɦokraŋja thuŋ
    पहिला हामीहरूले खायौं।
    First we ate it.
  • SAB
    ɬamako khuŋke kaldo ɲedilə juk
    वाँकि रहेको उनीहरूको भाग भनेर भनेर फाल्यो।
    We used to throw the remaining food saying that it is their share.
  • SAB
    dhi ɲimuku ɲiʃjughu ɲedi lʏ juk
    त्यो दिनमा उनन्तिसौं दिन भनेर ग्रहदशा फाल्यो।
    Saying it was the twenty ninth day, they trhew it.
  • SAB
    dhena namkaŋ ŋimuko ʃukurile ʈhui
    अनि नाम्काङ्का दिनमा शरिर सवै नुहाएर
    And then takng a bath on the day of Namkang,
  • SAB
    dhene takraŋ tʃaŋma tʃe
    अनि सवै सरसफाई गर्‍यो।
    They did all the cleaning.
  • SAB
    ghoŋmo tʃhemu dhakraŋ dhene
    वेलुमा राती सवै अनि
    In the evening in the night again,
  • SAB
    ɦerka ghjap khaŋba rilelə ɦerka ghjap
    घरमा टिका लगाउने, पूरै घरमा टिका लगाउने।
    To put a mark on the house
  • SAB
    ghone ɦerka ghjap
    ढोकामा टिका लगाउने।
    to put a mark on the door of the house.
  • SAB
    dhakraŋ herka ghjap
    सवैमा टिका लगाउने।
    To put the mark on all objects.
  • SAB
    ʈha tʃhom tʃhom ʃoe
    झिलिमिलि बनाउ।
    Make it bright by light.
  • SAB
    lo tʃikki loʃar dʒhuŋdi
    एक वर्षको लोसार (नयाँ साल) भएर
    Because this is Lhosar of one year,
  • SAB
    dhene ʃjaŋma ʃjamako dhene
    अनि पछिल्लो दिन (अर्को सालको दिन)
    and the day later it
  • SAB
    dhawa dhaŋpuki tʃhepa tʃik ŋimu
    पहिलो महिनाको एक गते
    on the first day of the month,
  • SAB
    dhene namtʃem ŋiŋkjan
    अनि विहान सवेरै
    early in the morning,
  • SAB
    bhale ke ghjaptsere
    भाले बास्नै लागेको बेलामा
    As the rooster is about to crow,
  • SAB
    ke ghjap məghjaplə tʃhuluŋ lə ʃuŋ
    भाले बास्ने बास्ने बेलामा पँधेरोमा गयो।
    People go to the tap as the rooster is about to crow.
  • SAB
    dhene tʃhu laŋ ʃu ghjoghjo tʃhu laŋ ɦoŋbə re
    अनि पानि लिनको लागि छिटो छिटो हुन्छ , आएको थियो।
    And people go there fast to fetch water, they came.
  • SAB
    tʃhju laŋ ɦoŋdi dhene
    पानि लिएर आएर अनि
    After arriving with water,
  • SAB
    ɦo kaŋla ɦo ŋimu tʃhu ni lojoŋ lapdi lap du
    त्यस बेला त्यो दिनमा पानि पनि सुत्छ भनेर भन्ने गर्छन।
    People say that water also motionless there on that day.
  • SAB
    dhaŋpu ŋelə ri ŋima ne ɦala tʃhu ŋi lokəe thoŋ majuŋ
    परापूर्व काल देखि पानि सुतेको अहिले सम्म देखेको छैन।
    We have not seen the water being fixed from long time ago.
  • SAB
    ɦotiko lenʃuŋ ŋenə ɦjulla ɦjaŋdi ʈasibu lo jabu dʒhuŋkere
    हो त्यो लिन पाए गाउँमा धेरै शान्ति बालिनालि सप्रिने हुन्छ।
    If you bring water of that moment, the crops flourish in the village.
  • SAB
    ɦotini ŋa ʃe tʃeme dhene dhanda
    त्यो चाहिं त मलाई थाहा छैन, अनि अहिले
    I don't know that in particular, and then, now
  • SAB
    dhene tʃhupʏ taŋpu ŋain
    चोखो पानि ल्याएको पहिलो म नै हुँ।
    I am the first being able to fetch the sacred water.
  • SAB
    tʃhu ʃu ŋelə ghjo du ɦo ŋimu
    पानि पहिले कस्ले ल्याउँछ त्यो दिनमा।
    Who brings the water first on that day ?
