Skip to main content Skip to search

Mandala Collections Audio-Video

29 Jan 2016
13 min 58 sec
Video Overview
Creators: 
Rinzin Dema, Sonam Choden

The wrathful deities are forms of Buddha and other gods. They assume those fierce embodiments in order to subdue demons and other evil forces. Deities that play an important role in the lives of the Bhutanese are believed to live in sacred places and mountains. Every village has their own regional deity or local deity. Ap Tshi Tshi gives a short account about a local deity called Draktshen who is believed to reside in a mountain in his region. Just beside that mountain there is a small lake. Ap Tshi Tshi says that in that lake lives a goddess who is the wife of the local deity. According to the oral tradition, this local deity used to be vicious and to harm the local villagers. There is a “baa zam”— a traditional cantilever wooden bridge—in front of the palace of that local deity. In the past, whoever crossed that bridge at night would become ill and die. Later on, a noble person called Ap Wangchuk tamed the local deity and made it possible for the local villagers to cross the bridge without any harm.

 

གཡུས་སྒོ་སོ་སོ་ལས་ཕར་ག་ཏེ་ཡང་ ས་གནས་ཀྱི་བདག་པོ་འབད་ གནས་བདག་རེ་ཡོདཔ་བཟུམ་སྦེ་ ཧཱ་ སྐར་ཚོགས་རྒེད་འོག་ ཨིན་དགོ་ལས་ ཨཔ་ཚི་ཚི་གིས་བཤད་མི་ནང་ གཡུས་དེ་ནང་ཡང་ བྲག་བཙན་ཟེར་ ཡོད་མི་དེ་སྐྱེས་བཙན་སྦེ་བསྟེན་དོ་ཡོདཔ་ད་ བྲག་དེ་གི་སྦོ་ལོགས་ཁར་ མཚོ་སྨནམོ་ཅིག་ཡོད་མི་འདི་ བྲག་བཙན་དེ་གི་གནསམོ་སྦེ་བརྩི་དོ་ཡོདཔ་མས། ཁོ་གིས་སླབ་མི་ནང་ ཕམ་ཚུ་གིས་དཔྱེ་གཏམ་སྦེ་སླབ་ནི་འདུག་ཟེར་མི་འདི་ དཔྱེ་གཏམ་མེན་པར་ ཕ་མའི་ཁ་རྒྱུན་ ཟེར་འོང་ནི་ཨིན་མས། དཔྱེ་གཏམ་དང་ཁ་རྒྱུན་ག་ཅི་ར་ཨིན་རུང་ ཧེ་མ་འབད་བ་ཅིན་ བྲག་བཙན་དེ་ གནམ་མེད་ས་མེད་གདུག་དྲག་ཅིག་ཨིན་ ཟེར་སླབ་དགོ་མི་དེ་ཡང་ བྲག་བཙན་གྱི་ཕོ་བྲང་ཡོད་པའི་གདོང་བསྐོར་ལུ་ སྦ་ཟམ་ཅིག་ཡོད་མི་ལས་ ཕྱི་རུ་གནམ་སྲོ་ཞིནམ་ལས་ མི་ཕར་ཚུར་འགྱོ་ནི་མེད་ ཟེར་ཨིནམ་ད་ གལ་སྲིད་འགྱོ་བ་ཅིན་ ནངས་པར་གནངས་ཚེ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ འ་ནི་མི་དེ་ ན་སྦེ་ཤི་འོང་ཟེར་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་ཤུལ་ལས་ གཡུས་ག་བ་ཁ་ལས་ ལས་ཅན་གྱི་སྐྱེས་བུ་ ཨཔ་དབང་ཕྱུག་ཟེར་མི་དེ་གིས་ བཏུལ་ཞིནམ་ལས་རྐྱངམ་ཅིག་ ཕྱི་རུ་ཟམ་དེ་ནང་ལས་འགྱོ་རུང་ མི་ལུ་གནོདཔ་མ་སྐྱེལ་བར་ཁྱད་མེདཔ་སྦེ་འགྱོ་སྟེ་ཡོད་ཟེར་བཤད་པ་གིས་མ་ཚད་ ལས་ཅན་གྱི་སྐྱེས་བུ་ཨཔ་དབང་ཕྱུག་གིས་ ས་གནས་གཞན་ཁ་ལུ་ཡང་ བདུད་ཚུ་བཏུལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་འདུག།

 

Oral Cultures of Bhutan
Transcript search
No results found for this search
0 of 0
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    ད་ང་བཅས་འབད་བ་ཅིན་ ང་བཅས་གཡུས་འདི་ གཡུས་འགོ་སྦེ་ གཡུས་འགོ་གི་ གནསཔ་འདི་ བྲག་བཙན་ཟེར་ འ་ནཱེ་སྦེ་བརྩིཝ་ཨིན།
    Now our village, the community, and local deity is considered as Draktsen.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    བྲག་བཙན་འདི་བརྩི་དགོ་མི་འདི་ ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ནཱ་དངཔ་ གཡུས་འདི་ཆགས་སྦེ་ཞིནམ་ལས་ ང༌བཅས་ཀྱི་ གནསཔ་བྲག་བཙན་སྦེ་བརྩི། ང་བཅས་ལོ་འདི་གསརཔ་ཚེས་བའི་ཤུལ་ལས་ ང་བཅས་ ཁྱིམ་ནང་ཆོ་གུ་ཅིག་བཏང་འདི་འབད་རུང་ འདི་ནང་ལས་ ལྷ་གསོལ་འདི་ཚུ་སྤུ་ར ༼ག་ར༽ བཙན་བྲག་བཙན་ཟེར་མི་འདི་རྟེན་དེ་གིས་གསོལ་དགོཔ་ཨིན།
    Why we consider Draktsen (mountain or cliff spirit) is, first of all, after settling the village, we had worshiped Draktsen as our deity. After the New Year even when we conduct our annual rituals, we have to conduct including Draktsen in the worship.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    ད་འ་ནཱི་གསོལ་བའི་བསྒང་ལས་ང་བཅས་ཁྱིམ་ནང་ཆོ་གུ་ཉིནམ་གཅིག་གཏང་སྟེ་འབད་རུང་ ད་ང་བཅས་ཆོ་གུ་གིས་ནང་ལུ་བཙན་འདི་བཙུགས། བཙནའདི་སྐུ་རྐྱང་སྦེ་བཏང་། འདི་མེན་དེ་འབད་རུང་ ང་བཅས་ཀྱིས་ཨ་ནཱི་ཤ་ལྔ་ཟེར་ ཕུལ་ནི་ཡོད།
    And when conducting this rituals, even when it is a days performance, it has to include in the ritual, had to include as an individual worship. If not we also have in semilair way to make an offering of shanga (five kinds of meat offering).
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    ཤ་ལྔ་དེ་ ཕུལཝ་ད་ལུ་ འདི་ཨིན་ཅིག་མེན་ཅིག་ ང་བཅས་ དང་པ་ར་ བྲག་བཙན་གྱི་ཤ་ལྔ་སྦེ་ཕུལ།
    While conducting the Shanga offering, It has to first offer the Shanga for Draktsen at all cost.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    ཏེ་དེ་ལས་ང་བཅས་གཡུས་ཁ་ལུ་ག་དེམ་ཅིག་དམངས་ཀྱི་རིམ་གྲོ་རྐྱབ་འབད་དེ་འབད་རུང་བྲག་བཙན་འདི་གསོལ། བྲག་བཙན་འདི་ཤ་ལྔ་ཆོ་གུ་དེ་ལོགས་སུ་སྦེ་བཏང་། ཤ་ལྔ་དེ་ཕུལ།
    () So, no matter how many public rituals are performed in our village, we have to do offerings to Draktsen, we have to perform Shanga for Draktsen.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    ཏེ་དེ་ལས་བྲག་བཙན་གྱི་དར་འདི་བཙན་དར་ཟེར་སླབ་སྟེ་དེ་གི་གདོང་ཁར་འཕྱར་དགོ་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    And then we have to hoist a Tsen flag known as the Tsendhar before it (Shgnga offering).
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    ད་འདི་སྔོན་མ་ལས་ང་བཅས་ད་ད་རེས་ནངས་པ་འདི་ད་ཨ་ཙི་ཅིག་ཉམས་ཨིན་མས། ད་དེ་བསྒང་འབད་བ་ཅིན་ང་བཅས་ཕམ་ཚུ་གིས་དཔྱེ་གཏམ་བཟུམ་ཅིག་སྦེ་ང་བཅས་དེ་སྦེ་གོཝ་ཨིན་མས།
    Now this (practice) has declined in today's time. Back then, our parents use to share this in the form of oral pass down.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི Ap Tsi Tsi
    ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ད་ང་བཅས་བྲག་བཙན་འདི་དང་ཕུག་ཏེ་ཆོས་ཅིག་ནཱེ་དེམཅིག་གནམ་མེད་ས་མེད་མ་དར་བའི་སྐབས་འབད་བ་ཅིན་གནམ་མེད་ས་མེད་སྡུག་དྲགས་སྦེ་ཡོད་ཟེར་མས་ལགས།
    () It was because, during the olden days when dharma wasnt in spread, it is said that Drakten is powerful and choleric.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་སྡུག་དྲགས་སྦེ་ཡོདཔ་ད་ག་སོངམ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ང་བཅས་ཀྱི་ཕམ་ཚུ་དཔྱེ་གཏམ་ལས་དཔྱད་པ་ཅིན་དང་ཕུགས་ང་བཅས་ནཱ་བྲག་བཙན་གྱི་གདོང་ཁར་ལས་ཚུར་ཟམ་པ་ཅིག་དང་ཕུགས་ཀྱི་བ་ཟམ་སྦེ་ཟམ་པ་ཅིག་ཡོད་ཟེར་མས།
    To tell about how evil he was, according to the proverbs shared by our parents, there is said to be a bridge, a suspension bridge.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་འ་ནཱི་ཟམ་པ་དེ་ཡོདཔ་ད་ལུ་ང་བཅས་བྲག་བཙན་གྱི་ནཱ་གི་ཟམ་པ་འདིའི་སྟེང་ཁར་ལས་ ཏེ་དང་ཕུགས་འབད་བ་ཅིན་ང་བཅས་ཉིམ་འདི་ལ་ལས་མར་འཛུལ། ཕྱི་རུ་གནམ་སོརཔ་ཅིན་ ཏེ་གནམ་འདི་སར་རུ་སོར་ལས་ ཏེ་ཟམ་པུ་འདི་ལྟག་ལས་ཕར་ མི་དེ་ཕར་འགྱོ་མི་ཚུར་ཟེར་འོང་མི་མ་པ་ལས་མི་བཏུབ་ཟེར།
    As there was that bridge, our Draktsen, in the oden days, when the sun starts to set and when the night falls, people can't travel to and fro the bridge.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་འ་ནཱ་འགྱོ་བ་ཅིན་ མི་འདི་གནམ་མེད་ས་མེད་སྲོག་བཅད་ མི་སྲོག་བདུད་པའི་ཟེར་སླབ་དེ་གིས་ ཏེ་འ་ནཱེ་ཟམ་འདིའི་སྟེང་ཁར་བདུད་ཀྱི་ཞོངམ་ཟེར་ ཏེ་ང་བཅས་དང་ཕུགས་ ང་བཅས་ དཔྱེ་གཏམ་འབད་བ་ཅིན་བདུད་ཀྱི་ཞོངམ་ཟེར་སླབ་མས། འ་ནཱི་ཟམ་པ་འདི་གི་སྟེང་ཁར་བཀལ་བཞག་འོང་ཟེར་མས།
    If people travel from this bridge, that person's life will be risked, it is said that the people's life is seized. So on this bridge, it is said that there use to be a evil's cage kept on that bridge during olden days.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་འ་ནཱི་གནམ་ས་རུ་སོ་རུ་ཅིག་ཁར་འ་ནཱི་ཟམ་པ་འདིའི་སྟེང་ཁར་ལས་ཕར་འགྱོ་བ་ཅིན་ ཏེ་ནངས་པ་གནངས་ཚེ་ཅིག་ཁར་ན་སྟེ་གིས་སྦེ་ ཏེ་མི་འ་ནཱེ་ཤིཝ་ཨིན་ཟེར་ ཏེ་འ་ནཱེ་སྦེ་ ཏེ་དཔྱེ་གཏམ་འ་ནཱེ་སྦེ་འདུག་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    So if a person travels to and fro this bridge then after few days, that person will fall ill and the he will die, that is how it is reflected in the proverbs.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་དེ་འབད་འབདཝ་ད་ང་བཅས་བྲག་བཙན་འདི་ ད་བཙནན་སྦེ་ ད་ང་བཅས་ཡར་ལུ་ནམ་སྦེ་ ད་ང་བཅས་བྲག་བཙན་གི་གདོང་ཁར་ལུ་ཏེ་ང་བཅས་དང་ཕུགས་ཀྱི་ང་བཅས་དཔྱེ་གཏམ་ལས་ཏེ་བྲག་བཙན་གི་མཚོ་ཟེར་སླབ་སྟེ་མཚོ་ཅིག་ཡོད་ཟེར་མས།
    Then it is said in the proverbs that there is a lake in front of Draktsen during the olden days which is known as Lake of Draktsen.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    བྲག་ཅིག་གི་གདོང་ཁར་ལུ་མཚོ་འདི་ ད་འ་ནཱི་བྲག་བཙན་གྱི་གཉེན་གྱི་རྟགས་བཟུམ་སྦེ་རོགས་ཁོ་གི་ང་བཅས་བཟུམ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ཨམ་སྲུ་བཟུམ་ཅིག་ཨིན་མས། ཏེ་འ་ནཱི་མཚོ་སྨན་ཅིག་ཡོད༌ཟེར༌ དང༌ཕུགས༌ང༌བཅས་ཀྱི་ཕམ༌ཚུ༌གིས༌འ༌ནཱེ༌སྦེ༌སླབ༌ནི་འདུག།
    The lake in front of Draktsen indicates his marriage, the goddess in the lake is beieved to be his wife and this is what our parents use to tell us during the olden days.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་འདི་གི་ལྟག་ལས་ང་བཅས་ནཱ་ལས་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་དང་ཕུགས་བྲག་བཙན་འདི་ད་རེས་ནངས་པ་ང་བཅས་ནཱ་གི་མི་བཟུམ་སྦེ་རོགས་ཁོང་ར་གནས་བདག་ས་མགོ་རི་མགོ་གི་གནས་བདག་སོ་སོར་ཚུ་ཁོང་ར་འཛོམས་ཏེ་གིས་སྦེ་བྲག་བཙན་གྱི་ཤོ་གདན་ཟེར་སླབ་སྦེ་འ་ནཱིའི་རྩ་བར་ཕྱི་རུ་ང་བཅས་ཀྱིས་མི་དང་ཕུགས་ཀྱི་འབད་བ་ཅིན་མི་ལེགས་སྲོལ་སྐྱེདཔ་ཟེར་སླབ་ཨིན། འ་ནཱི་ཚུ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ཨ་རྩི་ཤེས་ཟེར་ སླབ་མས། ཏེ་ང་བཅས་གཞན་གྱིས་ཤེས་ཟེར་སླབ་ནི་མིན་འདུག འ་ནཱ་ལུ་པུ་ར་ག་རཡར་ཤོ་རྐྱབ་སྟེ་གིས་སྦེ་སྡོད་འོང་ཟེར་སླབ་སྟེ་གིས་ཏེ་ཤོ་གདན་དེ་ད་རེས་མཇལ་སྦེ་རུང་གནམ་མེད་ས་མེད་དངོས་སུ་སྦེ་ར་ མཇལ་སར་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།
    () So above this [lake], during the olden days, all the local deities of each area gathers at the pad of Draktsen's playing dice during the evening. It is said that the extraordinary people will know that but no ordinary people will know. So all the deities will be playing dice on that dice pad and we can still see this dice pad as clearly as it use to be before.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ཡར་ཡོད་ལྡན་ལྡན་སྦེ་དང་ཕུགས་ཡར་ང་བཅས་ཀྱི་བྲག་བཙན་གྱི་ཤོ་གདན་ཟེར་རྡོ་དེ་གི་མིང་ར་ཤོ་འདན་ཟེར་སླབ་ཨིན།
    So it is clearly there and it is called as the Dice Playing Pad during the olden days.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ད་རེས་ནངས་པ་ང་བཅས་ཆུ་བྱག་རྐྱབ་རུང་ག་ཅི་འབད་རུང་དེ་དཀྲོགས་མི་བཏུབ་ཟེར་སླབ་སྦེ་རོགས་འགྲོ་ཟར་ས་རྐོ་འཕྲུལ་ཆསརྐྱབ་མི་ཡོད་དེ་འབད་རུང་གཞུང་ལས་ཆུ་བྱག་རྐྱབ་སྟེ་འབད་རུང་མ་པ་ལས་དཀྲོགས་མི་བཏུབ་སླབ་པས་མ་དཀྲོགས་པར་ར་བཞག་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིནལགས།
    () So these days, even when we make river banks or drove drozers, it (dice pad) is not touched, even while government makes the river bank, it is left untouched.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ནཱི་ལས་དང་ཕུགས་གནམ་མེད་ས་མེད་ང་བཅས་ནཱ་བྲག་བཙན་འདི་སྡུག་དྲགས་ཅིག་ཡོད་པའི་ཤུལ་ལས་དང་ཕུགས་ཡུདཔ་ཅིག་ལས་ང་བཅས་ཕམ་མའི་དཔྱེ་གཏམ་ལས་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་ང་བཅས་ནཱ་གཡུས་ཁར་ལས་ཕར་གཡུས་ག་བར་ཁ་ཟེར་མི་ནང་ཏེ་ཨཔ་ག་བར་ཁ་ལས་རོགས་ཨཔ་གླང་ཅུ་ཟེར་སླབ་སྟེ་ ཏེ་ཅིག་གནམ་མེད་ས་མེད་རོགས་དེ་ཡང་མ་པ་ལེགས་སྲོལ་གྱིས་བཀོདཔ་ཅིག་ཨིན་མས།
    As Draktsen was so evil, it is said in the prooverbs that, there was a man callled Langchu from the village called Ghabarkha ans he is said to be an extraordinalry man.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་རོགས་ཁོ་གིས་སྦེ་ ཏེ་འ་ནི་གནག་མཚོ་གི་བདུད་དེ་གནམ་མེད་ས་མེད་ཟམ་པའི་རྩ་བ་ལས་ཕར་མི་ག་དེ་སྦེ་ཕར་དང་ཚུར་འགྱོ་དགོཔ་ཐོནམ་མས། དེ་ནང་མི་སྲོག་འདོགས་བཅད་མས་ཟེར་སླབ་ཏེ་གི་ ཏེ་ཁོ་གིས་ ཐེམ་ཐལ་ཁ་ག་ཏེ་ལུ་ཡང་བདུད་འདི་ཚུ་པ་ར༼ག་ར་༽བཏུལ་བའི་དཔྱེ་གཏམ་འདུག
    () So the proverbs says that, he tamed the demon of Naktsho as people had to travel form that anyway risking their life. He even tamed other demons of different places.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ང་བཅས་ནཱ་གི་བྲག་བཙན་གྱི་བདུད་ཚུ་ཡང་ནཱ་ལས་ཚུར་ཟམ་པའི་སྟེང་ཁར་ལས་ཕར་ཚུ་འགྱོཝ་དང་ལུ་ཏེ་མི་བཏུལ་དེ་གིས་ཕར་དང་ཚུར་མི་སྲོག་འདོགས་གཅད་ནི་མེད་པའི་དམ་བཅའ་དེ་འ་ནཱི་ཏེ་ང་བཅས་ ག་བར་ཁ་ཟེར་མི་ནང་ལས་ ཇོ༼ཨ་རྒས༽་གླང་བཅུ་ཟེར་མི་འདི་གིས་ ཏེ་བཏུལ་ཡི་ཟེར་སླབ་མས།
    () So there demons of Draktsen were also tamed by the grandpa Langchu from Ghabarkha, he was made to take oath to never harm thos who travel from that bridge.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་འ་ནཱི་ཁོ་གིས་བཏུལ་ཚར་ཞིནམ་ལས་ང་བཅས་ཀྱིས་འབད་བ་ཅིན་ད་རེས་ནངས་པ་འབད་བ་ཅིན་གནའ་བཀལ་དོ་བཟུམ་སྦེ་འདི་ཚུ་བཀལ། ཏེ་འ་ནཱི་ཚེ་ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ང་བཅས་ནཱ་གི་ཟམ་འདི་གི་སྟེང་ཁ་ལུ་མི་ཕྱི་རུ་ཕར་དང་ཚུར་འགྱོ་མི་ག་དེ་སྦེ་ཡོད་རུང་ཏེ་མི་སྲོག་འདོགས་གཅད་པའི་ཟེརཝ་མིན་འདུག
    () So after he was being tamed, it is like taking oath these days, there after, no people were harmed while they travelled from that bridge.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    འ་ནཱེ་ཚུན་ཚོད་ཀྱི་བར་ན་ལུ་ ཏེ་དང་ཕུགས་ཟམ་པུ་ཕར་དང་ཚུར་བརྒལ་བ་ཅིན་བརྒལ་ཚེ་གཅིགཔ་སྟེ་མི་སྲོག་འདོགས་བཅད་༽དེ་གནམ་ཕྱི་རུ་གནམ་སོརཔ་ཅིན་ཟམ་པུ་འདི་ཁར་ལས་མི་ཕར་དང་ཚུར་མ་པ་ལས་འགྱོ་མི་བཏུབ་ཟེར་འགྱོ་ནི་མེད་ཟེར་ང་བཅས་ཕམ་ཚུ་གིས་དཔྱེ་གཏམ་འ་ནཱེ་སྦེ་སླབ་ནི་འདུག་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    ( Till that time, during the olden days, people never use to cross that bridge as their life was on rist, people stopped corssing the bridge when the night falls and this is how it said in the proverbs.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ང་བཅས་ཀྱི་ནཱ་ལས་བལྟ་རུང་ང་བཅས་ཀྱི་བྲག་བཙན་ང་བཅས་འབད་བ་ཅིན་ང་བཅས་ཁྱིམ་ནང་གིས་རྟགས་འདི་ དེ་འབད་འཐོན་སོངམ་པ་ཅིན་ད་སྐུ་འདྲ་ལོ། ཕྱག་ཨིན་ལོ། ཞབས་ཨིན་ལོ། འ་ནཱི་ཆིབས་རྟ་ཨིན་ལོ་ཟེར་ཨ་ནཱུ་ག་ཅི་ཡང་ཡོད་ཟེར་ང་བཅས་ཕམ་མའི་སྐབས་ལས་ར་ཨ་ནཱི་ཡོད་ཟེར་སླབ་ནི་མིན་འདུག
    Now when we see from here or at our home aslo, there isn't anything that is said to be the statue of Draktsen, like hand, or his vehicle, even our parents didn't tell us anything about it.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ང་བཅས་ར་འབད་རུང་འ་ནཱི་དེ་མ་པ་ལས་མ་འཐོང་། ད་ང་བཅས་བྲག་བཙན་ཟེར་སླབ་དགོ་པའི་ཁུངས་འདི་ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ཡར་བྲག་དེ་སྟེང་ཁར་ལུ་བྲག་བཙན་ཟེར་ཁོ་གིས་ཞལ་འདི་འབད་བ་ཅིན་ བྲག་གུར་རང་འཁྲུངས་སྦེ་ཞལ་ སྤྱན་དང་ སྙན་འདི་ཚུ་ག་ར་བྲག་གུར་ལུ་རང་འཁྲུངས་སྦེ་ཡོད།
    We have also not seen this. The reason why we call it Draktsen is, there is the face of Draktsen on that rock, there is the naturally originated face, eyes, ears and all on the rock.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    དབུ་ཞྭ་ཟེར་ག་ཅི་ཡང་མིན་འདུག ཞལ་འདི་འབདན་དོད་ཁག་ཁ་སྦེ་རོགས་མི་ཡར་དང་མར་འགྱོ་མི་གིས་ཡང་དབའེ་འ་ནཱི་བྲག་བཙན་གྱི་ཞལ་འབགཔ་ཨིན་ཟེར་སླབ་སྲོལ་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།
    There is anything like crown. The face is so clear on the rock and people passing by says that this is the mask of Draktsen.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    འདི་ད་རེས་ནངས་པ་མཇལ་འདི་སྦེ་རུང་ཏེ་ཡར་བྲག་བཙན་གྱི་ཞལ་འབགཔ་དེ་གི་གཅིག མར་མཚོ་སྨན་དེ་གིས་གཉིས་ཏེ་བྲག་བཙན་གྱི་ཤོ་འདན་འདི་ད་རུང་ཕར་འབད་རུང་ང་བཅས་སྐབས་ལུ་ང་བཅས་ཕ་མ་གྱི་འ་ནཱེ་སྦེ་སླབ་ནི་འདུག ཏེ་འ་ནཱི་གནམ་མེད་ས་མེད་དོད་རི་རི་སྦེ་རང་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    Even if we see today, firslty, the face of the Draktse, secondly, the goddess of the lake and then the Pad of Playing Dice are clearly seen and this is all that our parents have said.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་དེ་ལས་ང་བཅས་ནཱ་ཨ་ནཱི་དཔྱེ་གཏམ་ཟེར་བྲག་བཙན་གི་སྐོར་ལས་ཞུཝ་ཟེར་སླབ་རུང་ནཱེམ་ཅིག་མས་གནམ་མེད་ས་མེད་གཞན་ཞུ་ནི་མིན་འདུག
    So now this is all I have to say about the proverbs of Draktsen, i don't have much to share.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ད་ང་བཅས་འ་ནཱི་ད་ལྟོ་ནཱ་ལུ་བྲག་བཙན་གྱིས་ནཱ་ལུ་བདུད་དེ་བཏུལ་ཡི་ཟེར་མི་དེ་ཨཔ་དེ་དང་ཕུགས་ང་བཅས་ཨ་ནཱ་ཁྱིམ་ནང་ལས་གཡུས་ཁ་ལས་ཏེ་གཡུས་ཁ་ལུ་དང་ཕུགས་ལུ་ཕྱུགཔོ་ཡང་གནམ་མེད་ས་མེད་ ཕྱུག་ཤོས་ང་བཅས་གཡུས་འགོ་གཡུས་ནཱ་ལས་འ་ནཱ་ག་བར་ཁ་ཟེར་མི་ནང་ལས་ཨིན།
    So the man that we talked about taming the Draktsen and demons is from this village and he is said to be the wealthiest from the Ghabarkha village.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ག་བར་ཁ་ཟེར་མི་ནང་ལས་ཇོ༼ཨ་རྒས༽གླང་ཅུ་ཟེར་མི་དེ་ཡང་དང་ཕུགས་ལས་མི་གནམ་མེད་ས་མེད་ལེགས་སའི་སྐྱེདཔ་ཨིན་ཟེར་ ཏེ་ང་བཅས་གཡུས་ཁ་ལས་ནཱ་ལས་མར་གཡུས་ཐག་རིང་སར་ཨིན་ཟེར་ ཡར་དང་མར་འགྱོ་ས་ལམ་ག་ཏེ་ལུ་ཏེ་བདུད་དེ་ཚུ་ཨ་ནཱེ་ང་བཅས་འབད་བ་ཅིན་ནཱ་ལས་ཕར་སངས་སྦས་ཁར་འགྱོ་སའི་ལམ་བར་ཁར་ཕར་ལྷ་རེས་ཟེར་མི་ཅིག་འདུག་འ་ནཱ་ལུ་ཡང་ཁོ་གིས་རོགས་བདུད་བཏུལ་ཡི་ཟེར་དཔྱེ་གཏམ་ཅིག་རྐྱབ་སླབ་ནི་འདུག
    () So the grandpa called Langchu is said to be an extraordinary man, he use to tame the demons on the way from here to far away places like Sangbaykha, there is a place called Bhara and there is proverbs saying that he had tamed demons in that places.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ནཱི་ལས་ཡར་ང་བཅས་ཡར་ནོར་གྱི་བྱང་ས་ཁ་བལྟ་འགྱོ་སའི་ལམ་བར་ན་སྨན་པའི་རྡོ་ཕུག་ཟེར་སླབ་སྦེ་ ཏེ་དང་ཕུགས་ད་རེས་འབདཝ་ད་བྱག་གུ་བལ་འཁྱལ་འཁྱལཝ་བཟུམ་སྦེ་བྱག་གནགཔ་པའི་གུ་ལས་མར་ དཀརཔོ་འདི་ཡར་ལས་མར་ལཱནི་༼གྱལ་༽སྦེ་རོགས་ཨ་ནཱི་དང་ཕུགས་བདུད་བལ་འཁྱལ་སྡོད་སར་ཨིན་ཟེར་འ་ནཱ་ལུ་མི་སྲོག་འདོགས་བཅད་པའི་ཟེར་སླབ། འ་ནཱ་ལུ་ཁོ་གིས་བཏུལ་ཨིན་ཟེར་འ་ནཱ་ལུ་ རོགས་ཨཔ་གླང་ཅུ་ཟེར་མི་གིས་འ་ནཱ་སྦེ་འབདཝ་ཨིན་ལོ་འ་ནཱེ་སྦེ་དཔྱེ་གཏམ་ཚུ་ང་བཅས་ཀྱི་ཕམ་ཚུ་གིས་ང་བཅས་ལུ་བཤད་ནི་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    line/() Then the way towards the cowhards, there is a rock called Menpidophu, so it is said that there was a white line drawn on that rock which resembles the woven wool during the olden days and this is said to be the place where the witches use to weave the wool. The proverbs says that man Langchu tamed those witches too.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་དེ་ལས་ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ང་བཅས་གཡུས་ཁར་ལུ་ ཏེ་ད་རེས་ནངས་པ་དེནི་ཏེ་སླབ་སྲོལ་ཡང་མིན་འདུག་ དང་ཕུགས་གི་དཔྱེ་གཏམ་འབད་བ་ཅིན་ ད་ང་བཅས་གཡུས་སྒོ་ཅིག་གི་ནང་ལུ་འ་ནཱེ་སྦེ་སྡོད་པའི་བསྒང་ལས་ཕྱི་རུ་ང་བཅས་ག་ར་གཉིད་ལོག་ནཱེ་སྦེ་འབད་ཚརཝ་ཅིན་ ཏེ་ང་བཅས་ར་རང་སོར་མི་འདི་སྤུ་ར་༼ག་ར༽གཉིད་ལོག་ཚརཝ་ཅིན་རང་གི་སེམས་འདི་ཏེ་ད་ང་བཅས་གཉིད་ལམ་ནང་འགྱོ་ནི་བཟུམ་སྦེ་སྤུ་ར༼ག་ར་༽འགྱུར་ཡི་ཟེར་མས།
    So why is it is, it is no more said now but there is a proverb that after wr get back to sleep, it is said that our mind wanders in the form of dreams.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་འགྱོཝ་ད་ལུ་ང་བཅས་གཡུས་ཁ་ཨམ་སྲུ་ཨ་ནཱི་ཚུ་སེམས་འདི་ཚུ་སྤུ་ར་ག་རའ་ནཱེ་སྦེ་འགྱུར་བའི་བསྒང་ལས་ཨཔ་གླང་ཅུ་ཟེར་མི་དེ་ཁོ་ལེགས་སྲིད་སྐྱེདཔ་འབད་ནི་དེ་གིས་ ཏེ་ཕྱི་རུ་ཁོ་གི་ག་འགྱོ་རུང་ཁོ་གིས་ཤེས་ཁོ་གིས་མཐོང་ཚུགསཔ་ཟེར་དཔྱེ་གཏམ་འབད་བ་ཅིན།
    () The proverbs says that, as the mind wanders, the minds of the women of our village wanders and it is known and seen by man Langchu as he was an extraordinary man.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཁོ་གིས་མཐོང་ས་ལས་ད་ང་བཅས་ཕར་དང་ཚུར་འགྱོཝ་ཅིན་ཁོ་དང་འཕྱད་པ་ཅིན་ཕྱི་རུ་ཁོ་དང་ག་ཕྱད་ས་ལས་ཨམ་སྲུ་དེ་ཁོ་དང་ག་ཕྱད་ས་ལས་ལམ་བར་ཁ་ལས་ཁོ་གི་ཨམ་སྲུ་དེ་སེམས་དེ་ཁོ་དང་ག་འགྱོ་སར་ལུ་ཕྱདཔ་ད་ལུ་ཕྱད་སར་ལས་ཁོ་རྣ་རྩ་ལུ་ལྡན་ལྕག་དྲང་དེ་གཏངམ་ཨིན་ཟེརཝ་མས་དཔྱེ་གཏམ་འབད་བ་ཅིན་ང་བཅས་གཡུས་ཁ།
    As he can see those minds, he slaps those ladies whose mind wanders and encounters him on the way in their dreams.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ལྡན་ལྕག་དྲང་པའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་ནངས་པ་དྲོ་པ་འདི་འབད་བའི་བསྒང་ལས་འ་ནཱི་ཕྱི་རུ་ཁོ་གིས་གཉིད་ལམ་བཟུམ་ཅིག་ལྡན་ལྕག་དྲག་གཏང་མི་ཨམ་སྲུ་དེ་ནངས་པ་འདི་ག་ཡོད་ག་ཀྲིག་ཀྲི་ཤེས་ཟེར་མས།
    After slapping then the next morning, lady who was slapped in her dream is said be recognised in the next morning.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཨམ་སྲུ་དེ་ཨ་ནཱི་ང་བཅས་སོ་ན་དོ་བཟུམ་སྦེ་རྣས་ཙེ༼ཟ་ལྟབ༽་སྦོ་སྟེ་ཧོནམ་པུ་བཟོ་སྦོ་སྦེ་ཐོན་འོང་ཟེར།
    That lady's cheek would be swollen as if like she is suffering from toothache.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་འ་ནཱི་ཕྱི་རུ་ང་བཅས་འབད་བ་ཅིན་དང་ཕུགས་ཀྱི་དཔྱེ་གཏམ་འབད་བ་ཅིན་སེམས་བང་ཡེངས་འགྱུགས་ཟེར་སླབ་སྟེ་སྦེ་ཨམ་ཚུ་གི་ཨ་ནཱི་སྤུ་ར་ག་རསེམས་ཀྱི་ཚར་ཅིག་གཉིད་དེ་ལོག་ཚརཝ་ཅིན་བཤལ་ཏེ་འགྱོཝ་ཨིན་ཟེར།
    () So there is a saying in the proverbs that the mind wanders once a person sleeps, so the minds of all the ladies wanders once they fall asleep.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་འ་ནཱེ་བསྒང་ཁོ་དང་ཕྱད་དེ་ཁོ་གིས་ལྡན་ལྕག་དྲང་བཏང་བཏངམ་ཨིན་ཟེར་མས།
    So that time, they meet with him (Langchu) and he slaps them.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་འ་ནཱི་ཁོ་གིས་ལྡན་ལྕག་དྲང་གཏང་པའི་བསྒང་ལས་ ཏེ་དྲོ་པ་སོ་ན་མི་དེ་འ་ནཱི་ཁོ་འཚོལ་ཏེ་གིས་སྦེ་ དབའེ་ཇོ༼ཨ་རྒས༽གླང་ཅུ་དེ་ང་བཅས་གཡུས་ཁ་གི་མི་ཨིན། ད་འ་ནཱི་ཇོ༼ཨ་རྒས༽གླང་ཅུ་དྲགས་ ཇོ༼ཨ་རྒས༽གླང་ཅུ་གིས་ཧག༼སྔགས་༽རྐྱབ་པ་ཅིན་འདི་དྲག་འོང་ཟེར་སླབ།
    So when he slaps and send, the next morning, people will come searching for him as they are from the same village. Grandpa Langchu is best, his mantra will heel.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་དེ་ལས་དྲོ་པ་ད་རུང་རང་འཇགས་ཇོ༼ཨ་རྒས༽གླང་ཅུ་འབད་སར་འགྱོ་ང་བཅས་དྲོ་པ་ལོངས་ཇོ༼ཨ་རྒས༽གླང་ཅུ་འབད་སར་འགྱོ་ཅིན་ དབའེ་ཇོ༼ཨ་རྒས༽ད་རེས་ལས་ང་ན་རྣས་ཙེ༼ཟ་ལྟ༽སྦོ་གནམ་མེད་ས་མེད་ན་རྣས་རྩི་སྦོ་ཆི་ཡི། ཁྱོད་ངེའི་རྣས་རྩེ་གུར་ཧ་སྔགས་རྐྱབ་གནང་མས་ཟེརཝ་ཅིན་འ་ནཱི་མོ་རནམ་ཁུ་བཅག་༼ཁྱོད་༽སྡོད་མི་ཆག་པ། སྡོད་མ་ཆག་ནི་འ་ནཱི་དང་ཕྱདཔ་ཨིན་ཟེར་འཕུ་ཟེར་སླབ་སྦེ་ རོགས་སྔགས་རྐྱབ་པའི་ཟེར་རུང་འཕུ་ཟེར་སླབ་ཅིན་རྣ་རྩེ་འདི་གུ་ཁོ་གི་འཕུ་ཚར་གཅིག་བཏབ་བཏང་པའི་བསྒང་ལས་ཉི་མ་ཡུདཔ་ཅིག་ལས་འགྲོས་ཀྱིས་སྦེ་རྣས་ཙེ༼ཟ་ལྟ༽སྤུ་ར་༼ག་ར་༽ཞོབ་སྦེ་ཟུག་ག་ཅི་ཡང་མེདཔ་སྦེ་ཟུག་ག་ནི་ཡང་མེདཔ་སྦེ་ཞོབ་ཡང་འགྱོ་འོང་ཟེར་མས།
    () So the next morning, they will go to Gandpa Langchu, hey Grandpa Langchu, my cheek is swollen, can you please do mantra on my cheek, then he will reply saying you ladies are not staying in one place, that is why you get this and then he blows out air on their cheek, so by the mid of the day, the cheeks slowely becomes normal without any pain due to his single blow.
  • རིག་འཛིན་སྒྲོལ་མ་དང་ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཨ་ནཱ་ཅིག་མས་སྨོ་ལགས། ཨ་ནཱེ་ཅིག་ཨིན་ལགས།
    So thats all? Yes, thats all.
  • རིག་འཛིན་སྒྲོལ་མ
    སོ་སོར་འདི་ དེ་འབད་བ་ཅིན་ཨ་ཞང་ཨ་ནཱི་ རྐྱབ་འབད་བ་ཅིན་ ད་ཨ་ཞང་ ད་ནཱ་དཀར་མཚོ་རྒེད་འོག་གི་མེན་པ་ ནཱ་གཡུས་འགོ་གི་རྐྱངམ་ཅིག་ཨིན་ན་ཨ་ཞང ཨ་ནཱི་བྲག་བཙན་འདི་ནཱ་གིས་རྐྱངམ་ཅིག་བརྟེནམ་ཨིན་ན
    ? ? Others, so then, is Draktsen only worshiped by the people of Ingo? Is it not worshiped by all the people of Kartsho gewog?
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་བྲག་བཙན་འདི་ད་ང་བཅས་ཨིན་དགོ་རྐྱངམ་ཅིག་ལས་མི་བརྟེན་ལགས། གཡུས་འགོ་རྐྱངམ་ཅིག་འབད་མི་སྟོན་པས་པ།
    Now Draktsen is only worshiped by Ingo village, only Ingo village worships.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་རང་ར་ས་གཡུས་འགོ་སོར་སོ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་རོགས་ཡར་ང་བཅས་ནཱ་གཡུས་འགོ་གི་འབད་བ་ཅིན་བྲག་བཙན་ཟེར་བརྩི་སྡོད་འོང་ལགས།
    As people have different villages, like our village Ingo considers Draktsen,
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་དེ་ལས་ནཱ་ལས་ཆུ་འདི་ཕར་བརྒལཝ་ཅིན་ཕར་ལས་ཡར་གི་ཚུ་རོགས་འ་ནཱི་བར་ལིས་སྦེ་སྡོད་འོང་ལགས། མ་པ་འདི་ང་བཅས་ནཱ་བཞིཔ་ཏེ་ང་བཅས་སྤྱི་འོག་འབད་བ་ཅིན་སོ་སོར་སྦེ་སྡོད་འོང། རྒེད་འོག་འདི་ དཀར་མཚོ་འདྲན་འདྲ་སྦེ་སྡོད་འོང་། སྤྱི་འོག་སོ་སོར་འབདཝ་ད་ང་བཅས་ཨིན་དགོ་སྤྱི་འོག་འདི་སྤྱི་འོག་འདི་ཨིན་དགོ་སྦེ་ རྒེད་འོག་འདི་དཀར་མཚོ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ད་ང་བཅས་གཡུས་འགོ་སྤྱི་འོག་གི་བྲག་བཙན་བརྟེན་ཏེ་སྡོདཔ་ད་ལུ་ད་ བར་ལིས་ཀྱི་སྤྱི་འོག་འདི་འབད་བ་ཅིན་དམངས་ཏོ་རི་བཙན་ཟེར་སླབ་ཁོང་ར་གི་བཙན་སོ་སོར་སྦེ་སྡོད་འོང་ལགས།
    So from here if we cross this river, the village will be Barli, and the four [places] here have different chiwogs though the gewog is one, Kartsho. Though the chiwog is different, our chiwog is Ingo, gewog is Kartsho, so Ingo chowog will be worshipping Draktsen and the Barli chiwog will be worshipping different deity called Mangtoritsen.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་དེ་ལས་ཁོང་ར་ང་བཅས་ནཱ་ལས་ཡར་གཡུས་ཀྱི་ལྟག་ལས་ཨ་ཙི་ཡར་འགྱོཝ་ཅིན་དཀར་བྱད་ན་ཟེར་ཡོད། དཀར་རྒྱས་ན་གི་གནསཔ་འདི་ན་སོ་སོར་སྦེ་བཏོན་འདི་སྡོད་འོང་ལགས།
    From here if we go up little bit, there is a place called Karjayna and they have different local deity.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་རུང་འདི་ལས་ང་བཅས་ཕར་དཀར་རྒྱན་ན་གི་ཕར་ཁ་ཐུག་ལས་གང་ཁ་ཟེར་སླབ་འདི་ཡོད་ལགས་ གཡུས་འདི་མིང་གང་ཁ་ཟེར་མི་ནང་འབད་བ་ཅིན་རོགས་ལི་ཤོ་ཁ་ཟེར་ལི་ཤོ་བཙན་འདི་རོགས་ཡར་སོ་སོར་སྦེ་བརྟེན་ཏེ་སྡོད་འོང་།
    Next to Karjayna, there is the place called Gangkha, the name of the village is Gangkha and they worship a deity called Lingsho.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་དེ་གི་རྒྱབ་ལས་ད་རུང་ཕར་གནག་མཚོ་ཟེར་སླབ་འདི་གི་གཡུས་ཡོད། གནག་མཚོ་ནང་འབད་བ་ཅིན་རོགས་བསོད་སྒང་སྣ་བཙན་ཟེར་སླབ་སྦེ་ད་རང་རང་སར་གི་གཡུས་འགོ་རེ་རེ་ནང་རོགས་དང་ཕུགས་ལས་རོགས་བརྟེན་པའི་གནསཔ་འདི་སོ་སོར་སྦེ་འ་ནཱེ་སྦེ་འདུག་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།
    Behind that, there is another village called Naktso, and Naktso worships thier deity called Sonagangtsen. So from the olden days itself, different village had their own deity.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ནཱ་ང་བཅས་བྲག་བཙན་འདི་བརྟེན་དགོ་མི་དེ་ང་བཅས་ནཱ་གཡུས་འགོ་རྐྱངམ་ཅིག་གིས་བརྟེནམ་ཨིན་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    So we Ingo village worships Draktsen Deity.
  • རིག་འཛིན་སྒྲོལམ
    ཨ་ཞང་ཨ་ནཱི་གསོལཝ་ད་ ཨ་ནཱི་ད་ལྷ་གསོལ་ཟེར་སྨོ་ཨ་ཞང ་ཁོ་བྲག་བཙན་འདི་གསོལཝ་ད་ དུས་ཚོད་འབད་བ་ཅིན་ནམ་དང་ནམ་གསོལ་དོ་ག དུ་ལས་ཡན་ཅིན་ནམ་འབད་རུང་རང་སྐྱབས་འཚོལ་དགོ་མནཝ་ཅིག་འཚོལཝ་ད་བཏུབ་ཨིན་ན་ཨ་ནཱེ་ཅིག་ཨ་ཙི་ཅིག
    ? Uncle, can you share little bit about when the offerings are doen to Draktsen. Is it done when one is in need or there are separate timing to do the offerings?
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད༌དེ་གི་གསོལ་ནི་འཐད་ཁར་ལསོངམ་ད་ལུ་ ད་ང་བཅས་ཀྱི་བྲག་བཙན་འདི་གསོལ་ཤད༼ནི༽་འདི་དང་ཕུགས་སྔོན་མ་སྔོན་མ་འབད་བ་ཅིན་ད་དངཔ་རང་གི་ཁྱིམ་ནང་ཆོ་གུ་བཏང་འབད་བའི་སྐབས་སུ་ལུ་གཅིག ནཱི་ལས་རང་གི་ཁྱིམ་ནང་གཟའ་སྐར་རེ་བལྟ་ནཱེམ་འབད་དེ་མཚམས་བཅད་ཟེར་རྐྱབ་ནི་ཡོད་ལགས་ང་བཅས་དཔའ་བོ་འཆམ། འ་ནཱི་དུས་ཚོད་ནང་ལུ་ཁྱིམ་ནང་མཚམས་བཅད་ཅིག་རྐྱབ་རུང་བྲག་བཙན་འདི་ ཚར་གཅིག་ཨིན་རུང་མེན་རུང་གསོལ་དགོ་ལགས།
    When it comes to the offering, one is, during the olden days, the offering was done when they have thier annual ritual. Then we use to see a good day and perform a ritual called Tsamchay with the performances of shaman, during this Tsamchay ritual, offerings are done to Draktsen by any means.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ང་བཅས་ཆོ་གུ་ཉིནམ་གཅིག་བཏང་རུང་མ་པ་ལས་འདི་ནང་ལུ་སྐུ་རྐྱང་སྦེ་རང་བཙུགས་ཏེ་གསོལ་དགོ ད་ནཱི་མེན་པར་ད་ང་བཅས་ཕོ་རྒས་འདྲན་འདྲ་སྦེ་ད་གཡུས་ཕྱོགས་ཕྱོགས་ལུ་ཕྱོགས་མདའ་རྐྱབ་པའི་ཟེར་ སླབ་ཨིན་མས། རོགས་ང་བཅས་ཕྱོགས་མདའ་རྐྱབ་སྟེ་འགྱོ་འདི་འབད་ས་ཅིག་རུང་ཏེ་འདི་ནང་ལུ་དྲོ་པ་ལས་ཤ་ལྔ་བཏང་ ཆང་ཕུད་བཏང་ སངས་བཏང་སྦེ་འདི་ལུ་ང་བཅས་སྐྱབས་འཚོལ་དེ་གིས་སྦེ་འ་ནཱེ་སྦེ་འགྱོཝ་ཨིན་ཟེར་ང་བཅས་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ནིའི་དོན་ལུ་འ་ནཱ་ེ་སྦེ་འགྱོཝ་ཨིན། འ་ནཱ་ེསྦེ་འབད་སྲོལ་ཡོད།
    Even if we conduct a day of ritual, we have to do the offerings separately. If this is not the case, then when we men have archery matches and the morning when we go for the match, we perform a ritual called shanga, offer alcohol and burn incense to seek refuge and to win the match. Thats how we do.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་དེ་ལས་འདི་མེན་འདི་འབད་རུང་ད་རེས་ནངས་པ་གི་ལུགས་སྲོལ་ཨིན་མས། ང་བཅས་རྫོང་ཁག་ནང་ཀྲོར་ན་མནཊ༼༽ཟེར་མདའ་རྐྱབ་ནི་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    tournament If this is not the case, it is the modern way where we conduct tournament in the dzongkhag level.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ཀྲོར་ན་མནཊ༼༽ རྐྱབ་པར་འགྱོ་རུང་ད་ང་བཅས་ཀྲོར་ན་མནཊ ༼༽རྐྱབ་པར་འགྱོ་འདི་འབད་རུང་ཨ་ནཱ་བྲག་བཙན་གྱི་ལྟག་ལས་ཡར་ཚུད་མི་ཆ་ཁྱབ་འདི་ ཏེ་མར་ ཀྲོར་ན་མནཊ༼༽རྐྱབ་སར་མར་བ་ཛར་༼ཁྲོམ་ཁར༽ལུ་འགྱོ་དགོ་པས། རྫོང་ཁག་གི་འབའ་གསིད་འབའ་ཐང་ནང་འགྱོ་དགོ ད་ང་བཅས་ཀྲོར་ན་མནཊ༼༽རྐྱབ་པར་འོང་མི་མི་འདི་བྲག་བཙན་གྱི་ལྟག་ལས་ཚུད་མི་ཚུ་ཨིན་ཅིག་མེན་ཅིག་ལམ་འདི་ནང་མར་འགྱོ་དགོ་པའི་བསྒང་ལས་ཏེ་ནཱ་བྲག་བཙན་འདི་གསོལ་ར་གསོལ་དགོ་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།
    tournament tournament tournament () tournament When we go for the tournament, the tournamnet is conducted in the dzongkhag archery ground which is in the town , so the ones who stays above the place of Draktsen has to do the offering to Draktsen and seek his refuge as they have to pass by this way to reach the dzongkhag archery ground.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ང་བཅས་ཨིན་དགོ་སྡོད་མི་འདི་ནཱ་ལས་མར་འགྱོ་མར་བྲག་བཙན་གསོལ་དགོ་མི་འདི་ག་སོངམ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ དང་པ་རང་ང་བཅས་རའི་གནསཔ་ལས་འབད་རུང་གནདཔ་ཨིན་མས། དེ་ལས་གཡུས་ལྷ་ཨིན་མས། འདི་ཚུ་མ་པ་ལས་གསོལ་དགོ་ཟེར།
    So why we people of Ingo have to do the offering to Draktsen is, firstly, he is our deity, then he is out village's god, that is why we have to offer him.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ང་བཅས་གཡུས་ཀྱི་ལྟག་ལས་ཚུད་མི་ དཀར་ཇེ་གནག་རྩོ་ལོ། རྒྱན་ས་ལོ། ཧཱ་སྟོད་ལོ། བཏང་ལུ་ལོ་ཟེར་མི་ཚུ་གིས་ཡང་ ཡར་ལས་མར་འགྱོཝ་ད་ལུ་ནཱ་ཨིན་ཅིག་མེན་ཅིག་གསོལ་དགོ་མི་དེ་ག་སོངམ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ཡར་ཁོང་རའི་གཡུས་ཁ་གི་ད་བཙན་ལོ། རྒྱལཔོ་ལོ་ རང་རང་སོའི་གཡུས་ཁ་ལུ་བརྟེན་དགོཔ་ལེ་ཤ་འདུག་ དེ་ཚུ་ཞུ་འདི་འཁྱིད་འོངམ་མས་པ་ལགས།
    The ones who falls above our village like Karjaynaktso, Gensa, Haatoe, Taklung and all also have to do the offer and this is because they have their own local deity and god and they seek their refuge and come.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ཁོང་གིས་ཁོང་རའི་གཡུས་ཁ་གི་གནས་བདག་ཚུ་ཞུ་སྟེ་འཁྱིད་འོང་རུང་ང་བཅས་བྲག་བཙན་དེ་ཚར་ཅིག་མ་གསོལ་བ་ཅིན་ཁོང་གིས་ཞུ་འོང་མི་ཆོས་བདག་དེ་ད་ནཱི་ལས་ས་མགོ་རི་མགོ་འདི་ད་འདི་ལས་ངེའི་ས་མཚམས་ལས་ཁོ་འགྱོ་ཐག་མི་ཆོག་ཟེར་སླབ་ གཏང་མི་བཏུབ་པ་ཅིན་དང་ཕུགས་རྩིས་ནང་ལས་ར་འགྱོ་ཐག་མི་ཆོག་ཟེར་སླབ་བཏང་མི་བཏུབ་པས་ལགས།
    Even when they seek refuge from their local deities and come, it is said that the other deities were not allowed to cross that boundary [of Draktsen] unless they do offering to him and it is said to be seen in the astrology during the olden days.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་ཡར་ལས་མར་ལུ་ག་ཅི་རང་ཞུ་སྟེ་བཙན་ཡོད་སར་ལུ་ལ་ལུ་རོགས་བཙན་ཡོད་སར་ལས་བཙན་གྱི་ཆོས་བདག་ཞུ་ སྟེ་འཁྱིད་འོང་རུང་ལ་ལུ་ཅིག་རྒྱལཔོ་ཡོད་སར་ལས་རྒྱལཔོ་ཞུ་སྟེ་འཁྱིད་འོང་རུང་ཏེ་ནཱ་བྲག་བཙན་འདི་ཁོ་ས་སྒོ་ནང་ལྷོད་ཚར་བའི་བསྒང་ལས་ཡར་ལས་མར་གྱི་ཞུ་འཁྱིད་འོང་རུང་ནཱ་ལུ་ཁོ་ལུ་ཡང་ད་རུང་ཆང་ཕུད་དྲངས་ ཕྱེ་མར་ཅིག་འགྱུར་ སངས་ཅིག་བཏང་སྦེ་ཁོ་ལུ་ཚར་ཅིག་མ་གསོལ་བ་ཅིན་ ཏེ་ཡར་མར་གྱི་འཁྱིད་འོང་མི་འདི་མར་བཏང་མི་བཏུབ་ཟེར་མས་ལགས། ད་ནཱི་ཡང་ ནཱ་ལས་མར་སྤུ་ར་༼ག་ར་༽འ་ནཱེ་སྦེ་གསོལ་དགོ་ཟེརཝ་མས་ལགས། མདའ་རྐྱབ་སྟེ་རང་འབད་རུང་།
    So who ever is brought along with them, some they bring thier diety, some bring thier local god, those were never allowed to cross the boundry of Draktsen unless they offer alcohol and butter and burn some incense for him. So everyone has to do offering to him if they are going for an archery match.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་དེ་མེན་པ་ང་བཅས་ར་དཔེར་ན་འབད་བ་ཅིན་ཐག་རིང་ས་ས་ཕྱོགས་ཐག་རིན་སར་ཅིག་ཁར་འགྱོ། ད་རང་ས་ར་ཚོང་རྐྱབ་ནི་བཟུམ་ཅིག་འབད་རུང་ད་ག་ཅི་ཅིག་སྦེ་འགྱོ་སྟེ་ཐོན་སོང་འདི་སྦེ་རུང་དོན་དག་བཅད་དགོ་པའི་ལཱ་ག་ཅི་ནང་འགྱོ་རུང་དེ་ལས་ནཱ་ལུ་སྙན་དར་ཅིག་ཕུལ་ཏེ་ཨིན་ཅི་མེན་ཅིག་ལྟ་བུ་ར་ཏེ་སྙན་དར་ཅིག་ཕུལ་ཏེ་འགྱོ་རང་འགྱོ་དགོ་ཟེར་མས་ལགས།
    In other way, if we are travelling a long journey or if we are doing a business, anything that has to be a decision making, have to do offerings to him and seek his refuge.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ཏེ་ང་བཅས་ གནསཔ་དོན་དག་བཅད་དགོ་མི་ འདི་འ་ནཱེ་་འབད་དགོ་ཟེར་ ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས།
    I want to say that this is how we have to do to our deity.
  • རིག་འཛིན་སྒྲོལ་མ
    ཤོ་ཞུ་ནི་ཡོད་ག་ཨ་ཞང་ ཁོ་གི་ཤོ་སྐྱེད་ཟེར་ཨ་ནེ་སྦེ་ཡོད་ག་ཨ་ཞང་
    ? ? Do you get dice blessings Uncle? And is there his particular number?
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    འདི་གི་ཤོ་སྐྱེད་སྦེ་ཤོ་ཞུ་ནི་མི་ལགས་ང་བཅས་ཤོ་ལོ་ ལོ་སྐྱེད་ལོ་ སྐུ་འདྲ་ལོ་ ཆིབ་རྟ་ལོ་ཟེར་ནེམ་ག་ནི་ཡང་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུད་མིན་འདུག་ལགས།
    There is no particular dice number and dice blessing, there is nothing like dice number, statue and vehicle mentioned.
  • རིག་འཛིན་སྒྲོལ་མ
    འ་ནེམ་ཅིག་མས་སྨོ་ཨ་ཞང་ ང་གིས་ ཨ་ཞང་གིས་ད་རུང་ཐུགས་ཁར་སོ་སོ་ག་ནི་ཡང་མི་ག་ཨ་ནི་བཙན་འདི་གི་སྐོར་ལས
    ? So thats it, and is there any thing that Uncle wants to add about about the diety?
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    ད་བཙན་འདི་གི་སྐོར་ལས་གཞན་འདི་ག་ནི་ཡང་ཞུ་ནི་མེད་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན་ལགས། ད་ང་རང་གིས་ཤེས་ཤེསཔ་མཐོང་མཐོངམ་འདི་ ད་ང་བཅས་ཕ་མའི་སྐབས་ཀྱི་དཔྱེད་གཏམ་འདི་དེམ་ཅིག་ལས་གེ་ཞུ་ནི་མེད།
    Now I dont have other things to say about the deity. This is all I know and heard from the proverbs said by my parents.
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    མཆོག་བཏངམ་ད་ཅིག་གསོལཝ་མས་སྨོ་ཨ་ཞང་མཆོད་གསུང་
    ? So uncle, the offering is done during the rituals?
  • ཨཔ་ཚི་ཚི
    མཆོག་བཏངམ་ད་ལུ་ཏེ་ང་བཅས་ཨ་ནི་སྐུ་ཀྱང་ཟེར་སླབ་འདི་གི་ང་བཅས་འབད་བ་ཅིན་ཉི་མ་གི་མཆོག་གུ་འདི་ཉིན་ཆོས་འབད་ ཆོས་གསུང་ལྷམ་ཚངམ་འདི་པུ་ར༼ག་ར༽་བཏང་འོང་ ད་འདི་ལས་ཕྱི་རུང་བཙན་འདི་འབད་རུང་ད་ང་བཅས་ཁྱུད་བདུད་ ཧཱ་ལུ་སྟོན་མི་གཅིག་ཨཔ་ཁྱུད་བདུད་ཨིན་མས་ ཏེ་ཨཔ་ཁྱུད་བདུད་ནི་དང་ང་བཅས་རའི་གནདཔ་བཙན་བྲག་བཙན་འདི་ཏེ་ཁོ་སོ་སོ་སྦེ་རང་ཏེ་སྐུ་ཀྱང་ཟེར་སླབ་སྦེ་བཏང་འོང་ལགས།
    During the rituals, we have separate ritual called Kuchang, the other rituals will be completed before the evening and then the separate ritual Kuchang which includes, Ap Chungdu as he is the deity of all the people in Haa and our deity Draktsen will be performed.
Collection: 
Oral Cultures of Bhutan
Subcollection 
Subject 
Referenced Places 
Recording Location 
Language 
Time Period: 
Time: 
00:13:58
Creator: 
Rinzin Dema
Creator: 
Sonam Choden
Contributing Contributor: 
Ap Tshi Tshi
Publisher: 
Tibetan and Himalayan Library
Sponsor: 
Arcadia Fund (Other)
Data Entry: