Disabled People in Tibet | Mandala Collections

བུད་མེད་ Woman

ཡང་ཨེ་འདྲས་སེ་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ལབ་སོང་མི། ཕྱི་རྒྱལ་ཕ་པར་ཡིན་ན་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་གྱི་མི་འགྲོ་སའི་ལམ་ཀ་ལུའུ་ཏོའོ་(ལམ་ཀ་)ཁོ་ར་ལོགས་ཀར་ཡོག་ཟེར།

I heard that in a foreign country, there are special roads designated for people with physical disability.

འདི་བྱས། དེའི་ནང་འགྲོ་ཁ་ཆོག་གི་མ་རེད་ཨེ་འདྲས་ཟེར་གྱི་འདུག་ག

Other people are prohibited to use such roads.

ང་ཚོ་བོད་ལ་ཨེ་འདྲས་ཁོ་ར་མེད་པཱ།

Here in Tibet, we don't have such a thing.

སྐྱེས་པ་ Man

ཡོག་མ་རེད།

We don't have such road.

བུད་མེད་ Woman

དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ལྟ་ད་ལྟ་ཁ་སང་འདི་པ་ཅིག་ལ་གང་རེད་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ག་རེ་ཅི་ཅིང་ཧུད་(བོད་སྐད་ནང་ཐེབས་རྩ་)གཅིག་གིས་ཇཱ་ཐུད་(རྐང་རྫུན་)བཟོ་གི་འདུག་གཱ

These days, for people without legs, a foreign foundation is providing artificial legs for them.

སྐྱེས་པ་ Man

རྐང་པ་རྫུན་མ།

It's prostate leg.

བུད་མེད་ Woman

ཇཱ་ཐུད་ཨེ་འདྲས་བཟོས་བྱས་འདི་བྱས་བྱས་ཟེར་ཡག་ལ་ཏན་ཧྲི་(བརྙན་འཕྲིན་)བསྟན་སོང་།

The product was shown on the television.

གཞན་དེའི་སྔོན་ལ་གཅིག་རྐྱང་མེད་པཱ། ཨེ་འདྲས།

In the past, we didn't have such things.

དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ལ་འདི་འདྲས། གང་ཟེར་དགོས་ཀྱི་རེད། ལྟ་མི་ཚན་ཅིའི་རིན་ཞེ་ཧུད་(བོད་སྐད་ནང་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་གྱི་ཚོགས་པ།)ཨེ་འདྲས་ཡོད་པ་ནང་བཞིན་གྱི།

For people with physical disabilities ... How should I put it? There is a special association for them.

ཨེ་འདྲས་ལོའུ་ཏོའོ་(ལམ་ཀ་)འགྲོ་ས་ལོགས་ཀར་ག་ཟེར་།

And they have separate roads for their need.

སྐྱེས་པ་ Man

འདི་ཡོག་མ་རེད།

Here we don't have it.

བུད་མེད་ Woman

གཅིག་ཀྱང་མེད་པ་ལམ་ཀ་ཨེ་འདྲས།

We don't have any designated road like that.

ཡོག་མ་རེད། ཕྱི་རྒྱལ་ཕ་པར་ཁོ་ཀྲོན་མན་(བོད་སྐད་དམིགས་བསལ་)ཁོ་ར་ཕྷི་ཅི་(གནམ་གྲུ་)བྱས། སྒང་འདའི་མི་ཁོ་ར་འཛུལ་ཁོ་ར་ཆོག་གི་མ་རེད་ཟེར་འདུག་ག

We don't have it. In the West, even on the airplane, they are a special entry that can't be used by normal people.

ཨེ་འདྲས་ག་པར་ཡོག་རེད།

We don't have it.

གྲོགས་པོ་ Friend

མོ་ཊ་བཞག་ས་དེ།

Accessible Parking area?

བུད་མེད་ Woman

འོ། འདི་སྒང་ག་ལོགས་ཀར། འོ་ཐཱ་ཧུའུ་(དམིགས་བསལ་)བྱས། འདའི་ཐཱ་ཧུའུ་ཨེ་འདྲས་མེད་པཱ།

Yes, including that one also. They have many special treatments.

