ད་སྤྱིར་གཏང་གི་ ཏེ་ང་བཅས་ཁོ་ཐང་ཁའི་ས་ཁོངས་འདི་ནང་ལུ་ ཏེ་ཨོ་རྒྱན་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ བྱིན་གྱིས་རླབས་པའི་ ཏེ་སྦས་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ ཏེ་བསྐོར་ར་རྐྱབ་ ག་ཏེ་ལས་བལྟ་ས་ཅིག་རུང་རང་ ཏེ་གནས་འདི་ཚུ་གིས་བསྐོར་ར་རྐྱབ་སྟེ་གིས་སྦེ་ འ་ནེ་སྦེ་ཡོད།

Generally, in Khothangkha, there are many sacred and hidden places of Guru Rinpoche.

ལྷག་པར་དུ་ དེ་ཡང་ དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པ་ནང་ལུ་བྱོན་པའི་ ཏེ་ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་གི་(ཀྱི་)གདན་ས་ ཏེ་མར་ཁོ་ཐང་རིན་ཆེན་གླིང་ ཏེ་གླིང་བརྒྱད་ཕྱག་བཏབ་གནང་ཡོད་པའི་ནང་ལས་ ཏེ་ད་ནཱ་ གཅིག་འདི་ ང་བཅས་ནཱ་རིན་ཆེན་གླིང་བཤད་གྲྭ་འདི་ཨིན། ཏེ་འ་ནི་ནང་ལས་ ཏེ་དུས་ཡུན་སྐར་མ་བཅོ་ལྔ་དེ་ཅིག་གི་ས་སྒོ་ནང་ལུ་ ཏེ་ནཱ་རྡོ་ལུང་དགོན་པ་གསེས་མི་གི་ ལྷ་ཁང་འདི་ཨིན་པས།

Moreover, Rinchenling shedra is one of the eight monastry founded by Kuenkhen Longchen Rabjam in fourteenth century. About fifteen minutes walk from there [Rinchenling Shedra] is where Dolung Goenpa temple is located.

ད་ལྷ་ཁང་འདི་གི་ཆགས་རབས་ཀྱི་སྐོར་ལས་ ཏེ་ད་གསལ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་ ང་བཅས་གིས་(ཀྱིས་)ཡང་ ཞུ་མི་ཤེས་པས། ད་ཧེ་མ་ ཏེ་གདན་ས་འདི་ག་གིས་ཕྱག་བཏབ་གནང་ནུག་དགོ་གསེས་བ་ཅིན་ ཏེ་ད་ གདན་ས་བཏབ་གནང་མི་གི་ ཕྱག་བཏབ་གནང་མི་གི་བླམ་ ཁོ་ར་གི་མཚན་འདི་ག་ཅི་གསེས་ཞུཝ་སྨོ་གསེས་བ་ཅིན་ ཏེ་དཔལ་ལྡན་འབྲུག་པའི་གི་ཏེ་གདུང་འཛིན་ ངག་དབང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་སྲས་ ཏེ་ཡོངས་འཛིན་ངག་གི་དབང་ཕྱུག་ ཏེ་ཁོང་གིས་འབད་དེ་སྦེ་གདན་ས་འདི་ ཕྱགས་སྟབས་གནང་ནུག་གསེས་ཞུ་ནི།

I have no enough knowledge about the history of the temple. The temple was first founded by Yongzin Ngagi Wangchuk, the son of Ngawang Choegyal.

ད་ ཏེ་དེ་གི་ཤུལ་མ་ལས་ ཏེ་དེ་ལསན་ད་དུས་རབས་འདི་ག་ཅི་ནང་ལུ་ ཏེ་དེ་སྦེ་ཕྱག་བཏབ་མཛད་ཅི་ག་འདི་ ང་བཅས་གི་(ཀྱིས་)གསལ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་ མ་པ་ལས་རང་ཞུ་མ་ཤེས། ག་དེ་སྦེ་ཨིན་ན་གསེསཝ་ད་ལུ་ རྣམ་ཐར་ཚུ་ནང་ལས་ཕར་ཡང་ གསལ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་སྦེ་དེ་སྦེ་མ་མཇལ། ད་དེ་གི་ཤུལ་མ་ལུ་ ཏེ་དེ་ལསན་མཁན་ཆེན་བསོད་ནམས་འོད་ཟེར་ ཏེ་སྐྱབས་རྗེ་རྗེ་མཁན་ཁྲི་རབས་གཉིས་པ་ མཁན་ཆེན་བསོད་ནམས་འོད་ཟེར་མཆོག་ནཱ་འབྱོན་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ཏེ་ལྷ་ཁང་འདི་ཚུ་ ཧེ་མ་གི་འདི་ཚུ་རྙིང་པ་ཐལ། དེ་ལསན་ཏེ་ ཉམས་ཆགས་ཤོར། ཏེ་འདི་ལོག་ ཏེ་ཁོང་གིས་འབད་ལོག་ཚར་གཅིག་ཏེ་ལོག་ཉམས་གསོ་ཞུ་ནུག།

