Skip to main content Skip to search

Mandala Collections Audio-Video

01 Sep 2018
8 min 43 sec
Video Overview
Creators: 
Duptho, Sonam Chophel

An account of Mani Dangrim at Bhuna village under Trashigang Dzongkhag was narrated by Chanu from same village. It was believed that the main relic of the mani dangrim is the heart of Yeti. According to Chanu's story, it is said that the Yeti was killed by an old man and his pet dog, when it came to attack on the wife of an old man. Thus, the heart was implaced in mani dangrim and it is considered as sacred as well as important for the community because this serve as evil protector of the community. Once the stupa was robbed by people and lot of misfortune happened to the community, but when the renovation work took place everything came to normal with hapiness. 

 

༉  བཀྲིས་སྒང་རྫོང་ཁག་ བུ་ན་གཡུས་ཚན་ནང་ཡོད་མི་ མ་ཎི་གདངས་རིངམོ་མཆོད་རྟེན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་འདི་ ཕྱག་ནུ་གིས་བཤད་དོ་ཡོདཔ་ད་ ལོ་རྒྱུས་དང་འཁྲིལ་བའི་སྐབས་ མ་ཎི་གདངས་རིངམོ་མཆོད་རྟེན་གྱི་ནང་གཟུངས་འདི་ མི་རྒོད་ཀྱི་དོན་ཧིང་ཨིནམ་སྦེ་བཤདཔ་ཨིན་མས། ཕྱག་ནུ་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་བསྟུནམ་ད་ མི་རྒོད་འདི་ ཨ་རྒས་ཅིག་དང་ ཁོ་གི་རོ་ཁྱི་དེ་གིས་ ཨང་རྒས་ལུ་གནོད་པ་བཀལ་བར་འོང་པའི་སྐབས་བསད་ཞིནམ་ལས་ དོན་ཧིང་འདི་འ་ནཱི་མ་ཎི་གདངས་རིངམོ་འདིའི་ནང་གཟུངས་སྦེ་བཙུགས་ཡོད་མི་འདི་གིས་ གཡུས་ཚན་འདི་ནང་ བདུད་ཀྱིས་གནོད་པ་ཚུ་བཟློག་ཐབས་འབདཝ་ཨིནམ་ལས་ གཡུས་དེ་ནང་གི་ནང་རྟེན་ཁག་ཆེ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་ཨིནམ་སྦེ་ཆ་བཞགཔ་ཨིན་མས། ཚར་གཅིག་མཆོད་རྟེན་འདི་ ཨརཝ་ཤོར་བའི་སྐབས་ གཡུས་ཁ་ལུ་བྱ་སྟབས་མ་བདེཝ་ལེ་ཤ་ར་ཐོན་ཡོད་རུང་ ཤུལ་ལས་ལོག་སྟེ་ཉམས་བཅོས་ཀྱི་ཞབས་ཏོག་ཞུ་ཞིནམ་ལས་ ཨ་རྟག་ཧ་ལུགས་སྦེ་ ཞི་བདེ་བྱུང་སྟེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

Oral Cultures of Bhutan
Transcript search
No results found for this search
0 of 0
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ཀྱི་བུ་ན། ཧེ་མ་ དཔོན་གྱིས་བདག་འཛིན་འཐབ་ལས་ དཔོན་གྱི་ཆུ་ཞིང་ཟེར་སླབ་དོ། ཏེ་ དཔོན་གྱི་ཆུ་ཞིང་རྟག་ལུ་ མ་ནི་མདངས་རིངམོ་གཅིག་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི།