སྐྱེས་པ་ Man

ལྟ་དེང་སང་ཡོག་རེད་དེ།

Nowadays, we have it.

བུད་མེད་ Woman

ང་ནི་རྒྱུས་མེད།

I am not aware of it.

སྐྱེས་པ་ Man

མ་རེད་རྐང་པ་ཞ་རིལ་ཡིན་པ་དེ་ཚོ། ཁག་ཅིག་ག་རེ་བྱེད་ཀྱི་རེད་ཟེར་ན་་་

If you don't have legs, what some of them will do is ...

བུད་མེད་ Woman

འདའི་འོ་གཅིག་བཅུག་གི་རེད་ཟེར།

They insert something under here.

སྐྱེས་པ་ Man

པད་(པས་)མོ་ཡཱ་འདི་མོ་ཊའི་འཁོར་ལོའི་འགྱིག་ཡོག་རེད་པཱ།

they wrap the knees with car tire tube.

བུད་མེད་ Woman

ཨའང་།

I see.

སྐྱེས་པ་ Man

འཁོར་ལོའི་འགྱིག འདིས་འདུག་སེ་བཏུམས།

With tire tube, they wrap the knees.

བུད་མེད་ Woman

འོ་ལྟ་ངས་དྲན།

Now I remember.

སྐྱེས་པ་ Man

ལག་པ་འདི་ཤིང་གིས། ཤིང་རེ་རེ་འཁྱེར་ཨཱ་ནི་ཨེ་འདྲས་སེ་ལག་པ་འདི་གཉིས་ཀྱིས་ཤུགས་བརྒྱབ། དྲས་(དྲུད་)བྱས་འགྲོ་གི་ཡོག་རེད། འདུག་སེ།

And they carry wooden support in each hand and carry themselves around. Like this.

བུད་མེད་ Woman

འོ་ལྟ་ངས་དྲན་སོང་། རྒན་ལགས་བྱི་བདེ་གླིང་འདའི་ལྷག་ཀོ་ཧབ་བཟོ་རྒྱག་མཁན་གྱི་སྤོའོ་ལགས་གཅིག

Now I remember. In Jidéling, there is one senior cobbler,

རྐུབ་ཨེ་འདྲས་སེ་དྲས་(དྲུད་)བྱས་འགྲོ་མཁན་ཞིག

one who drags his buttock like this.

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་འདི་འདྲས་བྱས་འགྲོ་གི་རེད། འདུག་སེ།

Right, they move like that.

བུད་མེད་ Woman

འདི་རྐུབ་འདི་་་

The buttock ...

སྐྱེས་པ་ Man

ལྟ་དེང་སང་ཡང་ད་དུང་གཅིག་ཡོག་རེད། ལྟ་དེང་སང་གསར་པ་གཅིག་ཡོག་རེད།

Nowadays, there is one more thing, a new one.

བུད་མེད་ Woman

བོད་རིགས་མཐོང་ཡག་ཉུང་ཉུང་རེད་པཱ། རྒྱ་མི་རྒྱོའོ་སླེབས་ཡོག་རེད་པཱ།

Among the Tibetans, they are not many people with such physical disabilities. A lot of Chinese had arrived, right?

གྲོགས་པོ་ Friend

རེད་རེད་རེད།

Right. Right.

བུད་མེད་ Woman

རྒྱ་མིས་རྦད་དེ་རྒྱ་མི་ཚན་ཅི་རན་(དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་)ཨེ་འདྲས་མཐོང་བ་མ་གཞི་བོད་རིགས།

Most of the people with physical disabilities here in the city are Chinese.

གྲོགས་པོ་ Friend

ཡང་ཁ་ཤས་རྐང་གྷ་རི།

Some have tricycles.

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་འདུག་སེ་ལག་པས་སྐོར་ར་རྒྱག་ཡག

Yes, the one they paddle with their hands.

བུད་མེད་ Woman

ཨ་ལས། འོ།

Oh, I see.