Later, I have no diea when was it as it is not clearly given in biographies, secondth Jekhenpo Khenchen Sonam Yoezer rebuilt the temple.

ད་ཉམས་གསོ་ཞུ་བའི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་མཁན་ཆེན་གྱིས་ ཏེ་མར་ལས་ས་བསླངས་རྟེན་འབྲེལ་མཛད་པའི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་ས་ནང་ལས་ ཏེ་ག་ཅི་སྨོ་ང་བཅས་ རྡོ་ལུང་དགོན་པ་གསེས་བཏགས། མཚན་འདི་ཡང་ ནཱ་གི་རྡོ་ལུང་དགོན་པ་གསེས་ཨིན་མས། ཏེ་འ་ནི་མཚན་རྡོ་ལུང་དགོན་པ་གསེས་གྲགས་དགོ་པའི་ཁུངས་འདི་ཡང་ ཏེ་འ་ནི་མཁན་ཆེན་གིས་ནཱ་ལུ་ ཏེ་ཁོ་ར་ནཱ་བྱོན་འབད་བཞིན་ན་ལས་ ཏེ་འ་ནི་ས་བསླངས་རྟེན་འབྲེལ་འབད་བའི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་རྡོ་ལུང་ཅནམ་ཅིག་འཐོན། ཏེ་འ་ན་ལས་ཏེ་ད་གཏེར་སྦེ་བཞེས་ ཏེ་དེ་ལསན་ད་ མིང་འདི་ཡང་ཏེ་ད་རྡོ་ལུང་དགོན་པ་གསེས་ འ་ནི་རྡོ་ལུང་ཅནམ་འདི་ལས་རྟ་དྲངས་བཞིན་ན་སྦེ་ དེ་སྦེ་བཏགས།

During that time, while breaking the ground, he discovered a treasure of a stone with handle and he named the place as Dolung Goenpa.

དེ་ལས་རྡོ་འདི་གུ་ཡང་ཏེ་ཁོ་ར་གི་ཞབས་རྗེས་འདི་ཚུ་ཡང་བཞག་འབད་སྦེ་ཏེ་ ད་རྡོ་བར་ན་སྐོར་ཡང་ ཞབས་རྗེས་འདི་ཡར་ལྷ་ཁང་ནང་ལུ་ ཏེ་ང་བཅས་ར་གི་ནང་རྟེན་ངོ་མ་ཅིག་སྦེ་ ཏེ་དེ་སྦེ་མཇལ་སྲོལ་ཡོད་གསེས། ད་དེ་ལསན་ལྷ་ཁང་ནང་གི་ ཏེ་ད་ཕྱི་གི་ཏེ་ དེ་ཅིག་མས།

Then he kept his footprint on that stone and we still have the stone in temple and it is considered as one of the main sacred figures. Thats all about the outside of the temple.

ཏེ་ད་ལྷ་ཁང་ནང་གི་ ནང་རྟེན་གྱི་སྐོར་ལས་བཟུམ་ཅིག་ཞུཝ་འདྲཝ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་ད་ནང་རྟེན་འདི་གཙོ་བོ་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ཨིན་མས། དེ་ལས་འཕགས་པ་བཅུ་གཅིག་ཞལ། དེ་ལས་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་། དེ་ལསན་ཏེ་ ག་ཅི་ལོ་ ང་བཅས་ར་ནཱ་ལུ་གདན་ས་བཏབ་གནང་མི་གི་བླམ་ དེ་ལས་ངག་དབང་ཆོས་རྒྱལ། དེ་ལསནི་ཡོངས་འཛིན་ངག་གི་དབང་ཕྱུག དེ་ལསནི་མཁན་ཆེན་བསོད་ནམས་འོད་ཟེར། དེ་ལས་འ་ན་ཁོང་གི་དེ་ལས་སྐུ་འདྲ་འདི་ཚུ་ཡང་ ཏེ་ང་བཅས་ར་ལྷ་ཁང་གི་ནང་རྟེན་གཙོ་བོ་སྦེ་ ཏེ་དེ་སྦེ་མཇལ་ནི་ཡོད། དེ་ལསནི་ཉེ་བའི་སྲས་ཆེན་བརྒྱད། དེ་ལསནི་བདེ་བཤེགས་མཆོད་རྟེན་བརྒྱད། ཏེ་འ་ནི་ཚུ་ཡང་གཙོ་བོ་ནང་རྟེན་སྦེ་ དེ་སྦེ་མཇལ་ནི་ཡོད་གསེས།

About the sacred figures inside the temple, the main figure is the statues of the buddhas of three times. Then others are Statue of Phagpa Chuchi Zhel, Avalokiteshvara, the founder Lam Ngawang Choegyal, Khenchen Sonam Yoezer, eight main bodhisattvas and eight sugata stupas. These are the main figures we have in temple.

ད་སྐུའི་གི་ཐད་ཁ། ད་གསུང་གི་ཐད་ཁ་ལྷོདཔ་ད་ལུ་ ཏེ་གསུང་འདི་ཡང་ ང་བཅས་ནཱ་ལུ་ ཏེ་ད་གནམ་མེད་ས་མེད་བྱིན་རླབས་ཅན་ ཏེ་བྱིན་ཅན་སྦེ་ ཏེ་དེ་སྦེ་ག་ཏེ་ ག་གི་ར་སླབ་རུང་ ཏེ་ནཱ་གི་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་འདི་ཚུ་ གནམ་མེད་ས་མེད་བྱིན་རླབས་ཅན་སྦེ་ དེ་སྦེ་བརྩིཝ་ཨིན་པས།

Now about words [of buddha], Kanjur and Tenjur here are considered as sacred by everyone.

བྱིན་རླབས་ཅན་སྦེ་བརྩིས་དགོ་མི་འདི་ཡང་ ག་ཅི་སྨོ་གསེས་བ་ཅིན་ ད་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་འདི་ང་བཅས་ རྗེ་མཁན་ཁྲི་རབས་བཅུ་གསུམ་པ་ ཏེ་རྗེ་འཇམ་དཔལ་གྲགས་པ་གིས་ ཏེ་ཡར་བོད་ལས་ནཱ་ལུ་ ཏེ་བཀའ་འགྱུར་འདི་དེ་སྦེ་བསྣམས་བྱོན་བྱོནམ་ཨིན་གསེས་ཨིན་པས། ཏེ་འ་ནི་བསྣམས་བྱོན་པའི་གྲས་ལས་ བཀའ་འགྱུར་ ཡུདཔ་ཅིག་ཆ་ཚང་གསུམ་དེ་ཅིག་རང་བསྣམས་བྱོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་འདུག ཏེ་དེ་འབདཝ་ད་ ཏེ་ང་བཅས་གི་(ཀྱིས་)གསལ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་ང་བཅས་གིས་(ཀྱིས་)ཡང་ཞུ་མི་ཤེས་པས།

It is considered sacred because it is believed that the Kangjur and Tenjur in the temple are one of the sets of about three sets of Kanjur brought from Tibet by thirteenth Jekhenpo Dorji Jampel Drakpa. Anyways, we have no clear knowledge about it.

ཏེ་འ་ནི་གི་གྲས་ལས་གཅིགཔོ་འདི་ ཏེ་ནཱ་གི་འདི་ཨིན་གསེས་ ཏེ་བཀའ་འགྱུར་འདི་ཚུ་ བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་འདི་ཚུ་ཡང་ཏེ་ ཏེ་ནང་ན་ལུ་ ཏེ་ང་བཅས་ར་གི་དང་ཕུགས་གི་(ཀྱི་)རྫས་དར་རྙིངམ་འདི་ལས་གསེས་ ཏེ་ཞུ་མི་འདི་འ་ནི་ཨིན། དར་རེ་རེ་ ཏེ་ན་བཟའ་དང་བཅསཔ་སྦེ་ ག་ར་ཁོ་ར་གིས་དེ་སྦེ་ཕུལ། ཏེ་འ་ནི་སྦེ་ ད་ལྟོ་བར་ན་སྐོར་ལུ་ཡང་ཏེ་ང་བཅས་ནཱ་ལུ་ བྱིན་རླབས་དེ་སྦེ་ ལོ་རན་ཆད་ར་ མ་ཆད་པ་རང་ དེ་སྦེ་ཏེ་ལྷག་སྲོལ་ཡོདཔ་ཨིན། ཏེ་འ་ནི་གིས་བྱིན་རླབས་ཆེ་ གནམ་མེད་ས་མེད་བྱིན་རླབས་ཅན་སྦེ་ དེ་སྦེ་བརྩིས་དགོ་མི་འདི་འ་ནི་ཨིན་གསེས།

[We] still use old cloths inside the new cloths as we believe that the old cloths given by thirteenth Jekhenpo sacred and recite it once every year.

ཨ་ནི་ འབགཔ་གཅིག་ཡོད་ལོ་མེན་ན།

[heard] about having a mask.

ད་ ནཱ་གི་རྡོ་ལུང་པའི་རག་ཤ་གསེས་ཏེ་ གཙོ་བོ་ཡོངས་གྲགས་ལུ་ ཏེ་ད་རྡོ་ལུང་པའི་རག་ཤ་གསེས་ཡར་སོ་འདུག ཏེ་འ་ནི་རྡོ་ལུང་པའི་རག་ཤ་གསེས་མི་འདི་ ཏེ་མ་པ་འདི་ ཏེ་ད་ ང་བཅས་ཀྱིས་གསལ་ཏོག་ཏོ་སྦེ་ ང་བཅས་གིས་(ཀྱིས་)སླབ་མི་ཤེས་པས། ག་ཅི་སྨོ་གསེས་སླབ་པ་ཅིན་ ཁག་གཉིས་གསུམ་ཅིག་ར་བཤད་ནི་འདུག

Popularly known as Ragsha from Dolung, we have less knowledge about it and there are about two or three different stories about it.

ཏེ་ཁག་ ཕྱོགས་གཅིག་ཧོངས་ལས་འབདཝ་ད་ལུ་ ཏེ་ག་དེ་སྦེ་སླབ་སྨོ་གསེས་བ་ཅིན། འདི་ངོ་མ་ གཏེར་སྦེ་འབད་དགོ་མི་འདི་ ཏེ་མཁན་ཆེན་ཁོ་ར་གི་ ཕྱག་བཟོ་ཨིནམ་སྦེ་ གཅིག་ཁ་ཐུགས་ལས་ དེ་སྦེ་བཤད་ནི་གཅིག་འདུག དེ་ལས་གཅིག་ ཏེ་ན་ལས་ གཏེར་ལས་བཞེས་གནང་མི་འདི་ཡང་ མཁན་ཆེན་བསོད་ནམས་འོད་ཟེར་ཁོ་ར་ར་ཨིན་གསེས་ ཏེ་འ་ནེ་སྦེ་ཨིན་མས།

On one side, it is believed and said to have made by Khenchen Sonam Yoezer where on the other side it's said to be discovered as treasure by Khenchen Sonam Yoezer.

དེ་ལསན་འདི་ནང་ལས་ དང་པ་འཆམ་འདི་ན་ ན་འབད་ དེ་ལསན་ནཱ་ལས་སྦེ་མར་དབང་འདུས་ཚེས་བཅུ་ནང་ཡང་ ཏེ་མར་ལུ་རྡོ་ལུང་པའི་རག་ཤ་གསེས་ཏེ་གནམ་མེད་ས་མེད་ ཡོངས་གྲགས་ཅན་གཅིག་སྦེ་ ཏེ་མར་ལུ་ཡང་ཏེ་ དེ་སྦེ་གཞན་འདི་ཚུ་མི་ག་ཏེ་ལས་འོང་མི་འདི་ཚུ་གིས་ཡང་ཏེ་ད་ ད་རིས་རྡོ་ལུང་པའི་རག་ཤ་ཨིན། ཏེ་ད་ ད་རིས་མཇལ་བ་འགྱོ་དགོ་གསེས་ཏེ་ གནམ་མེད་ས་མེད་སག་ལངས་སྦེ་ ཏེ་དེ་སྦེ་མཇལ་བ་འགྱོ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ འ་ནེ་སྦེ་འདུག

Mask dance of Dolung Ragsha is not only displayed during Dolung tsechu but also one of the most popular and sacred dance of Wandiphodrang tsechu.

ད་རྡོ་ལུང་པའི་རག་ཤ་འདི་ མར་རྐྱབ་དགོ་མི་གི་འདི་ ག་ཅི་ཨིན་ན་གསེསཝ་ད། ད་ཧེ་མ་ མར་ང་བཅས་ར་གི་ ཏེ་དབང་འདུས་གཙང་མའི་ཟམ་འདི་ ཏེ་བཏགས་མ་ཚུགས་པར་ ཏེ་ཟམ་ཆུ་ཚུར་ཁ་འཐོན་ནི་གི་ཟམ་མེད། ཏེ་འ་ནི་མཁན་ཆེན་གྱིས་ཏེ་ དེ་ལས་མར་ལུ་ དེམ་གཟིགསཔ་ད་ལུ་ འ་ནེ་སྦེ་འབད་སྦེ་ཏེ་ ཏེ་འ་ནི་ཟམ་བཏགས་ནི་གི་དོན་ལུ་ ཏེ་འདི་ན་ལུ་མཚོ་སྨནམ་འདི་གིས་ཏེ་ གནོད་པ་སྐྱེལ་ ཟམ་བཏགས་མ་བཅུག་པ་སྡོདཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་གིས་སྦེ་ ཏེ་མཁན་ཆེན་གྱིས་ ཏེ་མར་འཆམ་འདི་མར་སྟོན། ཏེ་འ་ནི་མཚོ་སྨན་འདི་ང་བཅས་འབད་བ་ཅིན་ ད་འ་ནི་གུ་སེམས་ཡེངས་པའི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་ཁོ་གིས་ཉིནམ་གཅིག་ནང་ལུ་ཟམ་འདི་དེ་སྦེ་བཏགས་ཡར་སོངཔ་ཨིན་གསེས།

The reason for Dolung Ragsha dance to be performed during Wangdiphodrang tsechu is, during the construction of Wangdi bridge, marmaid of the river became the main hindrance and to subdue the marmaid, Khenchen manifested the stag dance and performed it. While Khenchen was performing mask dance, the Ragsha cham dance, and het got the marmaid watching his dance and on that day the bridge was constructed.

ཏེ་ ཟམ་འདི་ཉིནམ་གཅིག་ནང་ལུ་ ཁོ་ར་གིས་འབདཝ་ད་ ཉིནམ་གཅིག་ནང་སྦེ་ ཏེ་མ་པ་ང་བཅས་ར་གིས་ ཏེ་ན་རྩིས་རྐྱབ་འདྲཝ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་ཡུདཔ་ཅིག་ཟླཝ་གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཅིག་ཡར་སོངཔ་སྦེ་བཤདཔ་མས། ཏེ་ག་དེ་སྦེ་ཨིན་ན་གསེསཝ་ད་ལུ་ མཁན་ཆེན་ཁོ་ར་གིས་ ཏེ་ཉིམ་ཡར་ ཉིན་ཟེར་འདི་ཐགཔ་བཏགས་བཟུང་བཞག་སྦེ་ ཏེ་ལཱ་འབད་མི་ཚུ་ ད་རིས་གནམ་སོ་ནི་རང་མིན་འདུག་ག་དེ་སྦེ་ཨིན་ན་གསེས་ ཏེ་དེ་ལས་ལཱ་མ་སྒྲུབ་ཚུན་ཚོད་ ཟམ་བཏགས་མ་ཚར་ཚུན་ཚོད་ ཏེ་འ་ནི་བཟུམ་སྦེ་ལཱ་འབད་ འ་ནེ་སྦེ་བཞག་སྦེ་ ཏེ་ཟམ་འདི་ཉིནམ་གཅིག་ནང་ལུ་ འ་ནེ་སྦེ་བཏགས་ད་ཡི་གསེས། ཏེ་འཆམ་འདི་མར་སྟོན་དགོ་མི་འདི་ དབང་འདུས་ལུ་སྟོན་དགོ་མི་འདི་ ཁུངས་འདི་འ་ནེམ་ཅིག་ཨིན་གསེས་ འ་ནི་སྦེ་བཤད་ནི་འདུག ཏེ་འདི་ཡིག་ཆ་གི་ཐོག་ཏུ་དང་ ཧེ་མ་ལས་གི་(ཀྱི་)རྒྱལ་རབས་འདི་ཚུ་ནང་ལུ་ ཏེ་དེ་སྦེ་གསལ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་སྦེ་ དེ་སྦེ་ང་གིས་མ་མཇལ། ཏེ་དེ་སྦེ་ཡར་ལས་ཁ་རྒྱུན་ལུ་ ཏེ་འ་ནི་བཟུམ་ཅིག་སྦེ་ གཞན་གིས་འ་ནེ་སྦེ་སླབ་ནི་འདུག

The construction of the bridge is said to be completed in a day but in reality, it took about a month. Khenkhen got the sun roped and till the work of the construction was complete. This way the bridge was constructed in a day and for this reason, Dolung Ragsha dance has to perform during Wangdi tsechu. We didn't see written text or history about it. We only heard orally.