    So I have no different story to tell. I would narrate another story. In the past the village was ruled by kings and owned many of the wetlands in the village. That is why we called it as “King’s Wetland” Above the King’s wetland there was a Mani dangrim.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཏེ་ མ་གཞི་ ང་བཅས་ནཱ་གི་བཀྲིས་སྒང་གི་མི་ཚུ་གིས་ ཏེ་ མངམ་གྱིས་ར་ མཇལ་ཏེ་འོང་ཟེར་ཞུ་ནི་ ང་གིས་ཧོངས་ལས། དེ་ལས་ ད་ ཨ་ནཱ་ མདངས་རིངམོ་ ཨ་ཁའི་ ཨ་ནཱ་ མ་ནི་མདངས་རིངམོ་གིས་ མ་ནི་མདངས་རིངམོ་གིས་ ཁུངས་བསྐྱལ་ཏེ་ ཞུ་བ་ཅིན་ མདངས་རིངམོ་ནང་ལུ་ ཏེ་ ག་ཅི་ཡོད་ག་ཟེར་བ་ཅིན་ ཧེ་མ་ མི་མ་ཡིན་གྱི་དོང་ཧིང་ཅིག་ཡོད་ཟེར་ ང་རང་གིས་ཨའི་ ལོ་བརྒྱ་སྡོད་དེ་ ཤི་ཡི། ཨ་ནཱི་གིས་ གཏམ་སླབ། ང་ལུ་སླབ་སླབ་ཨིན་ཟེར་ཞུ་ནི།
    Many people of Trashigang must have seen the Mani. However I would narrate about the origin and significance of Mani Dangrim. I was told by my mother who was 100 years old. There was heart of a yeti inside the Mani Dangrim.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་འདི་ ཨ་ནཱ་གི་དོང་ཧིང་། ང་བཅས་ཀྱི་ ཏེ་ སྔ་ལོང་གྱི་འབད་བ་ཅིན་ མི་རྒོད་ཟེར་སླབ་མས། ང་བཅས་ཀྱི་ འདྲེ་མོ་ཟེར་སླབ་འོང་། ང་བཅས་ ཤར་ཕྱོགསཔ་ལས་ ཏེ་ མི་རྒོད་ཀྱི་དོང་ཧིང་ཡོད་ཟེར་ ཏེ་ འ་ ང་གི་ཨའི་གིས་གཏམ་ ང་ལུ་སླབ་དེས་ཟེར་ཞུ་ནི། མི་རྒོད་ཀྱི་དོང་ཧིང་འདི་ ཨ་ནཱ་བཙུགས་དགོ་པའི་ དོན་དག་ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་སླབ་སྟེ་འབད་བ་ཅིན་ ཧེ་མ་ ཨ་ནཱ་བུ་ན་ཟེར་ས་ རྟག་ལུ།
    People of western Bhutan Ngalop call it migay but we call it Drathmo. My mother pointed out that the reason for putting the heart of Yeti in Mani Dangrim was that in the past from the upper part of village named Buna.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཏེ་ ཁྱིམ་ག་ནི་ཡང་ཁྱིམ་ཚང་ག་ཡང་མེདཔ། དེ་ལས་ ད་རེས་ནངས་པ་འདི་ སྣུམ་འཁོར་ལམ་ཡོད་ནི་དེ་གིས་ གནམ་མེད་ས་མེད་ མི་རློབས་དར་ཏེ་ ཨ་ནཱི་འབདཝ་ལས་ ཏེ་ ད་ ག་ཅི་ར་འདྲོགས་དགོཔ་མེད། ག་ནི་ཡང་མེདཔ་ ཧིང་སངས་ས་ དྭངས་ཕྲོས་ཕྲོས་ཡོདཔ་ལས་ ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ ཡ་མཚན་ཆེ་ནི་མིན་འདུག་ཟེར་ཞུ་ནི།
    In the past, there was not even a house and neighbours for them. But these days because of the road connectivity there is nothing to fear that is why most of the people today even don’t believe this story.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཧེ་མ་ ག་ཡང་མེདཔ། ལམ་ཡང་ མར་ ལམ་ མ་ནི་གདངས་རིངམོ་རྟག་ལུ་ ཕར་ གཞུང་ལམ་འདི་སྡོད་ཡི་ཟེར་ཞུ་ནི། དེ་ལས་ ཨ་ནི་སྐབས་ལུ་ ཨང་རྒས་དང་ཨ་རྒས་ གཉིས་ལས་ལྷག་སྟེ་ མེད་དོ་ཨིན་མས། མིན་འདུག་ཟེར་ཞུ་ནི། མངམ་མེནཔ་ཨིནཔ་ཨིནམ་མས་ ཨ་ནཱ་ལུ་ཟེར་ཞུ་ནི། དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་སྦེ་སྡོད་པའི་བར་ན་ལས་ ཏེ་ ཁོ་ཕུག་ལས་མར་མི་རྒོད་ཅིག་ ཨ་རྟག་ར་ མར་ལུ་ མ་ ཆུ་འཐུང་ནི་གིས་ འགྱོ་དེས་ཟེར་ཨིན་པས།
    It is said that in past; there was a main route above Mani Dangrim and there except for a grandmother and grandmother no one lived in the village. It is said that one yeti always moved down to the village to drink water.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨ་ནཱ་ལུ་ ཨང་རྒས་དང་ཨ་རྒས་གཉིས་ ཡོད་རུང་མེད་རུང་ ཏེ་ རོ་ཁྱི་[ཤང་པུ་]གཅིག་དང་ དེ་ལས་ བྱ་པོད་གཅིག གཉིས་ལས་ལྷག་སྟེ་མེདཔ་ཨིན་པས་ ཟེར་ཨིན་པས། དེ་ལས་ ཁོང་གཉིས་ ཚར་གཅིག་འབདཝ་ད་ རོ་ཁྱི་གིས་ གནམ་མེད་ས་མེད་ ཏེ་ ཧབ་སྟེ་ ཏེ་ ཨང་རྒས་དང་ཨ་རྒས་དང་ ནམས་འཚེར་ཏེ་ ཨའོ་ ཨ་རྒས་ ཁྱོད་ཀྱི་ཨ་ནཱི་ རོ་ཁྱི་གིས་ལེགས་ཤོམ་ཅིག་མི་འབད་ནི་མས་ ད་འབདན།
    The two of the olds had a dog and a cock with them. One day the dog barked unusually. The grandmother felt very disturbed with the barking and she told grandfather “Your dog is not going to do anything good now.”
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ད་ ང་བཅས་གཉིས་ཀྱིས་ རོ་ཁྱི་འདི་ བཙོང་པར་འབག་བ་ཅིན་ དྲག་ནི་མས་ཟེར། དེ་ལས་ ཨང་རྒས་ཀྱིས་ ཐག་བཅད་ཞིནམ་ལས། ཨ་རྒས་ཡང་ ཨང་རྒས་ཀྱིས་ བཀའ་མ་ལྕོགས་པར་ ནམ་ཅིག་འབདཝ་ད་ རོ་ཁྱི་འདི་ བཙོང་པར་འབག་ཡོདཔ་ཨིན་པས་ཟེར་ཞུ་ནི། རོ་ཁྱི་འདི་ ག་ཏེ་ལུ་བཙོང་པར་འབག་ནུག་ག་ཟེར་བ་ཅིན་ ད་ལྟོ་ བར་མཚམས་རྒེད་འོག་ ཕར་ མུག་ཏང་མཁར་ཟེར་ས་ལུ་ ཏེ་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་རོ་ཁྱི་འཐེན་ཏེ་ དེ་ལས་ ཕར་འབག་ནུག་ཟེར་ཞུ་ནི།
    She said it would be better if we take the dog for sale. The grandfather not being able to deny on what grandmother said, took the dog for sale one day. He travelled to present bartsham gewog, muktangkhar village to sell the dog.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཕར་ལྷོདཔ་ད་ལུ་ ཏེ་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་རོ་ཁྱི་ལུ་ དྲོན་གོང་བྲེ་ཅིག་བྱིན་ཏེ། དེ་ལས་ ཨ་རྒས་སོང་བའི་ནམ་དུས་ལུ་ ཕྱི་རུ་ ཏེ་ དེ་ལས་ ཁོ་གིས་ ཤེས་ཤེསཔ་བཟུམ་སྦེ ཏེ་ རོ་ཁྱི་དང་ཨ་རྒས་མེད་པའི་དུས་སུ་ ཏེ་ དེ་ལས་ མི་རྒོད་འཐེན་ཏེ་ ཏེ་ ནང་ན་ལུ་འོང་མ་ཚུགས། དེ་ལས་ ཧེ་མ་ ཨང་རྒས་ལུ་ གནམ་མེད་ས་མེད་ སྒོ་ཕྱེ་ནི་བཟུམ་འབད་དེ་ གནམ་མེད་ས་མེད་ དཀྲོགས་དཀྲོགསཔ་ཨིན་མས་ཟེར་ཞུ་ནི།
    As he reached he feed the dog with wheat full of wooden vessel. (Khaw). Alone at the home grandmother was attacked by the yeti. The yeti banged the door as if to break in.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨ་ནཱ་ལས་ ཏེ་ ཨང་རྒས་ གནམ་མེད་ས་མེད་འདྲོགས་ཏེ་ ད་ལྟོ་ ང་བཅས་ མི་མང་ཤོས་ཀྱི་ ཁ་གིས་བུ་ར་བུ་ར་སླབ་མས། བུ་ར་ཟེར་མི་འདི་ ཧེ་མ་འབད་བ་ཅིན་ བྷ་ཟེར་འཁོལ་འོང་ ཟེར་ཞུ་ནི། དེ་ལས་ ཨང་རྒས་ཀྱིས་ ཨ་ནཱི་བྷ་འདི་ ཧོད་ཀབ་ཏོང་ནང་ན་ བླུགས་ཏེ་ དེ་ལས་ འཁོལ་མས་འཁོལ་ས་ར་སྡོད་དེ། དེ་ལས་ ཧ་ལམ་ཅིག་ལས་ ཁོ་ ཧེང་བསྐྱལ་ར་ ཙིགཔ་བཟའ་སྟེ་
    The grandmother was really frightened but she kept on slaking the wool after putting it in a vessel. The wool [bura] was called baha in the past. This made the yeti more furious.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཁོ་གིས་ཁྱིམ་སྟེ། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་ཁྱིམ་སྟེ་ ཁྱིམ་ཡང་ བ་སྒོ་ཅིག་སྦེ་ནི་འདི་གིས་ ཏེ་ བ་སྒོ་མནན་ཏེ་ར་ ནང་ན་ལུ་འོང་ནི་དཔའ་བཅམ་དོ་ཨིན་མས། དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་འབདཝ་ལས་ ཨང་རྒས་གནམ་མེད་ས་མེད་ འདྲོགས་པའི་ཤུགས་ཀྱིས་ མོ་གིས་ བྱ་པོད་གིས་ སྤུབ་བཞག་མི་འདི་ ཏེ་ མོ་གིས་འགྱོ་བའི་འཕྲལ་ལས་ བྱ་པོད་བཟུང་གཏངམ་ད་ལུ་ བྱ་པོད་ཀྱིས་ ཀརེའུ་་ཟེར་ སྐད་བརྐྱབ་བརྐྱབ་ཨིན་པས།
    As the house was just a hut, the yeti kept on trying to break in the house which made grandmother more fearful. Out of fear grandmother pulled the basket with which the cock was covered. Then the cock made Kuew sound.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཏེ་ ད་ལྟོ་འབད་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ཀྱི་བྱ་པོད་ལུགས་སྲོལ་ ང་བཅས་ཀྱིས་བཟུངམ་ཅིག་སྐད་རྐྱབ་ནི་འདི་ ཁོ་གི་སྲོལ་དང་ལམ་འདུག་ཟེར་ཞུ་ནི། དེ་ལས་ མི་རྒོད་འདི་རྣམ་ཏོག་ལང་ནུག་ ཏེ་ བྱ་པོད་འབོ་འབོཔ་ཨིན་པས་ཟེར། ཨ་ནཱི་སྐབས་ལུ་ ལོག་སྟེ་སོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས་ཟེར་ཞུ་ནི། དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་སྐབས་སུ་ སོང་སྟེ། ནངས་པ་བཟུམ་ལུ་ ད་རུང་ ནངས་པ་བཟུམ་ལུ་ ཕྱི་རུ་ལོག་འོང་ཟེར།