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་འཁོར་ལོའི་སྒང་ལ་བསྡད་བྱས་ལག་པས་སྐོར། ལྟ་དེ་ཚོ་ལྟ།

They will sit on the wheelchair and then paddle with their hands.

བུད་མེད་ Woman

འདི་ཚན་ཅི་རན་(དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་)མ་རེད།

They are not handicaps.

འཚོ་བ་ཡག་པོ་བྱས། ཐན་ཧྲང་ལྦུ་ཧྲང་བྱས་རྒྱོག་ཨེ་འདྲས། གང་རེད། ཡར་ནས་མར་བབས་རྒྱོག་གང་ཟེར་ན་ཚ་དེ།

They are well off people with some medical condition. What is that disease called?

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་འདི་རེད་འདི་རེད། ཀོའོ་ཤོད་ཡཱ་(ཁྲག་ཤེད་མཐོ་པོ་)།

It's high blood pressure.

བུད་མེད་ Woman

ཀོའོ་ཤོད་ཡཱ་ཨེ་འདྲས་ན་རྒྱོག་ཡོད་པཱ། གྲིབ་ཕོག་རྒྱོག་འོ་འདི་ཚོ་རེད།

They are people with high blood pressure, ones with contaminated bodies.

སྐྱེས་པ་ Man

གྲིབ་ཕོག་རྒྱོག

Cantaminated.

བུད་མེད་ Woman

འོ་འདི་ཚོ་རེད།

They are such people.

གྲོགས་པོ་ Friend

གྲིབ་ཕོག་རྒྱོག་རེད། ཨཱ་ནི་ཀོའོ་ཤོད་ཡཱ་(ཁྲག་ཤེད་མཐོ་པོ་)མ་རེད་དཱ།

Then it is contamination rather than high blood pressure.

བུད་མེད་ Woman

འོ་ན་གང་རེད།

Then what it is?

གྲོགས་པོ་ Friend

ག་རེ་ཟེར་གྱི་ཡོག་རེད།

What it is called?

སྐྱེས་པ་ Man

མ་རེད། འདི་རེད། འོ་ཁྲག་ཤེད་མཐོ་པོ་བྱས་བྱས་ཁོ་བྱུང་བྱས་ན་ཚ་འདི་ཕོག་པ་འདི་འདྲས་རེད།

No. What I said is correct. It's because of high blood pressure they got the disease.

གྲོགས་པོ་ Friend

འོ་འོ།

I see.

བུད་མེད་ Woman

འོ་ཨེ་འདྲས་བསྡད་མཁན་མང་པོ་འདུག་ག

There are many with the same medical condition.

སྐྱེས་པ་ Man

ཁོ་དང་པོའི་ན་ཚ་འདི་བྱུང་སྟངས་འདི་འདྲས་རེད། ཁྲག་ཤེད་མཐོ་པོ་བྱས།

The main cause of that disease is high blood pressure.

ཁྲག་ཤེད་མཐོ་པོ་དེ་ཁག་ཅིག ཀླད་པ་ཐང་པོ་མེད་པ་བྱས།

Some people with high blood pressure also suffer from mental instability.

ཁག་ཅིག་རྐང་པ་འགུལ་སྐྱོད་རྒྱག་ཡག་མེད་པ་བྱས་འཕྲོ་བརླག་འགྲོ

Others are not able to move their legs.

གྲོགས་པོ་ Friend

འོ་འོ།

I see.

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་འདི་ཟེར་གྱིས། ལྟ་དེང་སང་ལྟ་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ལྟ་མི་འཚོ་བ་ཡོད་པ་ཡག་པོ་ཡོད་པ་དེ་ཚོ་འཁོར་ལོ་ཡོད་རེད་པཱ།

Nowadays, handicaps who enjoy a high standard of living usually own wheelchairs.

གྲོགས་པོ་ Friend

རེད་ལགས།

That's right.

སྐྱེས་པ་ Man

འཁོར་ལོའི་སྒང་ལ་བསྡད་བྱས་སོ་སོས་འཁོར་ལོ་སྐོར་ཡག་འདུག་སེ་བྱས་བྱས་འགྲོ་ཡག་ཡོག་རེད་པཱ།

They sit on the wheelchair and move around easily.

ལྟ་དེ་ནས་ཡང་ཁག་ཅིག་གང་ཟེར་ན་འཁོར་ལོ་སྒང་ལ་བསྡད་བྱས་ལག་པས་འཁོར་ལོ་སྐོར་བྱས།

And there are some who sit on the wheelchair and push it forward with their own hands.

བུད་མེད་ Woman

འོ་ཨེ་འདྲས།

That's right.

སྐྱེས་པ་ Man

འདུག་སེ་སོ་སོ་ག་པར་འགྲོ་ཉིད་འདོད་ནའི། འོ་ཞབས་སྐོར་ཡིན་ནའི་འདྲ། འོ་ཁྲོམ་ལ་ཕྱིན་ནའི་འདྲ།

Like this, they go wherever they want to go. Be it for circumambulation, or to a marketplace.

བུད་མེད་ Woman

བྱས་ཙང་།

Right.

སྐྱེས་པ་ Man

ཁོང་ཚོ་འདུག་སེ་འགྲོ་གི་རེད་པཱ།

They move around like that.

ལྟ་འདི་ལམ་ཀ་མཐོ་པོ་དེ་འདྲས་སླེབས་དུས་སྒང་ནས་ཡང་བོད་རིགས་ཕན་ཚུན་རོགས་པ་བྱས་བྱས་རྡོ་བཀྱག་དེ་འདྲས་ཡོད་ན་ཁོང་ཚོས་ཡར་བཀྱག་རོགས་བྱས་བྱས་འདུག་སེ་བསྐྱལ།

When they come across a steep road, other Tibetans normally help them climb the slope or steps.

ཨཱ་ནི་ས་ཆ་འཁོད་སྙོམས་པོའི་སྒང་ལ་སླེབས་སོང་ན།

Once they reached a leveled road, they move on their own.

བུད་མེད་ Woman

ཨཱ་ནི་སོ་སོ་འགྲོ།

They go on their own.

སྐྱེས་པ་ Man

འོ། སོ་སོས་ཕྱིན།

Yes, you go by yourself.

འདི་འདྲས།

Like that.

བུད་མེད་ Woman

ཡང་མི་རྐང་པ་མེད་རྒྱོག་དེ་ཚོ་ཡང་གང་རེད། རྐང་པ་རྫུན་མ་བྱས་སྒར་ཡག་ཡོད་རེད་པས།

Also, some people without legs, they use prostate legs.

སྐྱེས་པ་ Man

རེད། ལྟ་འདི་དེང་སང་ཡོང་པ་རེད།

Yes. Nowadays, we have it.

བུད་མེད་ Woman

སྔས་མ་ཡོག་མ་རེད་པ།

In the old days, we don't have it.

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་རྐང་པ་རྫུན་མ་བཟོས་བྱས་གང་ཟེར་ན་སོ་སོའི་རྐང་པ་ནང་ལྟར་བྱས་བྱས་ལྟ།

They make fake legs and use them as real ones.

བུད་མེད་ Woman

འདའི་སྒར་བྱས།

By attaching it here.

སྐྱེས་པ་ Man

འདའི་སྒར་བྱས་ཨཱ་ནི་ཡར་ལངས་ཐུབ་བྱས་འགྲོ་ཐུབ་ཡག་ཡོག་རེད།

By attaching one here, one can stand and move around.

བུད་མེད་ Woman

ཨའང་།

I see.

སྐྱེས་པ་ Man

དེ་འདྲས་ཡོག་རེད་ཟེར།

So that is there.

བུད་མེད་ Woman

སྔས་མ་ཨེ་འདྲས་འགྱིག་བསྒྲིལ་བྱས་འགྲོ་གི་རེད། རེད་པས།

Years back, they wrap the leg with tire tube rubber and move around. Is that correct?

སྐྱེས་པ་ Man

འདི་ལྟ་ཁོ་ཐབས་ཤེས་ཡོག་མ་རེད་པ།

That is because they didn't have an alternative solution.

བུད་མེད་ Woman

ལྟ་ཡང་འདི་་་།

And then ...

