27 Jan 2016
3 min 31 sec
Video Overview
Creators:
Sonam Chophel, Khandu, Encho Lhamo, Jamyang Lhamo
Beans are usually planted in the months of June or July as they require less maintenance. The bean starts to sprout around November, and farmers start harvesting the crops in the same month. If ready, the beans will be sold straight away. If not, the seeds will be saved for the next year. In this video, Goenpo from Nobgang shows how beans are harvested.
- Nobgang
- མགོན་པོ། Goenpoསྲནམ་ཅུམ་ཨ་ནཱི་ ང་བཅས་ཟླཝ་དྲུགཔ་དང་བདུནམ་ནང་ བཙུགསཔ་ཨིན་ཟེར་ ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།We plant this beans in the month of June and July
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་ཟླཝ་དྲུགཔ་དང་བདུནམ་ནང་བཙུགས་ ཏེ་དེ་ལས་དྲུག་པ་ བདུན་པ་ བརྒྱད་པ་ དགུ་པ་ བཅུ་པ་ བཅུ་གཅིགཔ་ཟེར་ ད་རེས་ འ་ནཱི་ནཱ་ལས་ ང་བཅས་ ཨ་ནཱི་ ཁོང་གི་ དུས་ཚོད་ཚང་སོ་ཡི་ཟེར་ ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།and then June, July, August, September, and reaches to October,its time for harvest
- མགོན་པོ། Goenpoད་རྡོག་མ་བཏོགས་ ག་ར་སྟེ་ཁྲོམ་ཁར་(bazar) འབག་བཙོང་། དེ་ལས་ ད་ཨ་ནཱི་ ཤིང་འདི་ཚུ་ཏེ་ ཧོནམ་སྦེ་སྡོད་ནི་འདི་གི་ ཏེ་ནོར་གྱི་ཆག་སྦེ་བཞགཔ་ཨིན་ལགས། འ་ནཱི་ ནོར་ལུ་བརྫམ་བྱིནམ་ཨིན་ལགས།We harvest the fruits and sell it in the market. since the plant still stays green, we save it as cattle's fodder. It's chopped and then given.
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་ ད་རུང་ ཨ་ནཱི་སང་ཕོད་ སང་ཕོད་ད་རུང་ དུས་ཚོད་དུས་ཅི་གི་དུས་ཚོད་ ཏེ་ཨ་ནཱི་ ཨ་ནཱི་ཟླཝ་དྲུགཔ་བཟུམ་ཅིག་ཁ་ལུ་ ད་རུང་ སང་ཕོད་དགོ་ནི་གི་དོན་དག་ལས་ ཨ་ནཱི་ཤིང་འདི་ལེགས་ཤོམ་སྦེ་ བསྡུ་དགོ་ལགས།we have to collect these supports for next year very carefully because next year again we have to plant the beans in June.
- མགོན་པོ། Goenpoརེ་རེ་བཞིན་དུ་སྦེ་ ཨ་ནཱ་ར་ཏོ་གི་རྩ་བ་ལས་གི་ཚུ་ གདང་ཞག་མ་བཏོགས་པར་བཞག་ཨིན་ལགས། འ་ནཱི་སོན་ཨིན་ལགས།we don't harvest the beans, right from the base, so save it as a seed.
- མགོན་པོ། Goenpoའ་ནཱི་འབད་ཞིནམ་ལས་ ཏེ་ཨ་ནཱི་ག་ར་སྤུངས་བཞག་དགོ་ལགས་ འ་ནཱེ་སྦེ།and then, we have to collect all of it like this.
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་རིགས་མ་འདྲཝ་ཟེར་སླབ་རུང་ ཨ་ནཱི་ཆུང་ཀུ་ཅིག་ཡོད་ལགས།the only different type is that small one.
- མགོན་པོ། Goenpoམར་རྩ་བ་ལས་ཕར་ ཨ་ནཱི་ ཤིང་བརྡབ་མ་དགོ་པའི་ རིགས་མ་འདྲཝ་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་ ཆུང་ཀུ་ཅིག་ཡོད་ལགས།thats the only kind which doesn't require the support like others.
- མགོན་པོ། Goenpoའ་ནཱི་ གདང་ཞག་ལས་རྫོགས་སོ་ཡི་ལགས། ད་འ་ནཱི་ཚུ་ ང་བཅས་སང་ཕོད་ཀྱི་ སོན་ཨིན་ལགས་ ཨ་ནཱི།we finished (harvesting) this one already. these are all seeds for next year.
- མགོན་པོ། Goenpoའ་ནཱི་སོན་འདི་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་ར་འཐུ་སྦེ་ ཨ་ནཱེ་སྦེ་ སྤུངས་བཞག་དགོ་ལགས་ ཨ་ནཱེ་སྦེ། ཏེ་ལོག་ཤུལ་ལས་ ཤིང་ག་ར་བསྡུ་ཚརཝ་ད་ དེ་ལས་ འ་ནཱི་ལྷོད་ཅིག་འབག་འོང་ སྤུ་ར་བསྒྱོམ་ ཏེ་དེ་ལས་ཉི་མ་བརྡལ། ཏེ་དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་ཁརཝ་ཅིག་གིས་ སྤུས་ཙ་སྦེ་སྤུད་འབད་སྦེ་ འབད་དགོ་ལགས།So we have to collect these beans like this and gather it in a heap, and after all the supports are collected , we put these beans in a container, and then dry it in the sun, and then use a stick to thresh the reamining beans
- མགོན་པོ། Goenpoད་དུས་ཅི་ཡང་ འ་ནཱེ་སྦེ་ ཨིན་ལགས། ཏེ་སང་ཕོད་ཡང་ འ་ནཱི་བཟུམ་ དུས་ཚོད་འ་ནཱི་བཟུམ་ཅིག་ཁར་ འ་ནཱེ་སྦེ་ར་སྡོད་འོང་ལགས། རྟག་བུ་ར་ པད་སྐོར་བསྒྱིར་འདི་རང་ལགས།It's like this, this year and this time, next year, it will be same, it's going to be in in cycle.
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་འ་ནཱི་ཚུ་ ད་ང་བཅས་ར་ འདི་བསྒང་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་དུས་ཚོད་འདི་ ཡར་དང་མར་ ག་ནི་ཡང་མེད་ལགས། ཨ་ནཱི་ འདི་བསྒང་ལས་ར་ རོགས་ཕམ་འདི་ཚུ་གིས་ ཏེ་ འ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ འབད་དེ་རང་སྡོད་ནུག་ལགས།In the olden days too, the timing was the same, so, we have been following the same timing too.
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་ད་རེས་ནངས་པར་ཡང་ ང་བཅས་ ཏེ་ད་ན་གཞོན་ཚུ་གིས་ཡང་ ག་ར་འ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ར་ ཏེ་ལུགས་སྲོལ་མ་ཉམས་པར་ འ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ར་འགྱོ་དོ་ལགས།even Today the younger ones are doing the same things as before without any change in the culture
- མགོན་པོ། Goenpoས་ཁར་འབད་བ་ཅིན་ ཁོ་ཨ་ནཱི་ས་འདི་གི་ མར་ལས་ཀྱི་རླངསམ་འདི་གི་ ཤུགས་འདི་གི་སྦེ་ ཏེ་ཁོ་ཨ་ནཱི་ སྤུས་ཚད་ལེགས་ཤོམ་སྦེ་ མི་འཐོན་པས་ཟེར་ ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།If the beans re to be grown over the ground, the quality of the beans doesn't come out well, but using this support, the quality is good.
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་ རོགས་ཧེ་མ་ལས་ར་སྤུས་ཚད ་ལས་ར་ འ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ དེམ་འབད་ནི་འདི་གིས་ ཁོ་གིས་ སྤུས་ཚད་འདི་ གནམ་མེད་ས་མེད་ ལེགས་ཤོམ་སྦེ་འོང་བཏུབ་ལགས།As it is being practised this way, from long time ago, the quality is very good.
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་ དེ་ལས་ ང་བཅས་ར་ བར་ན་སྐོར་ལས་ ཏེ་ཆརཔ་གནམ་མེད་ས་མེད་ ཆརཔ་ཚད་ལས་བརྒལ་ ཉིནམ་ལྔ་ལྔ་དྲུག་དྲུག་སྦེ་ རྐྱབ་འཐོན་སོང་པ་ཅིན་ འ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ ཏེ་སྤུས་ཚད་འདི་མེདཔ་ཐལཝ་མས་ ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།and if it rains for five to six days continuously, then the quality of the harvest degrades.