    That is why it is a trend of cock to make noise when we catch them. Then yeti hesitated and went back thinking that the cock has crowed. He returned again by tommorrow.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཨང་རྒས་ ཏེ་ གནམ་མེད་ས་མེད་འདྲོགས་ཏེ། དེ་ལས་ མོ་གིས་ མི་རྒོད་མ་འོང་པའི་ནམ་དུས་ལུ་ ཨ་རྒས་ལོག་སྟེ་ལྷོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཨ་ནཱ་ལས་ ཕར་ལས། ལྷོད་དེ་ ཏེ་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་ ཡ་ཟེར། དེ་ལས་ ཨང་རྒས་རྣམ་ཏོག་ལང་སྟེ་ ཨ་རྒས་སྒོ་ཁར་ལྷོད་ཅིག་ ཏེ་ ཨང་རྒས་ཀྱིས་ ག་སྤུབ་བརྐྱབ་སྟེ་སྔུ་བྱིན་བྱིནམ་མས། ཡ་ཟེར་ ཁྱོད་ཀྱིས་ རོ་ཁྱི་བཙོང་པར་འབག་དོ་ཟེར་ ཏེ།
    Than the grandfather returned after selling the dog and no sooner did he reach home then the grandmother fell to tears and at time you went to sell the dog.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    མགྱོགས་པ་མ་ལྷོད་པར། ང་འདིན་ ཏེ་ མི་རྒོད་ཀྱིས་ཐད་རི་བ་རི་རང་སྲོག་བཅད་ཚར་ཡི་ ད་འབདན་ཟེར། མ་ཤི་བར་ ཨ་ཙི་ཙི་རྐྱངམ་ཅིག་ ལུས་ཡི་མས་ཟེར། ང་ཁྱོད་མ་ཕྱེ་པར་ཁོ་གིས་བཟའ་ནི་མས་ཟེར་ མནོ་ཡི་ཟེར། ཏེ་ ཐད་རི་བ་རི་ཁོ་གིས་ཁྱོད་འགྱོ་བའི་ནམ་དུས་ལས་ ཁྱིམ་མནན་འབག་འོང་སྟེ་ དྲེགས་མ་ཚུགས་ཟེར། ཨང་རྒས་ཀྱིས་ ཨ་རྒས་ལུ་ ཨ་ནི་འབད་སླབ་ནུག་ ཟེར་ཞུ་ནི།
    It took such a long time and said, “I thought I was killed by the yeti. I thought I will die even before meeting you,” adding the yeti has been trying to break in since you left.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨ་ནཱ་ལས་ ཏེ། ཡ་ཟེར་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་ཡང་ཁོ་བཏུབ་ཟེར། ཁོ་ ད་རེས་འོང་པ་ཅིན་ ང་གིས་ ཏེ་ སྟ་རི་གིས་ ཁོ་ཟེར། ག་ཅི་འབད་ནི་ དམ་དུམ་བཟོ་སྟེ་ བཏོག་ནི་ཟེར། དེ་ལས་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་ སྟ་རི་བཤེད་དེ་སྲུང་སྲུངམ་ཨིན་མས་ཟེར་ཞུ་ནི་ དེ་ཚེ། ཨ་ནི་ཱཉིམ་མར་ སྲུངམ་ད་ལུ་ ཁོ་ལྷ་འདྲེ་སྦེ་ནི་དེ་གིས་ ཤེས་ ཏེ། ཨ་ནཱི་བསྒང་ལུ་ཡང་ ཁོ་གིས་མ་འོངམ་ཨིན་པས།