སྐྱེས་པ་ Man

འཁོར་ལོ་བསྡད་བྱས་ཡག་མེད་པ། ཨཱ་ནི་ཁོ་འདའི་མ་དཀྲིས་པ་ཁོ་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་ཡོག་རེད།

They didn't have wheelchairs, and they also need to move around.

ཨཱ་ནི་ཁོ་འགྱིག་འདི་འདྲས་དཀྲིས། འདུག་སེ་པས་(པུས་)མོ་ཡཱ། འཁོར་ལོའི་ནང་ལྤགས་དེ་འདུག་སེ་དཀྲིས།

That's why they used to wrap their knees with inner tire tube rubber. Like this.

ཨཱ་ནི་ལག་པ་ཡཱ་ཤིང་གི་འདི་འདྲས་འདི་གང་རེད་ལག་ཤུབས་བཟོ་ར་ཅིག་གིས་འདི་འདྲས་གཉིས་བཟོས་བྱས། ཨཱ་ནི་དེ་གཉིས་བཙུགས་བྱས་ཨཱ་ནི་འདུག་སེ་འགྲོ།

In each hand, they wear something like gloves made from flat woods as support and move around.

བུད་མེད་ Woman

འོ་འགྲོ་གི་འདུག་ག ཨེ་འདྲས་ར་ཅིག་འགྲོ་གི་འདུག་ག རེད་པས།

Yes, they move like this.

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་འདུག་སེ་འདྲས་བྱས་འགྲོ་གི་ཡོག་རེད།

That's how they commute.

བུད་མེད་ Woman

ཨའང་།

I see.

སྐྱེས་པ་ Man

ཨེ་འདྲས་ཡོག་རེད།

Such things are there.

བུད་མེད་ Woman

ཨའང་།

I see.

སྐྱེས་པ་ Man

ལྟ་གཞན་དག་མི་མཐོ་པོ་ར་དེ་འདྲས་ལ་འགྲོ་དགོས་བྱུང་ན་ཨཱ་ནི་ནང་མི་དང་དེ་འདྲས་ཡོད་ན་སྒལ་པ་འཁྱེར་བྱས་འགྲོ་གི་རེད་པས།

If one needs to travel on a steep road, then usually a family member will help by carrying him on the back.

བུད་མེད་ Woman

འོ་རེད།

Right.

སྐྱེས་པ་ Man

ཁོ་ཡར་བཀྱག་བྱས། འཁོར་ལོའི་ནང་ནས་ཚུར་བཏོན།

They will lift him up and take him out of the wheelchair.

བུད་མེད་ Woman

ཨའང་།

I see.

སྐྱེས་པ་ Man

སྒལ་པར་འཁྱེར། འདི་པ་དགོན་པ་ཨེ་འདྲས་ལ་ཡཱ་འགྲོ་དགོས་བྱུང་ན།

Then they carry the person on their back to visit a shrine.

བུད་མེད་ Woman

འདའི་མཚོ་མོའི་གླིང་འདའི་ཡང་འཚེམ་བུ་ཨེ་འདྲས་བཏང་བྱས་འགྲོ་གི་འདུག རེད་པཱ།

The tailor who lives in the Tsomöling area also commute on a wheelchair, like this. Right?

སྐྱེས་པ་ Man

འོ་འདི་ཁོ་རང་འདི་ཡོག་རེད།

Yes. He has one.

བུད་མེད་ Woman

ཁོང་འདི་གས་ཡར་འཁུམ་བསྡད་རྒྱོག་རེད། རེད་པཱ།

In his case, he got a contracted lower body.

སྐྱེས་པ་ Man

འདི་གིས་མུ་མཐུད་ནས་འགུལ་བསྐྱོད་རྒྱག་ཡག་ཡོག་མ་རེད་གཅས་ཡོག་མ་རེད།

He is not able to move this parts of the legs anymore.

བུད་མེད་ Woman

འོང་རེད།

Right.

Mandala Collections Audio-Video

Explore Disabled People in Tibet

Rating

Video Overview

Mandala Collections Audio-Video

Rating

Video Overview

Related A/V Titles

Details

People

Availability & Access

Technical Metadata