  • SAB
    ɦwalə ʃuŋ dhene
    तल गयो अनि
    People go down and then,
  • SAB
    phemar kher khora kher dhene ɦolə ʃja
    फेमार लग्यो, खोरा (रोटी) लग्यो अनि त्यहाँ राख्यो (खोलामा, खोलाको भाग)।
    They take Phemar, they kept it in the stream, in the part of the
  • SAB
    dhene phjamar taŋ khora ɦolə ʃja tʃhu len
    अनि फेमार (सातु) र खोरा त्यहाँ राखेर पानी ल्यायो।
    And then keeping Phemar and Khora there, we bring water.
  • SAB
    ɦolə thopu ghjap
    त्यसमा थोपु (तीन ढुङ्गा खापरे) राख्ने।
    And then keeping Thapu there.
  • SAB
    dhene tʃhu len phemarko tʃase
    अनि पानि ल्यायो, फेमार (सातु) खाने।
    Then we bring water and eat Phemr.
  • SAB
    dhene ɦjalə ɦoŋdi tʃhu phʏ taŋpu ŋa ɦino
    त्यहाँ देखि माथि आएर पानि चोखो पानि ल्याएर आएको म हुँ है भनेर कराउँदै
    From there, they say I am the one to bring the sacred water and they
  • SAB
    ŋa ŋeʃu leŋpa ɦin o nidi ke tʏn kere
    मैले पहिलो ल्याएँ भनेर चिच्चाउँछन्।
    They say they bring water first and shout.
  • SAB
    ŋipako ŋa ɦin lo ŋipako ŋa ɦin lo ŋeʃuŋ
    दोश्रो चाहिं म हुँ, दोश्रो चाहिं म हुँ है भन्छन्।
    One of them says, 'I am the second, I am the second' and shout.
  • SAB
    ʃumpa ŋa ɦiŋ ŋe dilə ke tʏnʃuŋ
    तेश्रोले तेश्रो म हुँ है भनेर आवाज निकाल्छ।
    The third one says I am the third one' and shouts.
  • SAB
    lapluŋ medi tʃhu laŋ ɖho kere
    भन्ने वित्तिकै पानि लिन जान्छन्।
    They go to fetch water.
  • SAB
    ʈha tʃhom tʃhom tʃedi koela ʃampa ghjon
    झिलिमिलि हुने गरेर नयाँ लुगाहरू लगाउँथे (लगाउँछन)।्।
    People wear new clothes glitteringly.
  • SAB
    ghjon takraŋ meme rile dhene namdzen ŋeŋgjaŋ
    सपरिवार सबैले नयाँ नयाँ लुगा लगाउँछन विहान सवेरै।
    All family members wear new clothes early in the morning.
  • SAB
    raŋlaŋ khaŋpalə dhene ghʏla saŋpa ghʏn
    आ-आफ्नो घरमा अनि नयाँ नयाँ लुगाहरू लगाउँछन्।
    All of them wear new clothes in their own clothes.
  • SAB
    dhene ʃedze ʃimpu ʃimpu ʃe
    अनि मिठो मिठो खाने कुराहरू खान्छन्।
    And then they eat delicious foods.
  • SAB
    ghjap məlam ghjap kere
    आशिर्वाद दिन्छन्।
    They get blessings.
  • SAB
    ɦo ʃimdi dhene khaŋpa khaŋpalə ŋimemelə dhakraŋ tʃalə dhene
    त्यो सकिएर अनि घर घरमा सवै आफन्तकोमा अनि
    After finishing they go their own houses and then to their relatives.
  • SAB
    ɦone ŋeʃjoko tʃheʃju tʃalako ʃuŋ
    त्यहाँ बाट सवै भन्दा पहिले (नातागोतामध्ये) ठूलोकोमा जाने।
    Then, first of all of them go their closest relatives.
  • SAB
    ɦone ɦo bhərkhi tʃələ ʃuŋ
    त्यहाँ बाट मध्यम (बिचको)मा जाने।
    From there, they go to medium relatives
  • SAB
    dhakraŋlə dhene tʃhjaŋ kherdi
    सवैकहाँ अनि जाँड लगेर
    Taking Chyang with them there,
  • SAB
    dhene khora kherti ɖho kere
    अनि खोरा (रोटी) पनि लगेर जान्छन्।
    They also take Khora with them as they go.
  • SAB
    dhene khata khertilə
    अनि खाता पनि लगेर
    And then also taking the scarf (khata),
  • SAB
    dhene ɦalə ʃuŋ ɦou lə ʃuŋ ʃe ʃimpuja ʃe
    अनि उता गएर यता गएर मिठो मिठो खान्छन्।
    And then having gone here and there they eat delicious items.