    Furious with what he heard from grandmother the grandfather said he will kill the yeti after making sharpening his axe. But the yeti being demon knew about killing him and did not turn out on the day.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨང་རྒས་ཀྱིས་ ལ་སོ་སྐུ་ཆེན་འབད་གེ་ཟེར། ད་ལྟོ་ཚུན་ཚོད་ ང་བཅས་གཉིས་ཀྱིས་ བ་སྒོ་བརྡལ་ནི་བཟུམ་མནན་མ་འབག་མིའི་ཁུངས་ཏེ་ རོ་ཁྱི་[ཤན་པུ་]ཡོད་ནི་འདི་གིས་མ་འབག་པར། ང་བཅས་གཉིས་ཀྱིས་ རོ་ཁྱི་ཧབ་མི་འདི་ ཨ་ནཱི་འབད་ ཧབ་ཧབ་ཨིན་པས་ཟེར། ཏེ་ རོ་ཁྱི་འདི་ ཁྱོད་ཀྱིས་ལོག་སྟེ་ ལེན་པར་འགྱོ་དགོ་ནི་མས་ཟེར།
    Again the grandmother begged the grandfather to get back the dog. She said, “The yeti did not attack out hut until we had dog with us. Our dog barked on that day because of him.” We need to get our dog back now, grandmother said to grandfather.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་ མུག་ཏང་མཁར་ལས་རོ་ཁྱི་ལོག་ལེན་པར་སོང་ནུག་ཟེར་ཞུ་ནི། དེ་ལས་ ཕར་ལས་ རོ་ཁྱི་ལོག་ལེན་ཏེ་ ཨ་རྒས་ཀྱིས། དེ་ལས་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་ ཨ་ནཱི་གྱི་ཚེ་ ནཱ་ལས་ ནམ་མ་ལངམ་ཅིག་ཁར་འགྱོ་སྟེ། ཕར་ལས་ ང་བཅས་ དང་པོ་ ལུགས་སྲོལ་ ཏེ་ ནུམ་ཤོག་ བརྐྱབ་སྟེ་ཟེར་སླབ་མས། ནུབ་མོ་ཡང་མ་སྡོད་པར་འོང་སྟེ་ དེ་ལས་ ཨ་ནཱ་ ཁྱིམ་ནང་ ཏེ་ ནུབ་མོ་རང་ ཨ་རྒས་དང་རོ་ཁྱི་ལོག་ལྷོད་ནུག
    Then the grandfather immediately travelled to muktangkhar to get back the dog even before the dawn. Not even holding a night grandfather returned with the dog and reached home by evening.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ལྷོད་ཞིནམ་ལས་ ག་ཅི་འབད་ཡི་ཟེར་བ་ཅིན་ ཨེང་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་གནས་སྐབས་བརྐྱབ་སྟེ་ འུམ་ ད་རེས་འབདན་ ཁོ་འོང་། དེ་ལས་ རོ་ཁྱི་འདི་[ཏའུ་]གིས་ སྤུབས་ཏེ། དེ་ལས་ ཨ་རྒས་འདི་ སྟ་རི་བཤེད་དེ་ སྒོ་ཁར། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་ སྒོ་ཟེར་རུང་ གནམ་མེད་ས་མེད་ ཅིག་མེད་པར། ཏེ་ རྦ་ལེབ་ཅིག་གིས་ ར་ཏ་རོ་ཏོ་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
    After reaching home grandfather planned an idea and stood near their weak door with his axe keeping his dog covered.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་རྒྱབ་ཁར་འཛུལ་ཏེ་སྡོད་ནུག་ཟེར་ཞུ་ནི། ཏེ་ དེ་འབདཝ་ད་ལུ་ དེ་ཚེ་ ད་རུང་ ཤེས་ཤེསཔ་བཟུམ་སྦེ་ རྩ་ལས་ར་མ་འོང་པས། དེ་ལས་ ཨ་ནཱི་ལས་ ནངས་པ་ལས་ ཏེ་ ཁོ་གིས་ ཐད་རི་བ་རི་ ཨ་ནཱི་གྱི་ཚེ་ཐད་བཅད་དེ་ར་ ཏེ་ ད་ ཨང་རྒས་འདི་ ཟ་ནི་རང་ཨིན་ ཟེར་འོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