ཏེ་ན་ ཨ་ནི་རྡོ་ལ་(ལུང་)མ་ནི་གི་འཆམ།

Cham dances of Dolung Mani.

ད་རྡོ་ལེ་(ལུང་)མ་ནི་གསེས་ རྡོ་ལུང་མ་ནི་འདི་ མ་པ་ ཧེ་མ་མཁན་ཆེན་ཁོ་ར་གིས་ར་ ཏེ་ཁོ་རའི་སྐབས་ལུ་ར་བཙུགས་གནང་གནངམ་ཨིན་གསེས་ཨིན་མས། སྟེ་འདི་ ཧེ་མ་ ཟླཝ་བདུན་པའི་གི་ ཏེ་ཉེར་ཡུདཔ་ཅིག་ ཉེར་གསུམ་དང་བཞི་སྐོར་ཆ་ལས་ འ་ཅིག་ལས་ང་བཅས་ནཱ་ཆོ་གུ་གཏང་དགོ། ཆོ་གུ་མགོནམ་ཞག་བདུན་གཏང་། ཏེ་དེ་འ་ནི་མགོནམ་ཞག་བདུན་འདི་ ཏེ་མཇུག་འདི་འ་ནི་ཉེར་དགུ་ལུ་ ཏེ་མཇུག་བསྡུ་འབད་ཞིན་ན་ལས་ ཏེ་གནམ་སྒང་དང་ཚེས་གཅིགཔོ་འདི་ དེ་ལས་གནམ་སྒང་གི་ཚེས་ཏེ་འགོ་འཆམ་གསེས་ཏེ་ དེ་ལསན་ རྡོ་ལེ་(ལུང་)མ་ནི་དངོས་གཞི་མེན་པ་སྦེ་འབད་བཞིན་ན་ ཏེ་མར་འཆམ་ཏེ་ མར་འཆམ་དགོས་གཞི་ངོ་མ་འདི་ཚེས་གཅིག་ལུ་ཨིན་པས། ཏེ་འགོ་འཆམ་གསེས་མི་འདི་མར་འཐོན་འབད་སྦེ་ འ་ནེ་སྦེ་རྐྱབ་སྲོལ་ཅིག་ཡང་འདུག

Dolung Mani was also said to be started by Khenchen. On around twenty third or twenty forth of seventh month, we start ritual and continue for seven days. Twenty nineth is the last day of the ritual and on thirtyth is like rehearsal. On the first day of eighth month is the main tsechu where we display cham dances.

དེ་ལསན་ ཚེས་གཅིག་གི་འདི་ དངོས་ཞི་ངོ་མ་འདི་ ཚེས་གཅིག་ལུ་ཨིན། ཏེ་འདི་གི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་དྲོ་བ་ལས་ར་ ཏེ་འཆམ་འགོ་བཙུགས་པའི་བསྒང་ལས་ར་ དེ་ལསན་ གཤིན་རྗེ་གི་འཆམ། ཏེ་ན་ལས་མར་འབད་ དེ་ལསནི་ཏེ་ དམངས་འཆམ། དེ་ལསན་ ཤཝ་ཤ་ཁྱི། དེ་ལས་ ཨ་ཅོག་ཕན་ཏོག དེ་ལསན་ཏེ་ རྡོ་ལེ་(ལུང་)པའི་རཀ་ཤ་གསེས་ཏེ་ འ་ནི་ཉིནམ་གཅིག་གི་འཆམ་འདི་འ་ནི་བཟུམ་སྦེ་ར་འཐོན་ཏེ་ ཧེ་མ་ལས་རང་འ་ནེ་སྦེ་ ད་ལྟོ་བར་ན་སྐོར་ལུ་ཡང་ ཏེ་ཚེས་གྲངས་འདི་ན་ལས་ཕར་ཚུར་བཤུད་མེད་པ་རང་ ཏེ་ཟླཝ་བདུན་པའི་ཚེས་གཅིག་ལུ་ ཏེ་སྦེ་རང་སྟོན་སྲོལ་དེ་སྦེ་ཡོད་གསེས།

Main tsechu is on first day of eighth month and from early morning the cham dances strats with yamaha cham dance. Then followed by Mang Cham, stag and hound, acho phento and finally Dolung stag dance. From the past till now, the date of the tsechu has not changed. It is on first day of the seventh month.