  • SAB
    nami natʃok tsiter
    विभिन्न परिकारको के दिउँ?
    What dishes shall I give you ?
  • SAB
    tʃi ʃe tʃi thoŋ ʃe ʃe
    के खाने के पिउने, खाउ खाउ (भन्छन)।
    What to eat ? Wha to drink ? You eat, they say.
  • SAB
    dhuŋ tʃe rile dakter ʃe dhuŋ dhene
    सवै पिउने चिज सवै दिएर अनि
    After giving them things to drink,
  • SAB
    tʃhjaŋ ʃala tʃhjaŋ dʒja ʃələ dʒja
    जाँड खाने भए जाँड, चिया खाने भए चिया,
    They offer Chayang, or tea whatever they wish.
  • SAB
    dha ʃedʒe tʃi ɦwona ʃe thuŋ
    खाने कुरा जे भए पनि खाउ पिउ।
    They say eat or drink whatever you wish.
  • SAB
    dhene ɦjaŋ mələm ghjap ter kere
    अनि फेरि आशिर्वाद पनि दिन्छन्।
    And they also give you blessings.
  • SAB
    ɦo tʃokʈa khaŋpa gho rile dhakraŋ
    त्यो जस्तै (त्यस्तै) घरै पिच्छे सवै
    Similarly, the same happens in every house.
  • SAB
    ɦala kjal tʃhulə kjal ɦala mələm ʃe tʃhula mələm ʃe
    यता पुर्‍याउने, उता पुर्‍याउने उता आशिष हाल्ने।
    To make the foods to this side, to that side.
  • SAB
    tʃhjaki tʃũŋalə mələm ghjap kere
    उता आशिष हाल्ने ठूलाले सानोलाई आशिष दिन्छन्।
    To receive the blessings from that side, the eldeers offer blessings
  • SAB
    mələm ʃeti dhene ʃjaŋma ɲi ʃum ʃjamla dhene
    आशिष थापेर अनि दुई तिन दिन पछि अनि
    Having received the blessings and after two or three days,
  • SAB
    dartʃjaŋ ŋeti ɦoŋ kere
    दार्च्याङ् भनेर आउँछन्।
    They say Darchyang and come.
  • SAB
    dartʃjaŋ ŋedilə dhawa
    दार्च्याङ् भनेर महिना
    Saying Darchyang and in the month,
  • SAB
    ʃa ɦjabu tʃikla
    राम्रो एक दिनमा
    in one good day
  • SAB
    ɦo ŋimuko ɬa tʃhue dhene dhakraŋ
    त्यो दिनमा देवता पुजा गर्छन, अनि सवै
    They worship the goddess, and then all,
  • SAB
    lo ʃampa ghjapl‍ə juk
    नयाँ वर्ष पछाडि फाल्ने (भन्छन्)।
    They say that it should be thrown before the new year.
  • SAB
    ŋiŋba dhi ghjaplə ɦjuk
    पुरानो चाहिँ पछाडि फाल।
    Throw the old one back.
  • SAB
    lo ʃampati paŋla len ŋedi
    नयाँ वर्ष चाहिँ काखमा लेउ भनेर
    Saying, 'Take the new year in your lap',
  • SAB
    dakraŋ mələm ghjapdilə
    सवैले आशिष दिन्छन्।
    They give blessings to you.
  • SAB
    dhene ɦjabu dʒhuŋʃjo dakraŋ ki ɦala mələm ghep kere
    राम्रो होस भनेर सवैले उता आशिर्वाद दिन्छन्।
    They bless them by wishing them good things
  • SAB
    dhene
    अनि
    And then,
  • SAB
    dhene dartʃhjaŋ ŋedilə dhakraŋ tʃhjaŋ kare kaŋkaŋ
    अनि दार्छ्याङ् भनेर सवैले एक एक पुङ् छ्याङ्
    And then saying Darchyang, all of them add one Pung of Chyang,
  • SAB
    dhʏ dilə ghoksa tʃiklə tʃilo
    उठाएर एक ठाउँमा के रे ?
    Raising in one place, what else ?
  • SAB
    ɦelka tʃik toŋpo ɦelka tʃik rokrok tʃi tʃu
    एउटा हाँगा झुपुक्क भएको (रूखको) हाँगा गाड्यो।
    They bury the bunch of a bushy branch in one place.
  • SAB
    dhakraŋ tʃhjaŋ kare rere
    सवैले एक एक पुङ् छ्याङ्
    All bring turn of one Chyang,
  • SAB
    ʃimri simdze dhene kher ɦoŋdi ɦolə tʃjaŋ
    जति सक्दो मिठो मिठो लिएर आएर त्यहाँ झुण्ड्याउँछन्।
    Having carried the delicious things and come there, they hang it.
  • SAB
    dhene ghadze rukruk tʃedi thuŋ thaŋbo ŋelə
    अनि जति भेला भएर पिउँथे उहिले उहिले।
    Long back, having gathered what they used to drink.
  • SAB
    rukruk tʃedi thuŋ dhene ɦala dhakraŋ
    सवे जम्मा भएर पिए, अनि उता सवै
    They drank after gathering, and there all of them.
  • SAB
    dhene ɦala dhene dhene
    अनि उता अनि अनि
    And then on that side then, and then
  • SAB
    ɖhʏn ʃjaŋma tʃjheme dhene ɦala
    त्यहाँ बाट दिन दिनै पाहुना खान्छन।
    From there, they eat in relative's houses.
  • SAB
    ke kjap tʃulə ke kjap
    (आवाज) बोलायो, यता (आवाज) बोलायो।
    People call here and there.
  • SAB
    dhakraŋ dhene palo dhene raŋraŋ raŋraŋ tʃi lapke ta
    सबै अनि पालो अनि आ-आफ्नै के भन्ने अनि ?
    All people are in turn, and then there are people who are your
  • SAB
    reŋka ʃala ŋa tʃala ke kjap reŋka ʃala dhene
    कहिले म कहाँ बोलायो, कहिलेकाहिँ अनि (गरेमा)
    They are sometimes called to my house, and sometimes and then,
  • SAB
    pena atʃo no tʃala reŋka
    गरेमा दाजु भाइ कहाँ कहिलेकाहिँ
    So are the brothers sometimes,
  • SAB
    reŋka ŋi meme tʃala ɦonʈe tʃedi
    नातागोताहरूकोमा यसो गरेर
    Going to their relatives, and doing this and that,
  • SAB
    reŋka reŋka ʃala dhuru ni nəniŋ ʃiniŋ ŋelə
    कहिलेकाहिँ यहाँ त पोहोर परार पहिला
    A year back or two, sometimes, in this place,
  • SAB
    mase ŋotokoni ʃjaŋma tʃeeŋa re
    साँच्चै गर्ने हो भने पन्ध्र दिन हो।
    If you do it exactly, it will take fifteen days.
  • SAB
    tadzaŋ ɦo khaŋlə kha ghjap
    तिरजात्रा, त्यो बेलामा हिउँ पर्‍यो।
    The arrow festival, it used to snow during that time.
  • SAB
    dhuru kha maŋbu ghjap jø taŋbu ŋelə ŋi
    पहिला हिउँ धेरै पर्थ्‍यो धेरै पहिले त।
    It used to snow much in those days.
  • SAB
    kha ghjap pəraŋ ʃjaŋma tʃeŋa dhawa tʃik re
    हिउँ पर्ने भएर पन्ध्र दिन मनाउने चाड एक महिना हुन्छ।
    Because it snows, the festival which tends to finish in fifteen days
  • SAB
    palo tʃhedi me tʃharke dʒhuŋbəraŋ dhene ɦenʈe ghorke
    पालो पालो गरेर नसक्ने भएर अनि यस्तो ढिलो हुने (गर्छ)।
    It is slow like this because it can't be done turn by turn.
  • SAB
    ʂola jøbəre
    चलनमा थियो।
    There was a custom.
  • SAB
    ɦindʒe ŋotoko ni dhawa taŋpu ʃjaŋma tʃjaŋa thu
    साँच्चै भन्ने हो भने पहिलो महिना पन्ध्र सम्म
    If I tell you it truely, till the the first fifteen month,
  • SAB
    tawa taŋbu ni
    पहिलो महिना चाहिँ
    the first month in particular,
  • SAB
    tʃeba tʃjaŋa thu
    पन्ध्र गते सम्म
    till the fifteen of the month,
  • SAB
    ɦothu loʃar ŋotokoni ɦonʈe ɦin ba ʈa du
    यस्तो लोसार साँच्चै भन्ने हो भने यस्तो हो रहेछ।
    If I have to tell you the truth, it is like this.
  • SAB
    ɦotʃaraŋ re
    यत्तीको हो।
    This is all for this time.
  • SAB
    ŋa ɬakpa ɦin
    म लाक्पा हुँ।
    I am Lakpa.