དར་དཀར་ལུང་གསུམ་ཟེར་མི་འདི་ ང་ར་གིས་ཤེས་ཟེར་ འདི་རྩ་དང་སྤུ་ལས་ཞུ་ནི་མེད། ཏེ་ད་ཕ་ལས་ཕ་བརྒྱུད། ཞལ་ལས་ཞལ་བརྒྱུད། སྙན་ལས་སྙན་བརྒྱུད་ ཟེར་ཡོད་བ་ལགས། ཏེ་འ་ནཱི་འབདཝ་ད་ ཏེ་ཕམ་རྒས་ཤོས་ཚུ་གི་དཔྱེ་གཏམ་ཉན་ཏེ་སྦེ་བལྟཝ་ད་ དར་དཀར་ལུང་གསུམ་ཟེར་མི་འདི་ ཏེ་ད་ང་བཅས་ར་གི་དར་དཀར་ལུང་གསུམ་ཁག་གཅིགཔ་འདི་ ཏེ་ང་བཅས་ར་ནཱ་དར་དཀར་རྫོང་ཁག་གི་ ཡར་དར་དཀར་ལ་ལས་འབད་འགོ་བཙུགས་མི་འདི་གིས་ གཡས་ལས་མར་མོ་ཆུ་ཀློང་ནག་ཆུ། ཏེ་གཡོན་ལས་མར་(གཡས་ལས་མར་) ད་རཱ་ཆུ་ཟེར་སླབ་ཨིན། གཡོན་ལས་མར་ཀློང་ནག་ཆུ་ཟེར་སླབ་ཨིན། ཏེ་འ་ནཱི་གཉིས་ཀྱི་སྦུག་ལུ་ རི་གླངམ་ཆེ་འདྲ་བའི་སྤོག་ཏོ་གུར་ ཏེ་དར་དཀར་རྫོང་ཁག་གཅིག་གི་རྫོང་གཞི་ཆགས་མི་འདི་ ཏེ་ཨ་ནཱི་ལུངམ་སྦུག་གི་འདི་ཨིན་ཟེར་ཞུ་ནི་ ལུངམ་གཅིག

I cannot say with guarantee that I know all about the three Dhar Kar village but there is a saying, “father to son; the instruction was made which was heard by generation to generation. Likewise, as I try listening to what the old people had narrated about the three Darkar Lung, the first one is the one which stretches from the top of the peak where Dagana Dzong has situated towards the bottom of the mountain surrounded by Darachhu river from the right and Longnachhu River from the left. And that ridges which was circumambulated by these two river, where present Dagana dzong was located is known as the first Dharkar Lung sum.

ཏེ་ལུངམ་གཉིས་པ་ གསུམ་པ་འདི་ ཏེ་ག་དེ་སྦེ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ཕར་ ཆུ་ཁ་རྫོང་ཁག་གི་ཁ་ཐུག་ལས་མར་ ཕར་ལས་མར་ དགེ་ཏ་ན། དེ་ལས་བ་ཙ་སྟབས་སྒང་ལོ། ནམ་བཞི་སྒང་། བྱུ་རུ་སྒང་ལོ་ ཏེ་དེ་ལས་ཨེ་ཏོག་རྩེ་ལོ། བུ་ཆ་ན་ལོ། དི་དི་སྒང་ལོ་ཟེར་ ཏེ་ཕར་ལས་མར་ གཡུས་ཚན་ ཏེ་གུང་པ་བཞི་བརྒྱ་ལྔ་བརྒྱ་དེ་ཅིག་ལྷག་པའི་ ཕར་ལས་མར་གཡུས་ཚན་གཅིག་ཡོདཔ་ཨིན། ཨ་ན་ལས་མར་ ཏེ་ཕར་ལས་མར་འདི་གིས་ ལུངམ་གཅིག དར་དཀར་རྫོང་ཁག་འདི་གིས་ལུངམ་གཉིས། དེ་ལས་ཕར་ དབང་འདུས་རྫོང་ཁག་ལས་མར་ ཏེ་དེ་ལས་ཨུ་མ། རྒེད་པ་ཁ། ཏེ་དེ་ལས་ཏེ་ སྟག་ཤ བསིལ་ལེ། ཙང་ར་ཟེར་ཕར་ལས་མར་གཡུས་ཚན་གྱི་སྡེ་གཅིག་ཡོད། ད་ལྟོ་ཡར་དབང་འདུས་རྫོང་ཁག་ནང་འབད་ས་ཅིག་རུང་ ཏེ་དར་དཀར་རྒཔོ་ཟེར་ ད་ལྟོ་ཡང་ཕར་དེ་སྦེ་སླབ་སློལ་ཡོད། ཏེ་ལུངམ་ཁ་གཅིག་ ཏེ་ཨ་ཕ་ལས་མར་གྱི་གཡུས་ཚན་འདི་གི་ཚུ་འབད་ ཏེ་འ་ནཱི་སྦེ་བརྩིསཝ་ཨིན་མས་ ཟེར་ནི་སྦེ་ཞུ་ནི།

If asked about the 2nd and the 3rd lung, the 2nd include the region which entrenches from Chhukha district where villages such as Gentana, Batsatabgang on region where present chhukha dzong is located until the villages such as Namzhigang, Juruganglo, Etotselo, Buchana, Dhedheganglo are located facing the dzong including four hundred and fifty eight villages located on another side of the region is known as the 2nd Dhakar lung. Whereas, the third is the region which includes present Wangdue district and the clusters of villages such as Uma, Gepakha, Tasha, and Baselay located bellow the present Wangdue dzong. Even today, name called Dhakargup still prevails among the people of Wangdue and it’s known as the parts of the ‘Dharkar lung sum’.

ཏེ་ ད་དར་དཀར་ལུང་གསུམ་གྱི་ཁུངས་འདི་དེ་སྦེ་ཨིན། འདི་ཨིན་རུང་ད་འདི་དང་སྦྲགས་དཔྱེ་ཅིག་འབད་ཞུ་བ་ཅིན་ དར་དཀར་རྫོང་གི་གཡས་ཁ་ཐུག་ལས་མར་གྱི་ ཆུ་དཱ་ར་ཆུ་ཟེར་མི་འདི་གི་རྐ་མགོ་འདི་ཡར་ དར་དཀར་ལ་གི་རྩ་བ་ དོང་པ་ཟེར་ གཅིག་ཡོད། ཏེ་ཆུ་གི་རྐ་འདི་ཨ་ཡ་ལས་མར་རྐྱབ་ནི་འདི་གིས་ ཏེ་འ་ནཱི་རྫོང་གི་གཡས་ཁ་ཐུག་ལས་མར་འ་ནཱི་ཕོགཔ་ཨིན། ཏེ་རྫོང་གི་གཡོན་ཁ་ཐུག་ལས་མར་གྱི་ཀློང་ནག་ཆུ་འདི་ ཏེ་ཡར་དར༌དཀལ༌ ལ་ཝ༌འགོ༌ཟེར་མི་འདི་གི་ ཏེ་ལ་གི་རྩ་བ་ལུ་མཚོ་གཅིག་ཡོདཔ་ཨིན། མཚོ་འཁར་མ་ཟེར། ཏེ་འ་ནཱ་ལས་མར་རྐྱབ་མི་འདི་གིས་ རྫོང་གི་གཡོན་ཁ་ཐུག་ལས་མར་གྱི་ཆུ་འདི་ འ་ནཱི་འདི་ཨིན།

That’s all are the supportive reasons and explanation for the “Dhakar Lungsum”. Likewise if I quote as an example, the source for the Darachhu, which flows from the right side of the region where present Dagana dzong located. The Longna chu which flows from left of dzong comes from lake called Kharma.

ཏེ་དར་དཀར་ལུང་གསུམ་གྱི་ཁུངས་འདི་ འ་ནཱི་སྦེ་ཨིན། ཏེ་ཨིན་རུང་ད་རུང་འདི་དང་སྦྲགས་ ད་ལྟོ་ཕར་ དཔྱེ་གཏམ་གཅིག་འབད་ཞུ་བ་ཅིན་ དང་ཕུ་གཡུས་ཚན་སོ་སོ་ལས་ནོར་སེམས་ཅན་ལེ་ཤ་འཐོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་མིན་འདུག དར་དཀར་ན་ལས་ ཏེ་ནོར་སེམས་ཅན་ག་ཅི་ར་དགོ་རུང་ དར་དཀར་ན་ལས་ཉོ་བདའཝ་ཨིན་པས། ཏེ་དེ་འབདཝ་ད་ དར་དཀར་ན་ལུ་ནོར་གྱི་ ཏེ་ལུང་བསྟན་ཡོད་མི་འདི་ ག་དེ་སྦེ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ཏེ་དར་དཀར་ལ་ལུ་ ཏེ་ལ་ཝ་དགུ་གི་རྩ་བ་ལུ་ གླང་མཚོ་ཟེར་ ཏེ་མཚོ་སྦོམ་གཅིག་ཡོདཔ་ཨིན། མཚོ་སྦོམ་འདི་གིས་འབད་ འདི་གི་བྱིན་རླབས་ལས་བརྟེན་ གླང་མཚོ་འདི་ཁ་འདི་ ནཱ་དར་དཀར་ན་ལུ་ འབདཝ་ལས་བརྟེན་ དར་དཀར་ན་ལུ་ ཏེ་ནོར་སེམས་ཅན་གྱི་ ཏེ་ལེ་ཤ་ཡོད་དགོ་མི་གི་ལུང་བསྟན་འདི་ འདི་ལས་བརྟེན་ཏེ་སྦེ་ ཨིན་ཟེར་ གླང་མཚོ་འདི་ལས་བརྟེན་འདི་གིས་སྦེ་ཨིན་ཟེར་ གླང་མཚོ་འདི་ནཱ་ དར་དཀར་ན་གི་ཁ་ཐུག་སྦེ།

That’s all are my explanation for the Dhakar lungsum, however, similarly, if I quote some proverbs, “there is no clear justification from the past for the origination of different types of domestic animals from different villages. If the people of that Lung sum villages want buy animals, they brought it in unlimited numbers from the people of Dagana. The reasons for the prophesy blessings for the availability of animals in Dagana village is because of the presence of the big lake called Lungtsho (ox lake) at the junction where nine dhakar ridges meet, facing its head towards the Dagana. This is the reason why Dagana people in the past are abandoned with varieties of domestic animals.

དེ་ལས་དར་དཀར་ལ་ལུ་ གསེར་མཚོ་གཡུ་མཚོ་ཟེར་ ཏེ་ཇོ་མོ་དར་དཀར་མའི་ ཏེ་གནས་ཁང་གི་མཇུག་ལས་མར་ གསེར་མཚོ་གཡུ་མཚོ་ཟེར་ཡོདཔ་ཨིན། འ་ནཱི་གི་མཇུག་འདི་ སྐྱབས་ཆ་སློང་གཉེར་པའི་ཁ་ཐུག་ལས་མར་ གསེར་མཚོ་གཡུ་མཚོའི་ མཇུག་འདི་ སྐྱབས་ཆ་སློང་གཉེར་པ་ཁ་ཐུག་ལས་མར་འབད་ནི་འདི་གིས་ཏེ་ རོགས་སྐྱབས་ཆ་སློང་གཉེརཔ་འདི་ རྒྱུ་མ་རྩ་དང་ལྡན་ཏོག་ཏོ་ཡོད་པའི་ལུང་བསྟན་འདི་ འ་ནཱི་ལས་བརྟེན་ཏེ་གིས་སྦེ་ཨིན་ཟེར་ ཏེ་གཏམ་དཔྱེ་གཏམ་གཅིག་ ཏེ་འ་ནཱི་སྦེ་སླབ་ནི་ཡོད་ཟེར་ འ་ནཱི་སྦེ་ཞུ་ནི་ལགས། ཏེ་ད་ང་ར་གི་བློ་རིག་འཐོན་འདི་གིས་སྦེ་ ཤེས་བཅའ་ཟེར་ཏེ་གིས་སྦེ་ཞུ་ནི་མེད། ཕམ་རྒན་ཤོས་ཚུ་གི་གཏམ་དཔྱེས་གཏམ་སླབ་མི་འདི་ སེམས་ཁར་བཞག་སྟེ་འབད་ཞིན་ན་ ཏེ་ནཱ་ལུ་ ཏེ་ཕན་པ་ཡོདན་ རོ་ཁྱི་གི་ཚིལ་ལུ་ཡང་ རྨ་ཁར་དབུར་ཟེར་མི་འདི་གི་དཔེ་བཟུམ་ཅིག་ཨིན་མས།

Next is the reason why people of Chabcha are wealth-off in the past. The reason for it was due to the fact that the tale of the Sertsho (golden lake) and the youtsho (Torques Lake) entrenches and directed towards the villages of Chabcha. Actually, I did not tell you about the Dhakar lungsum out of my utmost intellectual intelligence but I just have told according to the stories that I have heard from the old people. And also keeping is mind what old people had narrated, I am telling to you thinking that it might help you just like oiling the dog which was actually filed with fats.

ཏེ་ད་ བློ་ཚིག་ཐེངས་གཅིག་གིས་ཡང་ མ་འོངས་འཆར་གཞི་ལུ་ཕན་ཐོགསཔ་ཅིག་འོང་མནོ་ ཤེས་མི་མཐོང་མི་འདི་ ང་ར་གི་མནོ་བསམ་ སེམས་ཁ་ལས་མ་བརྗེད་པར་ཡོད་མི་འདི་ ཏེ་ནཱ་ལུ་གཉིས་ལུ་ ང་གིས་ཞུ་མི་འདི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ཨིན། ཏེ་ང་བཅས་རང་ནཱ་ བློཝ་་་་་ བྲོཝ་གཉིས་ལུ་ ལྷག་མཇུག་ཡོད་ཟེར། ཏེ་ཀུན་མཁྱེན་པདྨ་དཀར་པོ་ལུ་ ཏེ་ཏོག་བཀལ་མི་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་ལགས། ལ་ལུ་གིས་་་་་ ལ་ལུ་གིས་སྤོབས་པ་གུར་བཀལ། ལ་ལུ་གིས་ ཏེ་ཕར་བཤད་ཐོ་གུར་བཀལ། ཏེ་བློ་འདི་ཕར་ཨིནམ་འདི་རྐྱབ་པའི་བསྒང་ལས་ ཨིན་མ་ཨིནམ་དང་ མེན་པ་མེནམ་འདི་སླབ་དགོ་མི་འདི་ཁག་ཆེ། ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ཏེ་མཇུག་ལུ་ ཕ་ལས་བུ་དང་ བུ་ལས་ཚ་ཟེར་ འདི་གིས་ཕར་ལུ་ ག་ཅི་ར་འབད་ས་ཅིག་རུང་ ཕར་ལོགསམ་ལུ་ཕན་ཐོགས་ནི་ ཕར་ལོགསམ་ལུ་མ་འོངས་འཆར་གཞི་ ག་ཅི་གི་སྐོར་ལས་ར་འབད་རུང་ བདེ་ཏོག་ཏོ་འོང་ནི་གི་དོན་ལས་ ཤེས་མི་འདི་ དགོ་མི་འདི་ མཐོང་མི་འདི་རྐྱངམ་ཅིག་ ཏེ་ནཱ་ལུ་ཞུ་མི་ཨིན་ཟེར་ ཏེ་ང་གིས་དར་དཀར་ལུང་གསུམ་གྱི་ཁུངས་འདི་ ཏེ་འ་ནཱི་སྦེ་ཨིན་ཟེར་ ཞུ་ནི་སྦེ་ཨིན་ལགས། དར་དཀར་ལུང་གསུམ་ཟེར་མི་འདི་གི་ཁུངས་འདི།། །།

Thinking that, even the single word of mine could help the future planning, I am reporting to you what I have heard and seen which is yet unforgotten to two of you. Out here, in our beliefs, we believed that there is remaining of two different types of words just like when there are plenty of people who offered food to Kenkhen Pema Karpo. Some of them relied on the courage, some depends on exchange of talks directing to another side’s words no matter whether the response is valid or not. The significance of it was just like the old saying, “father to son, son to son” so, I am sharing to you what I have heard and seen, after analyzing it thinking that it might benefit your future planning.