དེ་ནང་ལུ་འཆམ་ག་ཅི་རང་རྐྱབ་ནི་ཡོདཔ་ཨིན་ན?

What are the Cham dances displayed.

ད་འཆམ་འདི་འདི་ ཨ་ནི་ད་ ད་ཅི་སླབ་དོཝ་བཟུམ་སྦེ་ ཏེ་ཨ་ནི་ ཧེ་མ་ར་ འགོ་བཙུགསཔ་ཅིག་ར་ ཧ་ེམ་ར་ ག་ཅི་ལོ་ གཤིན་རྗེ་གི་འཆམ་འདི་འཐོན་འོང་། དེ་ལས་གཤིན་རྗེ་གི་འཆམ་འདི་འཐོན་ཚརཝ་ཅིག་ དེ་ལསན་ ན་ལས་ནཱ་གི་གནསཔ་འདི་ ཏེ་རྡོ་ལེ་བསྒང་བཙན་ཨིན་པས། ཏེ་འ་ནི་གནསཔ་རྡོ་ལེ་བསྒང་བཙན་འདི། ཏེ་གནསཔ་རྡོ་ལས་བསྒང་བཙན་འདི་འཐོན་པའི་བསྒང་ལས། ཏེ་ཧེ་མ་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་རྡོ་ལེ་མ་ཎི་ ཆུ་མ་ཎི་གསེས་ཏེ་རོགས་ རྡོ་ལེ་མ་ཎིའི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་ཆརཔ་འདི་ཨིན་ཅི་མིན་ཅི་རྐྱབ་དེ་རང་སྡོད་དོཝ་མས།

Like told before, starting from yamaha cham dance and followed by Nyep Doley Gangtsen and where dispaying this cham dance, it is said to rain.

ཏེ་འ་ནི་གནསཔ་འདི་ ཉིམ་ཤར་སྡོད་སྡོད་པ་ཡང་ འ་ནི་གནསཔ་གི་ཞལ་འབགཔ་འདི་ མར་ཀུན་འཆམ་འདི་མར་འཐོན་པའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་དེ་ལས་ཆརཔ་ཟམ་ཟིམ་ཅིག་མ་པ་ལས་ར་རྐྱབ་སྦེ་འབད་ འ་ནི་སྦེ་སྡོད་ནི་ཡོདགསེས།

Even it was sunny before, it will begain to rain once the cham dance is out on the ground.

ཏེ་འདི་གི་ཤུལ་མ་ ན་ལས་མར་སྦེ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ དེ་ལས་དམངས་འཆམ་གསེས་འཐོན་ནི་ཡོད། དེ་ལས་ཤཝ་ཤ་ཁྱི། དེ་ལས་ཨ་ཅོ་ཕན་ཏོག དེ་ལསནི་ རྡོ་ལེ་(ལུང་)པའི་རཀ་ཤ འ་ནི་བཟུམ་སྦེ་ འཆམ་འདི་ཉིནམ་གཅིག་གི་ལས་རིམ་འདི་ ཏེ་འ་ནེམ་ཅིག་རང་ཨིན་ལགས།

Then next is Mangcham dance followed by stag and hound, acho phuento and ragsha cham dance. That's all about one day event.

དེ་ལས་ཨ་ནི་ཨ་ཅོ་ནཱ་ལུ་ ད་རེས་ནངས་པ་འབད་བ་ཅིན་ བླམ་ག་གིས་ཨ་ནི་འབདཝ་ཨིན་ན། དེ་ལས་སློབ་གྲྭ་བཙུགས་དགོ་མི་ སློབ་གྲྭ་དང་ ཨ་ནི་ཚུ་གི་སྐོར་ལས་ཨ་ཙི་ཅིག

And brother, at present, who is the lama that conduct all these here? who started the school and tell little about school.

ད་ ད་རེས་ནངས་པ་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་ད་ བླམ་ཡུདཔ་ཅིག་ སྤྱི་བླ་སྦེ་ ཧེ་མ་མཁན་ཆེན་བསོད་ནམས་འོད་ཟེར་འདི་ ནཱ་གི་བླམ་འགོ་དང་པ་མམ། ཏེ་འ་ནི་འགོ་དང་པ་ མཁན་ཆེན་བསོད་ནམས་འོད་ཟེར་བྱོན། ན་ལས་མར་རིམ་པ་བཞིན་དུ་བྱོན། ཏེ་ད་རེས་གི་(ཀྱི་)བླམ་འདི་གུ་ལྷོདཔ་ད་ལུ་ ཏེ་ཡུདཔ་ཅིག་བླམ་ཁག་བཅུ་གཅིག་དེ་ཅིག་ ཏེ་ད་རེས་གི་(ཀྱི་)འདི་ བླམ་བཅུ་གཅིག་ཨིན།

Khencchen Sonam Yoezer is the first Lama to visit and reside here. Including present, around eleven lamas visited and resided here.

ཏེ་ཨ་འ་ནི་ན་ལས་བླམ་འདི་ མཁའ་འགྲོ་གསེས་ཞུཝ་ཨིན། ཁོ་གི་མཚན་འདི་ ཏེ་ཁོ་གིས་འབད་ ད་ཧེ་མ་གི་གདན་ས་འདི་ ལྷ་ཁང་འདི་འདི་ མ་པ་ལས་ར་རྙིངམ་ཐལ་སྦེ་ཏེ་ མ་བཏུབ་སྦེ་རང་ཡར་སོང་འདུག ཏེ་འ་ནི་སྐབས་ལས་ དེ་ལས་སྐབས་ཅིག་ལས་ དེ་ལས་འ་ནི་ ད་རེས་གི་(ཀྱི་)བླམ་འདི་གིས་ ད་རེས་གི་(ཀྱི་)ལྷ་ཁང་འདི་ འ་ནེམ་ཅིག་མཛེས་ཆ་ཆེ་ཏོག་ཏོ་སྦེ་བཟོ་མི་འདི་ ཏེ་ད་རེས་གི་(ཀྱི་)བླམ་ བླམ་འདི་ཨིན།

Present lama's name is Khando and present temple is built by him.

སློབ་གྲྭ་གི་ཐད་ཁ་བཟུམ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ ད་ཧེ་མ་ ཏེ་ཡུདཔ་ཅིག་༡༩༩༧ གྱི་ལོ་ལུ་འོང་ག་ འ་ནེམ་ཅིག་ནང་ལུ་ ཧེ་མ་སློབ་གྲྭ་གསེསཝ་ཡང་མིན་འདུག ཏེ་འ་ནེམ་ཅིག་ འ་ནེམ་ཅིག་ནང་ལས་འགོ་བཙུགས་ཞིན་ན་སྦེ་ སློབ་གྲྭ་ དེ་ལས་གཞི་བཙུགས་འ་ན་བཏང་། དེ་ལས་སློབ་གྲྭ་འགོ་བཙུགས་པའི་ནམ་དུས་ལུ་ཡང་ཏེ་མར་ ཏེ་དབང་འདུས་གྲྭ་ཚང་ནང་ལས་ དེ་ལས་ ཡུདཔ་ཅིག་སློབ་གྲྭཔ་ མི་བཅུ་ཐམ་དེ་ཅིག་ ནཱ་བཏང་སྦེ་འབད་ ཏེ་འ་ནི་སློབ་གྲྭ་འགོ་དང་པ་འདི་འ་ནི་ཨིན། དེ་མི་བཅུ་ཐམ་འདི་གིས་འབད་གཞི་བཙུགས་འབད་ཡི།

About school, till around 1997, there wasn't school here. After that the school has been started with ten students sent from Wangdiphodrang dratshang.

དེ་ལསན་ འ་ན་ལས་འགོ་བཙུགས་ ད་ད་རིས་ཀྱི་ཐད་ཁ་ལྷོདཔ་ད་ལུ་ ཏེ་ད་རིས་བླམ་བྱོན་སྦེ་ཞིན་ན་ལས་ བླ་མ་གིས་ ག་དེམ་ཅིག་ཁར་སེང་ཡི་གསེས་བ་ཅིན་ ཏེ་སློབ་གྲྭཔ་འདི་ མི་སུམ་ཅུ་གུ་ལུ་ ཡར་སེང་ ཡར་སེང་རྐྱབ་སྦེ་འབད་ ཏེ་འ་ནི་སློབ་གྲྭ་འདི་ད་ལྟོ་ནཱ་བཟུམ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ ཨ་ལོ་ ཞལ་གྲངས་ཡུདཔ་ཅིག་ སུམ་ཅུ་ལྷག་ཙམ་ཅིག་ འ་ནེ་སྦེ་ཡོད་གསེས།

From then after present lama visited and retarted residing here, he increased to thirty students. Now there are more than thirty studends.

འེང་་་་་་།