- མགོན་པོ། Goenpoའ་ནཱི་ བཟུམ་སྦེ་ཁྲ་འཐོན་མས་ལགས་ འ་ནཱེ་སྦེ།such patterns comes up
- མགོན་པོ། Goenpoཆརཔ་འདི་ཡང་ཚུལ་དང་མཐུན་ཏོག་ཏོག་སྦེ་ ཉིནམ་གཉིས་གཉིས་གསུམ་གསུམ་ ཉིནམ་གཉིས་གཉིས་གསུམ་གསུམ་གྱི་བར་ན་སྐོར་རྐྱབ་པ་ཅིན་ ཏེ་གནམ་མེད་ས་མེད་ ལེགས་ཤོམ་ཡོད་ལགས།but if it rains with an interval of two to three days, the quality of the harvest is good.
- མགོན་པོ། Goenpoསྤུས་ཚད་འདི་ ཨ་ནཱི་བཟུམ་སྦེ་ འཐོནམ་ཨིན་ལགས། ག་ནི་ཡང་མེད་ལགས་ ཨ་ནཱི་བཟུམ་འདི། བཀྱག་ཕར་ཕར་སྦེ་ སྤུད་ཙ་སྦེ་འཐོན་འོང་ལགས་ཨ་ནཱི།sssswe get the quality like this. the harvest is great like this.
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་འདབ་མ་འདི་ རུལ་ མར་ས་ཁར་འགྱོ་བའི་བསྒང་ལས་ ང་བཅས་ར་ཏེ་ ས་གནམ་མེད་ས་མེད་ འཇམ་ཏོང་ཏོ་འགྱོཝ་འོང་ལགས།the leaves rot and falls on the ground, and the soil become fertile
- མགོན་པོ། Goenpoཏེ་ཁོ་ ཨེང་་་་སེམས་ཅན་དང ་ཨ་ནཱི་བཟུམ་ ག་ནི་ཡང་ ནད་གཞི་ཡང་ ག་ནི་ཡང་མེད་ལགས། ཏེ་ཁོ་རའི་ད་ ཨ་ནཱི་ དུས་ཅི་མར་ དུས་ཚད་ཚངམ་ལས་ མར་ས་ཁར་འབུད་ དེ་ལས་ ད་རུང་འདི་སྐམ་ ང་བཅས་ཀྱིས་ ཏོག་རྩེ་བརྐོ་ ཏེ་དེ་ལས་ དེམ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་གནམ་མེད་ས་མེད་ ས་འཇམ་ཏོང་ཏོ་འགྱོ་འོང་ལགས་ ཨ་ནཱི་གི།there will be no diseases as such. after the leaves fall this year, it dries, and then we dig the soil and by next year it is very loose..
Loading ... Collection:
Subcollection
- Oral Traditions
Subject
- Field Work
Referenced Places
- Nobgang
Recording Location
- Nobgang
- Bhutan
Language
- Dzongkha
Time Period:
Time:
00:03:32
Creator:
Sonam Chophel
Creator:
Khandu
Creator:
Encho Lhamo
Creator:
Jamyang Lhamo
Editor:
Dr.Karma Phuntsho
Editor:
Sonam Chopel
Contributing Contributor:
Goenpo
Publisher:
Tibetan and Himalayan Library
Sponsor:
Arcadia Fund (Other)
Data Entry:
Copyright Owner:
Shejun
Year Published:
2018
Rights Summary:
ཤེས་རིག་དང་ལམ་སྲོལ་གྱི་དོན་ལུ་ཕབ་བཟུང་ཞུས། ཤེས་རྒྱུན་ལས་སྡེ་ལས་གནང་བ་མེད་པར་བསྒྱུར་སྤེལ་འབད་མི་ཆོག།
For educational and cultural use only. Reproduction is strictly prohibited without permission from Shejun.
Visibility:
Public - accessible to all site users
Shanti AV Id:
4375
Versions:
Date Created:
Saturday, November 21, 2015
Date Issued:
Wednesday, January 27, 2016
Digital Format:
video mp4
File Size:
117.2 MB
Colors:
Color
Duration:
00:03:32
Start Time:
00:03:02