    But the yeti did not come even on that day as if the yeti knew about it. Then the next day yeti came with intention to kill grandmother and eat her.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ འོངམ་ད་ལུ་ ཨ་ནཱི་སྐབས་ལུ་འབདན་ ཁོ་གིས་སྒོ་ ཁྱིམ་བསྐོར་ར་ཡང་མ་འབད་བར་ ཕྲང་ཕྲང་ར་ནང་ན་འཛུལ་ཏེ་འོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས། དེ་ལས་ འཛུལ་ཏེ་འོང་པའི་བསྒང་ ཨེ་ཧེང་ དེ་ལས་ ཨ་རྒས། ཨང་རྒས་ཀྱིས་ སོང་བའི་འཕྲོ་ལས་ ཨ་ཕར་[ཏའུ་ཁ་]ཕྱེ་གཏངམ་ད་ལུ་ རོ་ཁྱི་[ཏའུ་]གིས་ སྤུབས་བཞག་ས་ལས་ རོ་ཁྱི་གིས་ཁོ་སོ་བཏབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
    But this time yeti instead to making round of the hut directly entered the hut. The grandmother immediately uncovered the dog and released him. The dog then bitted the yeti.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ སོ་བཏབ་སྟེ། དེ་ལས་ ཨ་རྒས་ཀྱིས་ ད་ རོ་ཁྱི་གིས་སོ་བཏབ་སྡོདཔ་ད་ལུ་ སྟ་རི་འབག་སྟེ་ ཁོ་བརྫམ་སྟེ། དེ་ལས་ ཁོ་དམ་བཏགས་གེ་མས་ཟེར། དེ་ལས་ བརྫམ་སྟེ་ དམ་དུམ་བཟོཝ་ད་ལུ། ཁོང་གཉིས་ལུ་ཡང་ རྣ་རྒྱུད་ཨ་ཙི་ཙི་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིནམ་མས། ཏེ་ དེ་ལས་ ང་བཅས་གཉིས་ཀྱིས་ ཨ་ནཱི་སྦེ་བཞགཔ་ད་ལུ་ མི་བཏུབ་ཟེར།
    As the dog was biting the grandfather hit him with his axe and killed the yeti. They had heard that it should not be kept like that
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    ཨ་ནཱ་དོང་ཧིང་ སོ་སོ་མ་ཕྱེ་པ་ཅིན་ དེ་ལས་ ཁོ་ས་དོང་ནང་ལུ་ མ་བཙུགས་པ་ཅིན་ བསྐྱལ་ས་བསྐྱལཝ་ གནོད་འོང་ཟེར་ སླབ་ནི་ཡོད་མས་ཟེར། དེ་ལས་འབག་སྟེ། ད་ལྟོ་ དོང་ཧིང་འདི་ མ་ནི་མདངས་རིངམོ་གི་འོག་ལུ་ དེ་ལས་ ས་དོང་ནང་བཙུགས་བཞག་བཞགཔ་ཨིན་པས་ཟེར་ཞུ་ནི།
    The grandfather said it would be a great mistake on their part if they did not throw the heart of the yeti separately. Then they dig a hole in the ground and covered it underground where the present Mani Dungrim exists.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཨ་ནཱ་ཐོག་ཁ་ལས་ ཤུལ་ལས་གཞན་གྱིས་ རྣ་རྒྱུན་ཨ་ནཱི་གོ་ཞིནམ་ལས་ མི་སྦོམ་ཚུ་གིས་ ཡ་ ཨ་ནཱི་ཁོ་ ཁ་མཉན་མཆོད་རྟེན་ཅིག་ ཨིན་མས་ཟེར། དེ་ལས་ མ་ནི་མདངས་རིངམོ་གཅིག་བཞེངས་ཏེ། དེ་ལས་ ཨ་ནཱ་ མ་ནི་མདངས་རིངམོ་འདི་ ཧེ་མ་འདི་ གནམ་མེད་ས་མེད་ ལེགས་ཤོམ་སྡོད་ཡི་ཟེར་ཞུ་ནི།
    The people heard about this and later a stupa(Mani Dhangrim) was built to supress the evils. The Mani Dhangrim was very attractive earlier.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ བར་སྐབས་ཅིག་ལས་གནམ་མེད་ས་མེད་ ཉམས་གསོ་ཤོར་ཏེ། དེ་ལས་ ག་ནི་ཡང་མེནམ་ཅིག་འཐོན་ཏེ། དེ་ལས་ང་བཅས་ཚུ་གིས་ ནཱ་ཡང་ གནམ་མེད་ས་མེད་ རི་དྭགས་སེམས་ཅན་གྱི་མང་སུ་མང་སུ་ མེདཔ་གཏང་ཞིནམ་ལས། དེ་ལས་ ང་བཅས་ད་ལྟོ་ ཁ་རྩེ་གུ་ སྟབས་མི་བདེ་བས་ཟེར་ཞིནམ་ལས་ ཏེ་ ད་ལྟོ་ང་བཅས་ དགོན་པ་གསརཔ་གིས་ ཏེ་ རང་གཞི་མཁར་གི་བླ་མ་གིས་རྨགཔ་ མཚམས་པ་ཤཱཀྱ་རྒྱལ་མཚན་ཟེར་མི་གིས་ ཡ་ ང་གིས་ཉམས་གསོ་ཞུ་ནི་ཟེར།
    In midst it got deteriorated and wild animals started to harm. So Tshampa Shacha Gyeltshen who was the (brother inlaw) of rangzhikhar Lama renovated it.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ཁོ་གིས་ ཉམས་གསོ་ཞུ་སྟེ། དེ་ལས་ འདི་གིས་སྐབས་ལུ་ མེ་མེ་རིན་པོ་ཆེ་ ཁོ་རང་ཡང་ རང་གཞི་མཁར་ལུ་བཞུགས་ཏེ་འདུག དེ་ལས་ མེ་མེ་ཡང་ཞུ་སྟེ། དེ་ལས་ ཉམས་གསོ་ལེགས་ཤོམ་འབད་གནང་སྟེ། དེ་ལས་ ང་བཅས་ ལོ་གཅིག་ཟེར་མི་འདི་ ཏེ་ རི་དགས་སེམས་ཅན་གྱིས་ ང་བཅས་ལུ་ གནམ་མེད་ས་མེད་གནོདཔ་མ་བསྐྱལ་ཟེར་ཞུ་ནི།
    Maemae Rinpoche was also there at Rangzhikhar at the time if renovation. The wild animals did not harm for the one year due to the good renovation.
  • ཕྱག་ནུ Chanu
    དེ་ལས་ ག་ཏེ་ཡང་ བདའ་མ་འཛིན་ཅིག་ཁར་ ཨ་ནཱ་མཆོད་རྟེན་འདི་ སློང་སྟེ་ ཧ་ལམ་འདོམ་བཞི་དེ་ཅིག་ ག་ར་བཟོ་ཞིནམ་ལས་ ཨ་ནཱི་འདི་ ཉམས་ཏེ། ཏེ་ ད་རུང་ར་ ལོག་སྟེ་སེམས་ཅན་འདི་ཁ་དར་ཡི་ཟེར་ཞུ་ནི། ཏེ་ ད་རུང་ཡང་ མཚམས་པ་གིས་ ཡ་ ཨ་ནཱི་མི་བཏུབ་ནི་མས་ཟེར། ལོག་ཉམས་གསོ་གནང་སྟེ་ ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ལགས། བཀྲིན་ཆེ། ཨ་ནཱི་ཅིག་རྐྱངམ་ཅིག་ཨིན་ལགས།
    But the stupa was robbed and ruined. So the wild animals started again to harm. Tshampa said it is not good to keep like this and once again renovated it and is still there. Thank you. I have only this much to say.
Collection: 
Oral Cultures of Bhutan
Subcollection 
Subject 
Referenced Places 
Recording Location 
Language 
Creator: 
Duptho
Creator: 
Sonam Chophel
Contributing Contributor: 
Chanu
Publisher: 
Tibetan and Himalayan Library
Sponsor: 
Arcadia Fund (Other)
Data Entry: